Жұмыстың мақсаты:Қан жұғындысын дайындау техни- касын меңгеру және ондағы формалық элементтерді тауып, оларды бір-бірінен ажырата білу. Бақа мен адам қанындағы фор- малық элементтерді салыстыру.
Жұмысқақажеттіқұрал-жабдықтар: микроскоп, адам және бақа қанынан дайындалған қан жұғындысы бар препа- раттар.
Жұмыстың барысы: 1. Жұғынды дайындау. Қан жұғын- дысы майдан тазартылған зат шынысында және қыры тегіс- телген зат шынысының көмегімен дайындалады. Майдан та- зартылған шыныларды 1:1 спирт пен эфир қоспасында сақ- тайды. Бұл ерітіндіден шыныны пинцеттің көмегімен алады да, таза материалмен әбден сүртеді. Қанды саусақтан алады, бірінші қан тамшыны сүртіп тастайды да екінші тамшысын алады. Зат шынысының шетіне қондырылған қанды тегіс қыр- лы шынының көмегімен зат шынысының бетіне түгелдей жа- ғады (27-сурет, а, ә, б).
Жұғынды бекіту. Ол үшін жұғындысы бар шыныны спирті бар немесе никифиров қосындысына орналастырады. Егер бір мезгілде бірнеше жұғындыны бекіту керек болса, он-
да жұғындыларын сыртқа қаратып, шыныларды екіден жұп- тау арқылы орналастырады. 5 минуттан кейін шыныларды пинцеттің көмегімен ерітіндіден шығарып алады да кебу үшін сорғыш қағаздың үстіне орналастырады, бекіткіш сұйықты аузы тығыз жабылатын банкаға құйып, ұзақ мерзімге сақтауға болады.
Жұғындыны бояу. Препаратты Романовский бояуымен өңдейді. Бұл – азур-эозин қосындысы. Азур протоплазманы көк, ядроны қызыл түске бояйды. Жұғындыны бояуда 5-6 ми- нут ұстайды да дистилденген сумен жуады. Одан соң оны судан шығарып алып кептіреді. Кептірілген жұғындыны канад бальза- мы арқылы жабынды шынымен жабады. Препарат қолдануға және ұзақ мерзімді сақтауға дайын.
Осы әдіспен бақа қанынан да препарат дайындауға болады. Адам мен бақаның қанын салыстыру барысында эритроцит-
тердегі айырмашылықтарды байқауға болады. Эволюция бары- сында ағзаның оттегіне деген сұранысының артуына сәйкес эритроциттердің пішіні, көлемі және құрылысы өзгеріске ұшы- рап отырады (28-сурет).
а)
ә)
сурет. Қанның формалық элементтері: а – адам қанының эритроциттері; ә – бақа қанының эритроциттері; б – лейкоциттердің түрлі пішіндері
Адам мен бақа қанынан дайындалған қан жұғындысы бар препараттарды микроскоптың үлкен көрсеткіші арқылы қарап, эритроциттерді салыстырыңыздар. Адам мен бақаның эритро- циттерін дәптерге сызыңыздар. Жұғындыдан лейкоциттердің түрлерін – эозинофильдерді, базофильдерді, моноциттер мен лимфоциттерді тауып, дәптерге суретін салыңыздар.
