Кездейсоқ шамаларды модельдеудің бұл әдісі ықтимал- дықтар теориясының белгілі шектік теоремаларының кейбір шарттарын жуықтап елестетуге негізделген. Мысалы, ықтимал- дықтар теориясының орталық шектік теоремасы қалыпты үлестірім заңына бағынатын кездейсоқ шаманы модельдеуге
39
мүмкіндік береді. Бұл теореманы алғаш рет Лаплас тұжырым- даған. Оны толықтырып, жетілдіруге көптеген атақты мате- матиктер атсалысты, солардың ішінде П. Чебышев, А.А. Марков және А.М. Ляпуновтар да бар.
Орталық шектік теоремасының келесі тұжырымын келтірейік.
3.3-теорема.
ζ1 , ζ 2 ,..., ζn
– бір ғана үлестірім заңына
бағынған, өзара тәуелсіз және мөлшерленген кездейсоқ шамалар
табылған мөлшерленген ηн
шамасының
ηн 1
ζ i1
(3.6)
2
үлестірім заңы, ықтималдық тығыздығы
болатын мөлшерленген қалыпты үлестірім заңына жақындайды. Егер (3.6) формуласында ζ кездейсоқ шамасының орнына математикалық
үміті
және дисперсиясы
-ге тең, базалық
(3.7)
Демек, (3.7) формуласымен, үлкен n -нің мөлшерін алған
үлестірімді кездейсоқ шаманың нақтыламаларын табуға болады.
Жүргізілген зерттеулер қосындысының қатесі
n 12 -ге тең болғанның өзінде (3.7)
9 103 -тен аспайтынын дәлелдеді.
Сондықтан, іс жүзінде mx
және
параметрлері берілген
x
қалыпты үлестірім заңын модельдеу үшін мына формула жиі қолданылады:
Мұндағы z және x базалық ξ және модельденетін кездейсоқ шамалардың нақтыламалары.
Осы әдістің алгоритмі мына қадамдардан тұрады:
қадам. S 0 және i 1 деп алайық.
қадам. ξ кездейсоқ шамасының z нақтыламасын алу. 4-қадам. S S z және i i 1 болсын.
қадам.
көшу.
i 12
шартын тексеріп, орындалса 3-ші қадамға
қадам. Кездейсоқ η шамасының кезекті x j
сын есептеу.
нақтылама-
x j mx σ x S 6.
қадам. j j 1 болсын.
қадам. Есептеудің аяқталу, яғни, j n шартын тексеру.
Мұндағы n – алдын ала берілген қалыпты үлестірім заңы- ның нақтыламаларының керекті саны. Бұл шарт орындалмаған жағдайда 2-қадамға көшу.
қадам. xj нақтыламаларын баспалау.
Достарыңызбен бөлісу: |