Қ. Күзембаев, Т. Құлажанов Г. Күзембаева Азық-түлік өнімдерін тану
жүктеу/скачать 2,23 Mb. Pdf көрінісі
|
kuzembaev k kulazhanov t kuzembaeva g azyktulik onimderin ta
| Асқабақты кекөністердщ аурулары.
Асқабакты көкөністер көбінесе антракнозбен, бактериозбен,ақ шірікпен, үнды шықпен сонымен қатар зиянкестермен зақымданады. Бактериоз ауруының коздыргышы бактерия болып табылады. Жапырактарда майлы сары дақтар пайда болады, жемістерде сулы дактар пайда болады, жемістердің пішіні өзгеріп, тағамдық күндылығы темендейді. Антракноз - қарбызды, кауынды және киярды закымдайды, бүл кезде жемістерде қою сары дактар пайда болады,онын астындағы ткань ыдырайды. Закымданған жемістердің тауарлык касиеті жоғалады. Ак шірік- қиярды зақымдайды. Саңырауқүлақтар тудырады. Қиярдың бетінде ак мамык түзіледі де, шіри бастайды. Үнды шык - қауіпті саңырауқүлак ауруы. Қияр, қарбыз, қауын, аскабак, кәді закымданады. Жапырактарында алдымен үнды ақ дактар пайда болады, содан кейін ак дактың үстінде кара нүктелер түзіледі. Жапырақтар кеуіп кетеді. Бұл ауру әсіресе жоғары ауа ылғалдылығында, күндізгі және түнгі температура күрт өзгергенде түзіледі. Асқабақты көкеністерді үйіп және контейнерде, қияр, кәді, патиссонды 30 кг жәшіктерге сальга тасымалдайды.Дүкендерде кияр, кәді, патиссонды суыту камераларында 8 С С температурада 85-95% салыстырмалы ауа ылғалдылығында 3-5 тәулік сақтайды. Қарбыз, қауын, асқабакты 2-3°С температурада 85-90% салыстырмалы ауа ылғалдылығында жинағаннан бастап 2 ай бойы сақтауға болады. 103. 3.2.9. Томапы көкеністер Томатты көкөністерге томат (кызанак), баклажан, бұрыш жатады. Томат - алка түкымдасына жататын бір жылдык және кеп жылдық шөптесін өсімдік. Жылу сүйгіш дақьш, сондыктан барлық жерде, әсіресе Қазакстанның онтүстік және оңтүстік-шығыс облыстарында өсіріледі. Құрамында 2-4% қант, 0,4-0,6% органикалық кышқылдар, 1,7% дейін азотты заттар, 0,7% минералды тұздар, 0,15% пектин заттары бар. Минералды заттардын ішінде томат құрамына калий, натрий, магний, фосфор, темір түздары кіреді. Томатта С, РР, К, каротин витаминдері бар. Жемістердің түсі кұрамьгадағы каротиноидтарға (каротин, ликопин, ксантофил) негізделген. Қызыл жемістерде ликопин, ал сарысында - каротин мен ксантофил басым. Томаттардың сақтау және тасымалдау кезінде пісу қабілеті бар. Томаттың сорты пішіні (домалак, ұзынша келген, элипс тәрізді, ерік тәрізді), беті (тегіс, бұдырлы), түсі (қызыл, кызғылт, сары, көк), өлшемі (майда- 60 г дейін, орташа - 60-100г, ірі - 100 г жоғары), түкымды камерасыньщ мөлшері (аз камералы, көп камералы), жетілу мерзімі (ерте, орташа, кеш пісетін) бойынша ажыратылады. Шаруашылық белгісі бойынша томат сорттары асханалық және консервілік болып бөлінеді. Асханалык сорттары аспаздыкта салат жасау үшін, фарштау үшін, бірінші және екінші тағамдарды жасау үшін колданады. Олар шырынды, кант мөлшері жоғары болу керек. Консервілік сорттардың ішінде томат езбесін, томат пастасын және шырын any үшін колданатын томатта күрғақ зат мөлшері кеп болу керек, ал түздау және маринадтау үшін колданатын томаттардың жүмсағы тығыз болу керек. Сапасы бойынша томаттар балғын,бүтін, аурулармен закымданбаған, аса пісіп кетпеген, механикалық закымданбаған, күнге күймеген болу керек. Жемістердің ең үлкен көлденең диаметрі бойынша елшемі 4 см кем болмау керек. Партияда езілген,шіріген, солып қалған, зиянкестермен зақымданған, үсіп калган, аса пісіп кеткен томаттардың болуы рүқсат етілмейді. Бакдажав- отаны Оңтүстік Шығыс Азия (Индия, Бирма). 19 ғасырда Египет пен Алжирде есіріле басталған. Көп жылдық алқалар түкымдасына жататын көкөніс дакылы. Жемістерінін массасы 3-4 кг дейін жетеді. Қүрамында 4,6% кант, 1% азотты заттар, 0,5% минералды заттар, 0,7% пектин заттары, С, Вь В 2 , РР, каротин витаминдері бар. Тамакка нәзік жүмсағы және жетілмеген түқымдары бар жемістер колданады. Аса пісіп кеткен жемістердің жүмсағы ащы және дерекі талшықты болады. Ащы дәмі жемістегі гликоалколоидка (2-9 мг%) негізделген. Гликоалколоид мөлшері әсіресе ыстык Күрғақ жазда үлғаяды. Ондай жемістер тамакка колдануға жарамсыз, себебі термиялык өңдегеннен кейін олар одан да ащы болады. Баклажанды фарштап, куырып, консервілеп және уылдырык түрде колданады. Стандартты баклажан балғын, таза, cay, пішіні мен түсі бойынша ботаникалык сортқа сәйкес, қабығы нәзік, механикалык зақымданбаған болу керек. Жемістердің жүмсағы шырынды, тығыз, куыстанбаған, түкымы ак болу . 104 керек. Жемістердің өлшемі үзынша формалы баклажан үшін үзындығы бойынша 10 см, ал домалак формалы үшін ен үлкен көлденең диаметрі бойынша 5 см кем болмау керек. жүктеу/скачать 2,23 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|