Сабақ тақырыбы: Сақтар [5 сынып] Сақтардың мекендеген жері, сақ қоғамы [6 сынып] Пайдаланылған әдебиеттер

Ақтөбе облысы, Ойыл ауданы, Қаракөл негізгі мектебі

Сабақ тақырыбы: Сақтар [5 сынып]

Сақтардың мекендеген жері, сақ қоғамы [6 сынып]

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. 
   Х.К. Ермұханова. Қазақстан тарихы Шың. Алматы 2006 ж
   
2. 
   С. Смағұлов. Қазақстан тарихы. Алматы 2007ж
   
3. 
   Н.С. Пұсырманов. Қазақстан тарихы. Ақтөбе 2011ж
   
4. 
   Қазақстан тарихының әдістемелік журналы [№3. 8. 2012ж, №3. 2013ж]
   

• 
  Ежелгі Қазақстан аумағын мекендеген сақ тайпаларының мекендеген аймағы шығу тегі және олардың мекендеген жерлері туралы толық түсінік беру;
  
• 
  Сақтардың кәсібі, шаруашылық жағдайымен танысып, оқушы белсенділігін арттырып, білімдерін жетілдіру;
  
• 
  Сақтарды ержүрек халық ретінде сипаттай отырып, оқушыларды Отан сүйгіштікке,ерлікке, батырлыққа тәрбиелеу.
  

І. Сақтар – Ежелгі Қазақстан тұрғындары

ІІ. Сақтардың тарихы, мекендеген орны

ІІІ. Сақ одағына кірген тайпалар, сақтар туралы көне деректер.

ІV. Сақ қоғамы

«Өзіңнің ұлтыңды танып алмасаң, сен басқа ұлттың кім екенін еш уақытта біле алмайсың.»- деп М. Арын ағамыз айтқандай қазақ халқының ата-тегі болған сақ тайпасының тарихын, мекендеген орнын, қоғамдық құрылысын,шаруашылығын, тұрмысын, мәдениетін білу мақсатында сақтар, сақтардың шаруашылығы мен пайда болу тарихын бүгінгі сабағымыздан оқимыз.

Оқушыларға Отан....., Атамекен......, Атажұрт......., Тарих..... сөздері туралы түсініктерін сұрау.

Біздің туған жеріміз Қазақстан халқымыздың ата-баба мекені ежелгі қонысы.

Ата-бабамыздың туып өмір сүрген, кіндігі кесілген кең жазира жері тарихының парағын

Сақтар – біздің бабамыз,

Ақыл – ойлы данамыз.

Тарихи дерек іздеп біз,

Көне дәуір тамырын

Терең іздеп табамыз, - деген өлең шумағымен ашайық.

Сақтардың тарихын оқыту барысында мына міндеттерді басшылыққа аламын.

Сақ тайпалық одағының құрылуы, географиялық, хронологиялық кеңістігі, саяси жағдайы, шаруашылығы, жер иелену ерекшеліктері туралы жүйелі баяндау қажет. Мысалы: б.з.б.І мыңжылдықта Жетісудан және Түркістаннан Қара теңіз бойына, Алтай тауларынан Хорезмге дейінгі аймақты «сақ» атауына ие болған көптеген тайпалар мекендеген. Оқушыларға сақ тайпаларының жайлаған аумағын картадан көрсетемін. Бұл дәуір тарихи әдебиеттерде «ерте темір дәуірі», «ерте көшпелілер дәуірі», «сақ дәуірі» деп аталады. Сақтардың құрамына көптеген тайпалар кірді. Олардың нақты санын айту мүмкін емес. Сақтар тарихта көптеген атаулармен белгілі болғандығын айтып, төмендегі кестенің көмегімен түсіндіріп шығамын.

Сақтардың тайпалық құрамы мен орналасуы: археологтардың пікірінше сақ тайпалары мен тайпа одақтары мынадай негізгі топтарға бөлінеді:

Сақ қоғамында алғашқы қауымдық құрылыс ыдырап, әскери демократия пайда болды. Сақтар туралы пікірлер:

1. 
   Гректер сақтарды жоғары бағалап, ең әділ, шыншыл халық деп есептеді.
   
2. 
   Грек авторы Ктесий «сақ әйелдері ер жүрек келеді, соғыс қаупі төнгенде ерлеріне көмектесіп, ұрысқа араласады.
   
3. 
   ежелгі грек геогрофы Страбонның айтуынша сақтар жақсы шабандоздар болған
   

Картадан сақтардың орналасқан жерлерін көрсету.

1. Қадам бас алға сүрінбей

Болашақ кілті білімде

Қандай мағына береді

Сақ сөзі парсы тілінде (құдіретті еркектер)

2. Басынан кешкен сақтар

Тарихшы тізіп ақтарды

Кімдер деп тағы атады

Грек Геродот сақтарды (массагеттер)

3. Арайлап таңы атады

Маужырап күні батады

Түйе сүті балмен тең

Сақтар қалай атады (шұбат)

4. Ағаға тыныс іні еді

Тарих өткеннің үні еді

Сақ әйелінің ерлігі

Сипаттап берген кім еді? (Ктесий)

VI. Жаңа сабақты бекіту.

Оқушыларды екі топқа бөліп сәйкестендіру тестісін және тарихи сынақ хат жүргіземін.

1. Шошақ бөрікті киген сақтар. Томирис.

2.Сақтар туралы жазған грек тарихшысы. Киіз үй.

3.Сақ патшасы. Тигрохауда сақтары

4.Сақтардың баспаналары. Алтын киімді адам.

5.Есік қаласынан табылған сақ ескерткіші. Герадот.

1. Тайпа көсемі бас қолбасшылық қызметінде атқарып, тайпалар мен рулардың арасындағы ....... мәселелерді шешті.

2. Күні кешеге дейін қазақ халқы өздерін ................... деп атап келген.

3. Халықтың басым көпшілігін қатардағы қауымдастар - ............ құрады.

1. 
   Тақырыптар бойынша сұрақтарға жауап беру
   
2. 
   Тест сұрақтарын орындау
   
3. 
   Шығармашылық тапсырма «Жауынгер сақтардың ат үстіндегі шайқасының суретін салу»