Обложка эмблема фонда «Ерлік пен Жеңіс» тақырыбындағы балалар шығармалары Астана 2010 ж. Ерлікке тағзым!

Мемлекеттік тілді дамыту Президенттік Қоры мен балалар мен жасөспірімдерге арналған Республикалық «Ұлан» газеті 2010 жылғы 1 наурыз бен 1 маусым аралығында еліміздегі қазақ мектептерінің оқушылары арасында «Ерлік пен Жеңіс» тақырыбына прозалық және поэзиялық жанрларда эссе жазу байқауын ұйымдастырды.

Ұлы Жеңістің 65 жылдығы және халқымыздың аңызға айналған қаһарманы, Кеңес Одағының Батыры Бауыржан Момышұлының 100 жылдық мерейтойы, ерлік пен батырлық тақырыптары жас қалам иелерінің прозалық немесе поэзиялық шығармаларының желісіне айналды.

Бір қуаныштысы, біздің ізгі тілегімізді еліміздің отаншыл ұл-қыздары қуана қарсы алып, сөз өнерінің үкілі сайысына белсене ат салысты. Соның нәтижесінде аталмыш бәйгеге еліміздің түкпір-түкпірінен 200-ден астам шығарма келіп түсті.

Үміткерлердің туған елге деген сүйіспеншілігі және даңқты аталарының ерлік дәстүрлеріне деген перзенттік парызға адалдығы ризашылық сезіміне бөлейді. Сондықтан біз талапкер жастардың «Ұлан» газетінде жарияланған балауса туындаларын арнайы жинаққа топтастырып, ұлы ерлікке тағзым ретінде ұсынып отырмыз.

Сүйiнерге жарар Ол...

Қазақстан Республикасы Президентiнiң «Ұлты қазақ азаматтардың тегi мен әкесiнiң атын жазуға байланысты мәселелердi шешу туралы» Жарлығында:

Мектептi жапқызбау үшiн ұлты қазақ ата-аналарға баласын қазақ мектепке беруге үгiттеп, жаз бойы үй-үйдi жаяу аралап, есiк қағып, қол жинаумен әбден қалжыраған Шона ақсақал (қазiрде Алматыдағы осы мектепке жазушы, сатирик Шона Смаханұлының аты берiлген) орталық паркте Бауыржан Момышұлына кездейсоқ жолығып қалыпты.

– Ассалаумағалейкүм, Бауке!

– Уағалейкүмассалам! О, қазақтың Ұлы адамы екенсiң ғой. Кел берi!

Баукең «Ұлы» деген сөзге салмақ сала айтыпты. Шона түсiнбей сасқалақтап қалады. Баукең оған:

– Иә бүгiн Қазақстанда екеуiмiз ғана Ұлы адамдармыз. Мен – Момышұлы, сен – Смаханұлы. Басқалардың бәрi «овтар» мен «евтер», – деген екен.

Қазақстанда Орта Азия халықтарынан жасақталған 316-атқыштар дивизиясы (кейiннен атақты 8-гвардия) бақайшығына дейiн қаруланған фашистердiң қанды шеңгелiн болат жүрек, шойын кеуде, жалаң қолмен тойтарды. Мәскеудi жауға бермей, қорғап қалды.

Соғыстағы нағыз батырлардың асқан ерлiгi мен атақ-абыройларына бәз-бiреулердiң жолшыбай ие бола кетуi өршiп тұрған кез. Осынау арпалысқа толы кезеңде: «Мәскеудi кiм қорғады? Бұл майданның бас алаңында ойнаған хас батыр кiм?» – деген сауалға Кремльдiң өзi: «Бауыржан Момышұлы», – деп ақиқатты ерiксiз мойындауға мәжбүр болды. Өйткенi, дәл сол сын сағатта Баукеңмен қатар қоятын ешкiмдi таба алмады, ондай адам жоқ та едi.

Орталықтан арнайы жiберген жазушы, журналист Александр Бек соғыс өртi iшiнде Бауыржан батырға айлап-жылдап ерiп жүрдi. Мәскеудi қорғаған батырлардың жанкештi ерлiгi туралы нағыз шындықты Баукеңнiң өзi баяндаумен қағазға түсiрiп, көп ұзатпай «Волоколомск тас жолы» деген атаумен кiтап етiп жарыққа шығарды.

А.Бек Баукеңмен алғаш қалай танысқаны туралы осы кiтаптың «Фамилиясы жоқ адам» атты I бөлiмшеде:

«Танысқан кезiнде ол аты-жөнiн айтты. Жөндi есiте алмай, қайта сұрадым.

– Бауыржан Момышұлы, – дедi ол тәптiштеп. Кәдiмгi тiлшiнiң әдетi бойынша дәптердi қолыма алып:

– Ғафу етiңiз, фамилияңыз қалай жазылады? – деп сұрадым.

– Менiң фамилиям жоқ, – дедi ол. Мен бетiне таңдана қарап едiм, ол:

– Атым – Бауыржан. Әкем – Момыш, мен соның ұлымын, баласымын, түсiндiң бе? – дедi.

Оның үнiнде астарлы бiр зiл бардай, кейiстiктiң лебi жақындай сезiлдi. Кейiн әбден танысып, сыр алысқан кезде ғана, оның не себептi өзiн фамилиясыз адам деп есептейтiнiн ұқтым», – деп келтiредi.

Осы детальдың соңғы екi сөйлемiне зер салайықшы. «Оның үнiнде астарлы бiр зiл бардай, кейiстiктiң лебi жатқандай сезiлдi» деген жазушы А.Бектiң түйсiгiне таң қалмасқа шара жоқ. Өйткенi, бұл жерде жазушы батыр атамыздың өзiнiң ата-тегiмен, дәстүрлi қазақы атауын - ов, - ев, – пен былғағысы келмей, өлшемдi қалыпқа сыймай, құлдық санаға мойынсұнған айналасындағыларға зiлдi кейiстiкпен биiктен қараған өр мiнезiн тап басқан. Келесiдегi «кейiннен... оның не себептi өзiн фамилиясыз адам деп есептейтiнiн ұқтым» деп ашық жазбай, құпия астарлап астап кеткенi, бәлкiм, саясат лебiн анық сезiнгеннен шығар.

Батыр атамыз «Момышев» деп атап шақырғанда: «Момышев дегендi танымаймын. Ал мен Момышұлымын», – деп жоғары атақ, орден-медаль, сый-сияпаттарды алмай кеткен кездерi болыпты. Неткен өрлiк пен iрiлiк дешi! Осындайда «бүгiнгi Тәуелсiз Қазақстанда өмiр сүрiп жүрмiз деген бiздiң өзiмiзде сондай Ұлы Рух бар ма?» – деген сауал ерiксiз туындайды. Иә, ұл болу әркiмнiң қолынан келедi, ұлы болу кемеңгердiң ғана үлесiне тиедi.

Бүгiн немесе 2010 жылы. Дәл бүгiнгi таңда Бауыржан атамыздан үлгi алып, қазақтың ұлттық ерекшелiгiне қайтып оралу – бiздiң буынның қасиеттi борышы. Әлемдегi барлық халық өз аты-жөндерiн тек өздерiнiң ұлттық негiздерiн сақтап жазады. Армяндар – Акопян; әзербайжандар – Мәмедоғлы; грузиндер – Махарашвили; хохолдар – Костенко; латыштар – Лацис, молдавандар – Кодру; эстондар – Томме; түркiмендер – Мақтұмқұлы, литвалықтар – Вайкуле; орыстар – Иванов болса, қазақтар, бiздер, неге Момышұлы болмаймыз.

Аллаһтың елшiсi, хасiретi Мұхамедтiң (с.ғ.с.): «Балаға жақсы ат қойыңдар. Ахиретте Алланың алдында ол әкесiнiң атымен қоса шақырылады», – деген хадисi де бар.

Ендеше, «Момышұлы» деген ат қазақ ұлтының намысының, ар-ожданының, ұлтжандылығының биiгi болмақ. Осы биiктен көрiнуге барлығымыз да тырысайық.

Келер ұрпақ – Ұлы Қазақ Момышұлына ұқсап, Намысұлы, Арұлы, Алашұлы болуына ат салысайық достар, демекпiн!