Жұмысты қорытындылау: 1. Плазма мен сыворотканың айырмашылығы неде? Фибриноген пайда болу кезеңдерін жазу.
Қанды ұйытушы және ұюға қарсы факторларды атау. 4. Каль- ций және оның тұздары қан ұю барысының қай деңгейіне әсер етеді?
Кейбір жағдайларда адам мен жануарлардың ағзаларында физиологиялық немесе патологиялық сусыздануы (қанның су- ды жоғалту нәтижесінде қоюлануы) немесе керісінше, қанның құрамындағы судың көбейіп кетуі мүмкін. Екі жағдайда да осы- ған сәйкес қанның белгілі бір көлемінде формалық элементтер- дің саны көбеюі немесе азаюы мүмкін.
Қанның қоюлану немесе сұйылу дәрежесін микроцентрифу- га әдісімен анықтауға болады.
Жұмыстың мақсаты:микроцентрифуганың (Шкляр цент- рифугасы) құрылысы мен оның жұмыс істеуінің негізгі прин- циптерімен танысу. Қан түйіршіктері көлемін анықтаудың тәсіл- дерін үйрену.
Жұмысқа қажетті құрал-жабдықтар:спирт, эфир, цент- рифуга, қан.
Жұмыстың барысы: микроцентрифуга қақпағы бар кор- пустан тұрады. Қақпақ астында капиллярды бекітетін қондырғы орналасқан. Егер қан қолдан алынатын болса, ол ұйып қалмас үшін саусақтан шыққан қан тамшысына 1-2 түйір натрий цитра- тын орналастырады немесе капиллярды сол тұздың ерітіндісі- мен жуады. Капиллярды қанға толтырғаннан кейін қақпақ ас- тындағы қондырғыға орналастырады. Капиллярға ауа көпіршік- тері кірмеу керек. Центрифуганың қақпағын мықтап жабады да, қондырғы 7000 айналым/минут жылдамдықпен айналатындай етіп 5 минут бойы тұтқаны 60-70 рет айналдырады. Белгілі уа-
қыт өткеннен кейін центрифуганы біртіндеп тоқтатып, қақпағын ашадыда капилляр бекітілген қондырғыны алады. Қан түйіршік- терінің салмағы ауыр болғандықтан, олар капиллярдың екі ба- сына ығысады да, қан плазмасы капиллярдың орта бөлігінде ор- наласады.
Капиллярдағы шкаласы арқылы плазма мен қан түйіршікте- рі арасындағы литрмен алынған көлемдік қатынасты анықтауға болады. Қан көлемінің оның түйіршіктер аумағына қатынасын гематокрит көрсеткіші деп атайды. Гематокрит көрсеткіші ере- сек адамдарда 0,40-0,45 л/л, жас нәрестелерде 0,50-0,55 л/л, бес жасар балаларда 0,35-0,40 л/л мөлшерінде болады.
