Қанның формалық элементтерінің жіктелуі мен сипаттамасы.
Лейкоцитарлы формула және оның диагностикалық мәні.
Гомеостаз механизмдері.
Қанның буферлік жүйелері.
Ағзаның ішкі ортасы және оның тұрақтылығы туралы ілім- нің негізін салушы – К. Бернар. Сыртқы ортаның немесе ішкі ортаның факторлары әр уақытта бір қалыпты болмайды. Сон- дықтан олардың әсерінен пайда болатын өзгерістерді ағза өзі реттеп тұрады, көрсеткіштері өзгергенде тұрақтылығын сақтауға тырысады. Ағзаның ішкі орта тұрақтылығын У. Кеннон гомеос- тазис деп атады. Осы терминді ағзаның физиологиялық жүйеле- рінің қызметіне және олардың динамикалық тұрақтылығына сәйкестіруге болады. Ішкі ортаның тұрақтылығын қолдайтын
негізгі механизмі ағза өзін-өзі реттегіш жүйе деп айтуға болады. Гомеостаздық реакциялар үздіксіз реттеліп тұрады.
Қан ағзаның ішкі ортасының ең маңызды сұйықтығы бо- лып табылады.
Тамырларда айналатын қан, қан түзу және қанды бұзу мүшелері бірігіп «қан жүйесін» құрайды (Ф. Ланг).
Қан жүйесіне кіреді:
1 қан тамырларда айналатын қан;
2 қан түзу мүшелерi – қызыл сүйек кемігі, лимфа түйін- дері, көк бауыр;
3 қанды бұзу мүшелері – көк бауыр, бауыр, қызыл сүйек кемігі;
4 реттеуші нейро-гуморальды аппарат.
Қан плазма мен формалы элементтерден тұрады, олардың қатарына эритроциттер, лейкоциттер және қан пластинкалары
тромбоциттер кіреді. Формалы элементтер қан көлемінің 45
%-ын құраса, қалған 55 %-ы көлемді плазма құрайды. Қан плазмасында белоктар және электролиттер бар.
Қанның көлемі шамамен дене салмағының 7 %-ын құрай- ды (4,5-5 л). Фибриногеннен айырылған плазма сарысу деп аталады.
Бұл жүйенің барлық компоненттерінің әрекеті қанның не- гізгі қызметтерін қамтамасыз етеді: тасымалдаушы, тыныс алу, трофикалық, экскреторлы, термореттеуші, су-тұз алмасу- ды қамтамасыз ету, гуморальды реттеуді қамтамасыз ету, ағза гомеостазын қамтамасыз ету, қорғаныш – ағзаның арнайы жә- не арнайы емес иммунитетін қамтамасыз ету.
Қанды сипаттайтын сандық көрсеткіштер:
Қанның көлемі – 4,6 л немесе дене салмағынан 6-8%.
Қанның тығыздығы – 1050-1060 г/л, оның ішінде плаз- ма – 1025-1034 г/л, эритроциттер – 1090 г/л.
Қанның тұтқырлығы – 5 шартты бірлік (тұтқырлығы 1 шартты бірлік болып табылатын судан 5 есе жоғары).
Гематокритті саны – қанның жалпы көлемінен қанның формалық элементтерінің пайызы 40-45.
