Ясауи шығармаларының зерттелу барысын өз сөзіңізбен жазыңыз
Ясауидің рухани-адамгершілік ілімінің мәнін түсіндіріңіз
Ясауи ілімі және бүгінгі мұсылмандық болмысымыздың өзара байланысын табыңыз
Ясауи ілімінде ислам және дәстүр сабақтастығын негіздеңіз
Қылует құрылымын сипаттап жазыңыз
Қылует - адамның бір шетте ешкіммен сөйлеспестен тек зікір, дұғамен айналысатын орын дегенді білдіреді. Кашшани қылуетті “тірі жанға көрінбейтін жерде сырдың (көңілдің) Аллаћпен тілдесуі, оған жалбарынуы” деп суреттеген. Қылует - тек Ахмет Ясауидің шығарған қағидасы емес. Осылай өмір сүру Хазіреті Мұхаммед пайғамбардан, тіпті одан бұрынғы пайғамбарлардан қалған жол. Мұхаммед пайғамбар өзінің пайғамбарлығынан бұрын, яғни пайғамбарлық келетін жылы адамдардан бөлек, Рамазан айында Хира үңгірінде іштей (батыни) құлшылыққылатын. Тіпті, пайғамбарлық кезеңінің өзінде Рамазан айының соңғы он күнін итикафпен өткізетін. Міне, бұлар қылуетке жатады. Мұхаммед пайғамбардың жолы бойынша Ахмет Ясауи де қылуетті қалыптастырған Ахмет Ясауи кесенесі жанындағы Үлкен Қылует мешітінің құрылымын зерттеушілер келесі түрлерге бөледі:
Ғар
Мешіт бөлмесі
Жамағатхана
құжыралар
Ыстық су дайындайтын бөлме
Жуынатын бөлме
Дәрет алатын бөлме
Ясауи жолын қуушылар қысқы қырық күн шілдеде жиылып діни жоралғылар өткізген .
Ясауи ілімінің негізгі ұстанымдарын көрсетіңіз
Ясауи ілімінің негізгі ұстанымдарының бірі – толеранттылық. «Бөгде дін өкіліне де азар бермеу – Пайғамбар сүннеті» («Сүннет ерміш кафир олса берма азар») деп жазған Ясауи кез келген дін өкіліне құрметпен қарауды насихат еткен. «Адамзаттың бәрін сүй бауырым деп» деген Абай сөздері де осы ақи қатқа тіреледі. Ясауи іліміндегі «Адам адамға құл емес, Аллаға ғана құл» деген ұстаным да адам баласының бәріне бірдей қарауға, ешкімді кемсітпеу ге, өзін де өзгелер алдында төмен санамауға міндеттейді. Бұл қағида бүкіл қоғамдағы рухани тепе-теңдік пен келісімді сақтауға бағытталған. Халқымыз бұл қағиданы: «Еңкейгенге еңкей – атаңнан қалған құл емес, шалқайғанға шалқай – пайғамбардың ұлы емес» деген ұстаныммен түйіндеген.Ясауи ілімі ағартушылыққа, ғылым-білімге шақырады. Ясауи: «Адамды ақиқатқа жеткізетін бірден-бір жол – ғылым жолы» деп жазған. Ясауи ең бектерінде ғылымға ұмтылу, надандық тан қашу мәселелері жиі көтеріледі, шынайы ғалымдар ерекше құрметте ле ді. «Білекті бірді жығар, білімді мыңды жығар», «Ақыл – азбайтын тон, білім – таусылмайтын кен», «Жақсының аты өлмейді, Ғалымның хаты өлмейді» деп мақалдаған ұлтымыздың ұстанымдары да осы қағидалардан қиыс кетпейді.
Достарыңызбен бөлісу: |
