Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

214
ципке негізделген әдістердің болуы, 
қиялының сан тарапқа шарықтап об-
раздарға бай келуі осындай көп оқу, 
ізденудің, көп нәрсеге әуестенудің 
салдары болып табылады. Олардың 
сөйлеу ерекшеліктері мен зейінінде
де, ерік сапаларында да сапалық өзге-
рістер байқалады.
Жасөспірімдердің ұжымның белсен-
ді мүшесі екендігін сезіне бастауы, 
оның «нағыз өмірге» талаптанатын-
дығы, өзін бағалай білушілігі, жұрт 
пікірімен санаса бастауы оның жеке 
басының едәуір жетіліп қалғанын 
көрсетеді. 14-15 жас балалардың ара-
сында мамандық таңдау мәселесі жө-
нінде байсалды пікірлер айтылады. 
Бұл мәселенің күн тәртібіне қойы-
луы жасөспірімдердің өмірге дұрыс 
көзқарасы қалыптаса бастағанын аң-
ғартады. Олар жалпы білім беретін 
орта мектепке оқуды жалғастырумен 
қатар арнаулы мамандық беретін оқу 
орнына не өндіріске баратындықта-
ры туралы көп ойласады, ақыл-кеңес-
ке кұлақ түріп отырады. Әрине, бұл 
жерде ата-аналардың, мұғалімдердің 
жақсы кеңесі қажет-ақ.
ЖАУАПКЕРШІЛІК 
– адамның 
белгілі бір іске, тапсырылған міндет-
ке жауапкершілікпен қарап, оны қа-
лай да орындап, жүзеге асырып оты-
ратын адамгершілік қасиеттің көріні-
сі. Ж. біріншіден, адамның міндетті 
ісін орындап шығу үшін сол жұмыс-
тың мән-жайын жете түсініп, үнемі 
мезгілінде атқарудың әдіс-тәсілін 
қарастырады. Екіншіден, орындаған 
ісінің өзі мен өзгелерге нендей нәти-
же беретінін айқын аңғарып, көпші-
лікке, қауымға тигізетін пайдасын ой-
ластырып, азаматтық борышын орын-
дайды. Үшіншіден, жеке басы мен 
қоғам алдында атқарған еңбегінің 
жемісті екеніне көзі жетіп, барлық 
қажеттіліктерді қанағаттандырудың 
негізі еңбек екендігін терең ұғына-
тын болады.
Сөйтіп, қоғам алдында азаматтық 
борышын атқаруымен бірге, өз басы-
на жүктелген жауапкершілікті орын-
дап шығу кісілік беделді қалыптас-
тырып, іскерлікті шыңдайды. Ж. адам-
ның міндетті істі атқаруымен бірге, 
оның мінезіндегі ерік-жігерін, қай-
раттылығы мен табандылығын көр-
сететін ерік сапалары болып сана-
лады. Жүктелген міндетіне жауап-
кершілікпен қарайтын адам туған-
туыстарына, жора-жолдастарына, 
ұжымдағы қызметтес құрбыларына, 
жалпы әлеумет алдында беделді 
кісі деп бағаланып, оның абыройын 
үнемі көтермелеп, жауапкершілігі 
күрделі істерді атқаруға сенім артып 
отырады.
Ж-тің кері ұнамсыз жағы – жауап-
сыздық. Жауапсыздық міндетті іске 
салқын қарап, жүктелген міндетті 
орындамайды. Ондай адам қоғам 
алдында абырой-беделге ие бола ал-
майды. Атқарған жұмысында сенім-
сіздік тудырып, ісінің шала-шар-
пылығын бетіне кінә етіп тағады. Жа-
уапкершілік тек мінезде ғана емес, 
сондай-ақ сезімдерде, қабылдаулар-
да, саналауда, қатынастарда, мінез-
құлықтың әртүрлі формаларында 
көрініс табады. Ж.-тің негізгі белгі-
лері ретінде тұлғаның өз міндеттерін 
атқарудағы тиянақтылығын, өз ісі-
не адалдығын, сондай-ақ өз әрекет-
терінің салдарына жауап беруге да-
йындығын, шыншылдығын, әділді-
гін, ұстанымдылығын айтуға бола-

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: