§ 2.4 Геодезиялық план жəне құрылыс сызбаларын

16
1-кесте. 
Шартты белгілер
Эскиздері
Белгінің мəні
Орнықты ғимарат жəне оның 
бірінші қабат еденінің биіктік
шамасы
Нүктелердің реті жəне координаталары
Ғимарат бұрышының биіктік 
шамалары: қызыл; қара.
Тік жазықтықта тегістелген 
нивелирлік тор төбелерінің биіктік 
шамалары:жұмыс істеу;
қызыл; қара.
Тор шаршының ішіндегі үйілген 
немесе қазылған жер көлемі, 
м
3
Қазылатын (қазылған) аудан сұлбасы
Өтетін жол осьінің азимуты 
жəне қашықтығы
Қара горизонталь жəне оның 
биіктік шамасы
Мыңдық бөлікпен берілген көлбеулік, 
бағыты жəне ұзындығы, 
м
Жобаланбақшы бұрыштың бұрылмалы 
тұсындағы нүкте биіктігі: қара; қызыл
Темір жол реті, осі, үшкіл реті жəне 
темірдің маркасы 
Темір жол рельсінің жоғары жақ 
биіктік шамасы
Масштабтық шартты белгілер
арқылы өз түріне ұқсас, 
шартты белгісі арқылы оның шамасын жəне пішінін анықтауға 
болатын заттарды (жер бетіндегі құрылымдарды) кескіндейді.
Масштабтан тыс
шартты белгілер, берілген масштабта оның 
көлемдік бейнесін салу мүмкін болмаған жағдайда пайдаланыла-
ды, себебі берілген масштабта бұл заттар планда көп орын алуы 
мүмкін.

17
Планның немесе картаның мазмұнын толық түсіну жəне оқи 
алу үшін, қосымша түсініктемелер беріледі. Мысалы, аралас 
ағашты орманда, ондағы ағаштардың екі басым түрлерінің шарт-
ты белгілерін көрсетеді, яғни басым түрінің шартты белгісін сол 
жағына жазады; өзеннің ағыс бағытын үшкілмен жəне осыған 
ұқсас басқа да заттардың ерекшеліктерін түсінік беріп, көрсетіп 
отырады. 
Масштабтан тыс шартты белгілерді сызу кезінде олардың осі 
тік, заттың жəне қосындардың центрі оның пландағы жағдайына 
дəл келуі керек.
Көбінесе шартты белгілерді əртүрлі түспен салады: барлық 
жер бетіндегі заттар (құрылымдар) жəне олардың аттары қара 
түспен; жер бедері (рельеф) – 
қоңыр;
су жиектері – 
сары-көк;
су 
арналары – 
көк (кобальт түсті);
отқа берік құрылыс материал-
дарынан салынған кварталдар жəне автожолдардың дені – 
қоңыр.
ТМД елдеріндегі қолданылатын шартты белгілер, карта-
лар мен пландарды орындау (кескіндеу) тəртібі, ондағы барлық 
мекемелер мен ұжымдарына арналып, сондағы тəртіппен іске 
асуы керек. «Недра» шығармашылығы арқылы жарық көрген 
“Условные знаки для топографических планов масштабов 
1:5000, 1:2000, 1:1000 и 1:500” оқулығы негізінде орындалуы ке-
рек. Дегенмен аталған оқулық барлық құрылыс алаңдарындағы 
инженерлік құрылыстардың жəне олардың жеке элементтерінің 
көп қырлылығын толық көрсете алмайды. Сондықтан жобалық, 
ізденіс жəне құрылыс-монтаждау жұмыстарында аталған шартты 
белгілерге қосымша (толықтырылма) ретінде Бас (генаральный 
план) планды құру, қадалау сызбалары, жер қазу жұмыстарының 
картограммасы, өндірістік жəне технологиялық сызбаларындағы 
қолданылатын шартты белгілерді жəне де басқа белгілерді пай-
даланады. Бас планда қолданылатын кейбір шартты белгілер 
төмендегі 1.1-кестеде көрсетілген. 

жүктеу/скачать 2,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: