Бақылау сұрақтары:
1. Жартылай өткізгіштігі бар материалдарға мысал келтір.
2. Таза жартылай өткізгіштер мен қоспалы жартылай өткізгіштердің айырмашылығы неде?
3. Жартылай өткізгіштердегі біржақты өткізгіштікті қалай түсіндіруге болады?
№ 12 зертханалық жұмыс
Тақырыбы: «Еркін түсу үдеуін маятниктің көмегімен анықтау»
Мақсаты: Еркін түсу үдеуін маятниктің көмегімен анықтау барысында білімдерін,біліктіліктері мен дағдыларын қалыптастыру
Құрал жабдықтар: саңылауы бар шар, жіп, муфтасы мен сақинасы бар штатив, сызғыш, тілшесі бар сағат.
Жұмыс барысы:
Штативті парта шетіне қарай қою. Оның жоғарғы ұшына муфтаның көмегімен сақинаны бекіту, сақинаға жүкшесі бар жіпті байлау. (Жіптің ұзындығын, шар еденнен 1-2 см жоғары тұратындай етіп алу).
Жіптің ұзындығын өлшеу (L).
Маятникті қозғалысқа келтіру үшін, тепе-теңдік жағдайынан 5-8 см ауытқыту керек.
Тербеліс саны N1=50 үшін t1 уақытын санап алу.
Тербеліс саны N2=70 үшін t2 уақытын санап алу.
Мына формулалар арқылы еркін түсу үдеуінің мәндерін есептеу:
, .
Еркін түсу үдеуінің орташа мәнін анықтау:
.
Абсолют ауытқуды анықтау:
.
Салыстырмалы ауықуды анықтау:
.
Кесте құру:
№
|
Маят-никтің
ұзын-дығы
L (м)
|
Тербе-ліс саны
N
|
Уақыт
t (с)
|
Еркін түсу
үдеуі
|
Еркін түсу
үдеуінің орташа мәні
|
Кесте-дегі
мәні
|
Абсолют ауытқы
|
Салыстырмалы ауытқу
%
|
1
|
|
50
|
|
|
|
9,81
|
|
|
2
|
|
70
|
|
|
|
|
|
|
6-пунктіне түсініктеме:
Бақылау сұрақтары:
Тербелмелі қозғалыс қандай қозғалыс түріне жатады?
Математикалық маятник деп нені атаймыз?
Математикалық маятниктің периоды жүкшенің массасына тәуелді ме?
Математикалық маятниктің периоды ұзындыққа қалай тәуелді?
Еркін түсу үдеуінің мәнін 9,8 м/с мәнімен салыстыр.
№ 13 зертханалық жұмыс
Тақырыбы: «Серіппелі маятниктің тербелісін зерттеу»
Мақсаты: Серіппелі маятниктің тербелісін зерттеу барысында білімдерін,біліктіліктері мен дағдыларын қалыптастыру
Құрал-жабдықтар: 100 г-нан жүкшелер жиынтығы,ұстағышы бар
спиральды серіппе, штатив, көрнекілік метр, секундомер немесе
секундты тілшесі бар сағат.
Жұмыс барысы:
1.Дәптерге өлшеулердің қорытындысы мен есептеулерді жазу
үшін кесте сызып, дайындау:
№
|
F,
Н
|
∆x,
м
|
k,
Н/м
|
m,
кг
|
ν0 =
|
∆t,
с
|
|
|
1
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2.Ұстағышы бар серіппені штативке бекітіп, оған массасы 100 г жүкшені іліңдер.
3.Жүкшенің жанына өлшегіш сызғышты
тігінен бекітіңдер және жүкшенің бастапқы қалпын өлшеңдер.
4. Массасы 100 г-нан 2 жүкшені серіппеге іліп,оның ∆ F=2Н
күштің әсерінен пайда болған ұзаруын ∆x өлшеңдер.
5.Өлшенген ұзару ∆x және белгілі күш бойынша серіппенің
қатаңдығын есептеңдер: k = F/x ;
6. Серіппенің қатаңдығын біле отырып, тербелістердің меншікті жиілігін ν0 және массасы 200 г және
400 г серіппелі маятниктің периодын Т0 есептеңдер.
7. Массалары 100 г-нан 2 жүкшені серіппеге іліңдер, маятникті
5-7 см-ге ығыстырып, серіппелі маятникті қозғалысқа
келтіріңдер және тәжірибе жүзінде маятниктің тербеліс
жиілігін анықтаңдар.
Бұл үшін маятник 20 толық тербеліс жасайтын уақыт аралығын
∆t өлшеңдер және мына формула бойынша есептеулер
жүргізіңдер:
n – тербеліс саны
8.Тура осындай өлшеулер мен есептеулерді массасы 400 г
маятник үшін орындаңдар.
9.Серіппелі маятниктің меншікті жиілігінің ν0 есептелген
мәндерінен тәжірибе жүзінде алынған жиіліктерінің ауытқуын
есептеңдер және өлшеулер мен есептеулердің
қорытындыларын кестеге жазыңдар.
Достарыңызбен бөлісу: |