Ақиқат – өзін-өзі танудың мақсаты, маңызды адами құндылық ретінде. Ақиқаттану – тұлғаның дамуы мен қалыптасуының жолы
1
1
3-4
Адамның мүмкіндіктері
Адамның жасампаздық белсенділігі – өз мүмкіндіктерін танудың қажетті шарты ретінде. Өз күшіне сену. Қабілеттерді дамыту жолдары
1
1
5-6
Өзіне сенім
Өзін-өзі кемелдендіру. Өзін-өзі жүзеге асыру. Өзіне сенім – адамның тұлғалық жөне көсіби қалыптасуының шарты ретінде
1
1
7-8
Өсемдікке талпыныс
Адамның сұлулығы. Адамның ішкі дүниесінің рухани-адамгершілік негізі. Сұлулық – адамның өлеммен үйлесімінің көрінісі ретінде. Ойдың, сезімнің, істің асқақтығы – адамның шынайы сұлулығының көрінісі ретінде
1
1
9
Сыйласаң, сыйлы боласың
Сынып ұжымындағы өзара түсіністік пен сенім. Даулы мөселелерді бейбіт жолмен шешу. Өзара сыйластық -сыныптағы қарым-қатынастың негізі
1
II-тоқсан (7 сағат)
10
II. Адам болам десеңіз
Сыйласаң, сыйлы боласың
Сынып ұжымындағы өзара түсіністік пен сенім. Даулы мөселелерді бейбіт жолмен шешу. Өзара сыйластық -сыныптағы қарым-қатынастың негізі
1
11-12
Ақкөңілділік/қайырымдылық/ілтипаттылық туралы
Ақкөңілділік адамның құнды қасиеті ретінде. Немқұрайдылық – жан ауруы, қайырымдылыққа қарама-қарсы қасиет. Адам – адамгершілік таңдауына ұмтылыста
Ар-ұждан – адамгершіліктің өлшемі. Адамның абыройы мен қадір-қасиеті. Ар-ұждан - шынайы «Меннің» көрінісі ретінде
1
1
15-16
Адамдық борышың
Адамдар арасындағы тату қарым-қатынастар. Қарым-қатынастағы татулық пен келісімге келудегі өркімнің жауапкершілік өлшемі. Айналасындағыларға мейірімділік пен мұқияттылықтың көрінісі
1
III-тоқсан (10 сағат)
17-18
III. Адам және әлем
Отбасының жылуы
Бірге туғандар – адамның өмірдегі тіреніші. Адамның отбасы мүшелерінің арасында берік байланыстар орнатудағы жауапкершілігі. Өз отбасы мүшелеріне қамқорлық пен көңіл бөлудің көрінісі
1
1
19-20
Сыныптағы достық
Сынып ұжымындағы өзара түсіністік пен сенім. Даулы мәселелерді бейбіт жолмен шешу. Бір-бірін сыйлау
1
1
21-22
Мен жөне қоршаған өлем
Адам мен қоршаған өлемнің өзара байланысы. Қоршаған өлемді жағымды қабылдау. Өлем – адам үшін жаңалықтар бастауы
1
1
23-24
Қоғам игілігі үшін еңбек
Адам мұраты - қоғамға қызмет ету. Өмір мақсаты. Өмір мөні. Өзіне сенім. Оқу – білім - жасампаз шығармашылық еңбек ретінде
1
1
25-26
Дәуірлерді жалғастырушы желі
Адамның өзін жөне өлемді танудағы мөдени мұраның маңызы. Мөдени мұраның рухани негіздері. Туған өлкенің мөдени мұрасы. Өлемдік мөдениеттің өртүрлі құбылыстарының арасындағы себеп-салдарлық байланыстар
1
1
IV-тоқсан (8 сағат)
27-28
IV.Адамзаттың рухани тәжірибесі
Жүрек қалауымен
Адамзаттың рухани ұстаздарының өміріндегі қайырымдылық идеалдары. М. Жұмабаев жүрек тазалығы туралы. Жүрек – сүйіспеншілік көзі».
1
1
29-30
Адамзаттың шынайы көшбасшылары
Шынайы жөне жай көшбасшының айырмашылықтары. Тарихтағы жөне күнделікті өмірдегі шынайы көшбасшылардың мысалдары
1
1
31-32
Адамзаттың рухани байлығы
Адамзаттың рухани мұрасы. Әртүрлі халықтардың мөдениетіне, тарихы мен дәстүрлеріне құрмет
1
1
33-34
Қандай өсем өлем!
Өтілгендерді қорытындылау. Шығармашылық жобаларды қорғау
1
1
Түсінік хат Оқу процесін ұйымдастыру кезінде білім беру ұйымдары: «2021-2022 оқу жылында Қазақстан Республикасының орта білім беру оқу процесін ұйымдастырудың ерекшеліктері туралы» әдістемелік нұсқау хаттын басшылыққа алады.
5-9 сыныптарда білім беру процесі келесі құжаттар негізінде жүзеге асырылады: 2021-2022 оқу жылында білім беру ұйымдары білім беру процесін ұйымдастыру кезінде «Білім туралы», «Педагог мәртебесі туралы» Қазақстан Республикасының Заңдарын басшылыққа алуға және оқу процесін төмендегідей нормативтік құжаттар негізінде жүзеге асыруға тиіс: «Білім берудің барлық деңгейінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 31 қазандағы № 604 бұйрығы;
«Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығы;
«ҚР Білім және ғылым министрінің кейбір бұйрықтарына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2019 жылғы 26 шілдедегі № 334 бұйрығы;
«Тиісті үлгідегі білім беру ұйымдары қызметінің үлгілік қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 30 қазандағы № 595 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы;
8 сәуірдегі №266 бұйрығымен өзгерістер мен толықтырулар енгізілген);
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы
3 сәуірдегі №115 бұйрығымен бекітілген Негізгі орта білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары («Өзін-өзі тану» пәні бойынша 2016 жылғы 13 қарашадағы №668 бұйрығы 209- қосымша бойынша өзгерістер мен толықтырулар);
«Білім беру ұйымдарының педагогтері жүргізу үшін міндетті құжаттардың тізбесін және олардың нысандарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2020 жылғы 6 сәуірдегі № 130 бұйрығы. Мектептің негізгі сатысы (7-сыныптар) Бағдарлама мектептің негізгі сатысында «Өзін-өзі тану» пәні бойынша берілетін білім мазмұнын және жалпы орта білім беру мемлекеттік стандартының бесінші, алтыншы және жетінші деңгейлеріндегі күтілетін нәтижелерді анықтауға бағытталған.
Мектептің негізгі сатысында «Өзін-өзі тану» пәнін оқытуда оқу жетістіктері бойынша күтілетін нәтижелерде көрсетілген көп деңгейлі мақсаттар жүйесінің сәйкестігі, сонымен қатар оқушылардың танымдық мүмкіндіктері мен жас ерекшеліктері ескеріле отырып, мазмұнда көрсетілген жалпыадамзаттық құндылықтар арқылы адамдық қасиеттерді дамыту көзделеді.
Жалпы орта білім беруге арналған өзін-өзі тану бағдарламасы оқушылардың өзін-өзі жетілдіруіне, рухани-адамгершілік және дене жағынан дамуына, адам тағдырын, өмірдің мәнін түсінуге кең мүмкіндіктер ашады.
«Өзін-өзі тану» пәні мектептің негізгі сатысында білім берудің құндылықтық мәнін күшейте отырып, адамдарды сүйе білу, өзіне-өзі сену, жақсылық жасау, мейірімділік таныту, өзгелерге қамқор болу, сыни ойлау, адамгершілік таңдау жасай білу, дәстүрді дәріптеу және дамыту, жасампаздық, өзіне жауапкершілікпен қарау, өзін-өзі жетілдіру мүмкіндіктерін ашып, дамытуға бағытталған.
Пән мазмұны оқушылардың өзара түсінісу білігіне, адамдар арасындағы қарым-қатынаста татулық пен келісім орнатуға әр адамның жауаптылығы туралы түсініктерін тереңдетуді; «өзара қарым-қатынас», «өзара түсіністік» ұғымдарының мағынасын кеңейтуді нысана тұтады.
Бұл кезеңде адамның жақсылық, сыпайылық, сыйластық, ықылас білдіру, елгезектік, жаны ашырлық сияқты басқа адамдармен қарым-қатынас жасауға көмектесетін адамгершілік қасиеттерін ашуға көңіл бөлінеді. Сыныптарда қамтылған өзара қарым-қатынас негізінде қыздар мен ұлдар арасында достық орната білу, отбасы қарым-қатынасында жауапты болу қабілеттерін дамытуға баса назар аударылады. Сонымен қатар оқушылардың татулық, келісім, тату адам сияқты ұғымдар туралы түсініктерін тереңдете отырып, мазмұнда адамдардың нәсіліне, ұлтына, дәстүрі мен көзқарастарына қарамастан, олардың арасындағы қарым-қатынас этикасы тұрғысынан мінез-құлық мәдениетіне; сыпайы және ізетті болу, басқаларды түсіне білу, айналасындағы адамдарды сыйлау, оларды шаттыққа бөлеу, олармен тату болу біліктерін дамытуғада көңіл бөлінеді.
7-сыныптарда білім беру оқушылардың ұлттық мәдени мұраның өзін-өзі тануда алатын орны, адамзаттың мәдени мұрасының рухани негіздері туралы түсініктерін кеңейте отырып, адамның үздіксіз рухани кемелденуіне, оның шығармашылық қабілеттерін ашуға ықпал етуге бағытталады.
Мектептің негізгі сатысында оқушылардың өзіндік қабілеттерін, адамгершілік қасиеттерін анықтауына және дамытуына, өзін-өзі жетілдіру мүмкіндіктеріне ықпал ету осы кезеңнің негізгі идеясы болып табылады.
7-сыныптағы «Өзін-өзі тану» пәнінің білім мазмұны БМЖМС-ына сәйкес мына тараулар бойынша беріледі:
1.Таным жолында 2.Қарым-қатынас мәдениеті 3.Адам мен әлем тұтастығы 4.Жасампаздық жарасымы.
Бұл тараулардың мазмұнында оқушылардың өзін-өзі тануы тек жалпыадамзаттық құндылықтарды дамыту арқылы ғана емес, сонымен бірге олардың сезімдерін дамыту, құндылықтық қасиеттерді дарыту, жағымды қарым-қатынасқа тәрбиелеу арқылы жалпыадамзаттық құндылықтарды меңгеруі және тұлғалық қалыптасуы қамтылады.
«ӨЗІН-ӨЗІ ТАНУ» ПӘНІ БОЙЫНША КҮНТІЗБЕЛІК- ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАР 7- сынып.Аптасына: 1 сағат, барлығы: 34 сағат ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ ЖОСПАР
№
Р/с
Ауыспалы тақырыптар
Сабақтардың тақырыбы
Оқудың мақсаттары
Сағат саны
Мерзімі
Ескерту
7 «А»
7 «Ә»
7 «Б»
7 «В»
I-тоқсан (9 сағат)
1-2
I. Таным қуанышы
Ақыл-парасат, ерік-жігер жөне жүрек
Ақыл-парасатты адам. Ақыл-парасат жөне сезім. Ерік-жігері күшті адам. Абай Құнанбаев ақыл-парасат, ерік-жігер жөне жүрек туралы. Жүрек жолы – рухани кемелденуге жол
1
1
3-4
Адамның ішкі әлемі
Адамның рухының тазалығы. Адамның ішкі тазалағының көрінісі. Ішкі әлемді кемелдендіру
1
1
5-6
Өмірдің мәні
Ақиқатты іздеу өмірдің мәні ретінде. Адамгершілік таңдау
1
1
7-8
Адам бақыты
Ниет тазалығы, риясыз қызмет ету. Шынайы бақытты ұғыну
1
1
Адам абыройы
Өзінің шынайы Меніне лайықты болу. Өзін-өзі қадірлеу
1
9
II-тоқсан (7 сағат)
10
II. Адам болам десеңіз...
Адам абыройы
Өзінің шынайы Меніне лайықты болу. Өзін-өзі қадірлеу
1
11-12
Адам жауапкершілігі
Жауапкершілік – дұрыс әрекет қасиеті. Ойыңа, сөзіңе, ісіңе жауапкершілік
1
1
13-14
Парыз тәртіптен басталады
Адамгершіліктің алтын ережесі. Өзін-өзі ұйымдастыру. Өзіңнің, отбасыңның, қоғамның алдындағы парыз. Ұрпақтардың адамгершілік парызы
1
1
15-16
Қоғамға қызмет ету
Қоршаған әлемге сүйіспеншілік. Риясыз қызмет ету адамның рухани өсуінің негізі ретінде
1
1
III-тоқсан (10 сағат)
17-18
III. Адам және әлем
Адами қарым-қатынас жарастығы
Адами қарым-қатынас жарастығы қоғамда татулық пен келісім құрудың негізі ретінде. Өзіңе жөне басқаларға құндылықтық қарым-қатынас
1
1
19-20
Отбасылық құндылықтар
Отбасындағы жалпыадамзатық құндылықтар. Отбасы адамның рухани тірегі. Отбасы бақыты. Отбасындағы сенім
1
1
21-22
Ұжымдағы өзара қарым-қатынас
Тәртіп, талап, тазалық, тыныштық, татулық – ұжымдағы өзара қарым-қатынастың негізі. Ұжымдағы жайлы ахуалға адамның жауапкершілігі
1
1
23-24
Адам жөне адамзат
Адам өлемнің бөлшегі ретінде. Адамзаттың рухани-мөдени мұрасын сақтаудағы өрбір адамның рөлі. Адамзаттың бірлігі
1
1
25-26
Қоршаған әлеммен үндестік
Қоршаған өлеммен үндестік. Сүйіспеншілік жөне қиянат жасамау
1
1
IV-тоқсан (8 сағат)
27-28
IV. Адамзаттың рухани тәжірибесі
Адамның рухани әлемі
Адамның рухани өлемін көрінісі. Рухани өлемді байыту
1
1
29-30
Адам жасампаздығы
Жағымды ойлау жасампаздық іс-өрекеттің шарты ретінде. Өмірлік шығармашылықтағы жағымды ойлаудың мәні
1
1
31-32
Сүйіспеншілік жолындағы өмір
Сүйіспеншілік мөңгілік жалпыадамзаттық құндылық ретінде. Өзіңді сүйіспеншілік арқылы тану. Риясыз сүйіспеншілік жолындағы өмір мысалдары
Түсінік хат Оқу процесін ұйымдастыру кезінде білім беру ұйымдары: «2021-2022 оқу жылында Қазақстан Республикасының орта білім беру оқу процесін ұйымдастырудың ерекшеліктері туралы» әдістемелік нұсқау хаттын басшылыққа алады.
5-9 сыныптарда білім беру процесі келесі құжаттар негізінде жүзеге асырылады: 2021-2022 оқу жылында білім беру ұйымдары білім беру процесін ұйымдастыру кезінде «Білім туралы», «Педагог мәртебесі туралы» Қазақстан Республикасының Заңдарын басшылыққа алуға және оқу процесін төмендегідей нормативтік құжаттар негізінде жүзеге асыруға тиіс: «Білім берудің барлық деңгейінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 31 қазандағы № 604 бұйрығы;
«Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығы;
«ҚР Білім және ғылым министрінің кейбір бұйрықтарына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2019 жылғы 26 шілдедегі № 334 бұйрығы;
«Тиісті үлгідегі білім беру ұйымдары қызметінің үлгілік қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 30 қазандағы № 595 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы;
8 сәуірдегі №266 бұйрығымен өзгерістер мен толықтырулар енгізілген);
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы
3 сәуірдегі №115 бұйрығымен бекітілген Негізгі орта білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оқу бағдарламалары («Өзін-өзі тану» пәні бойынша 2016 жылғы 13 қарашадағы №668 бұйрығы 209- қосымша бойынша өзгерістер мен толықтырулар);
«Білім беру ұйымдарының педагогтері жүргізу үшін міндетті құжаттардың тізбесін және олардың нысандарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2020 жылғы 6 сәуірдегі № 130 бұйрығы. Мектептің негізгі сатысында «Өзін-өзі тану» пәнін оқытуда оқу жетістіктері бойынша күтілетін нәтижелерде көрсетілген көп деңгейлі мақсаттар жүйесінің сәйкестігі, сонымен қатар оқушылардың танымдық мүмкіндіктері мен жас ерекшеліктері ескеріле отырып, мазмұнда көрсетілген жалпыадамзаттық құндылықтар арқылы адамдық қасиеттерді дамыту көзделеді.
Пән мазмұны арқылы эстетикалық талғам, қоршаған орта және ондағы адамның орны туралы білім қалыптастыру және дамыту; қоғамдағы адамның рөлі, адам мен табиғаттың, әлемнің бірлігі мен үйлесімінің мәні, үйлесімді дамыған тұлғаны толықтай дамыту үдерісінің түрлі қырларын ашу; өзге адамдармен қарым-қатынас мәдениетіне тәрбиелеу; адамзаттың рухани тәжірибесінде жалпыадамзаттық құндылықтардың маңызын түсіндіру қарастырылады.
Жалпы орта білім беруге арналған өзін-өзі тану бағдарламасы оқушылардың өзін-өзі жетілдіруіне, рухани-адамгершілік және дене жағынан дамуына, адам тағдырын, өмірдің мәнін түсінуге кең мүмкіндіктер ашады.
«Өзін-өзі тану» пәні мектептің негізгі сатысында білім берудің құндылықтық мәнін күшейте отырып, адамдарды сүйе білу, өзіне-өзі сену, жақсылық жасау, мейірімділік таныту, өзгелерге қамқор болу, сыни ойлау, адамгершілік таңдау жасай білу, дәстүрді дәріптеу және дамыту, жасампаздық, өзіне жауапкершілікпен қарау, өзін-өзі жетілдіру мүмкіндіктерін ашып, дамытуға бағытталған.
Мектептің негізгі сатысында рухани-адамгершілік білім берудің маңыздылығы адамның әлемде алатын орны, «өмірлік мақсат», «өмірдің мәні», «адамның орны» ұғымдарының мағынасын терең түсіндіру арқылы қоғамға қызмет ету ниеттерін дамыту болып табылады. Сонымен бірге оқушылардың бойында табиғатты, әлемді әсемдік ретінде түсініп, оны қадірлей білуге, ғаламшар деңгейінде шығармашылықпен қабылдауға, әлем туралы көзқарастарын дамытуға ерекше көңіл бөлінеді.
5-9-сыныптарда білім беру оқушылардың ұлттық мәдени мұраның өзін-өзі тануда алатын орны, адамзаттың мәдени мұрасының рухани негіздері туралы түсініктерін кеңейте отырып, адамның үздіксіз рухани кемелденуіне, оның шығармашылық қабілеттерін ашуға ықпал етуге бағытталады.
Мектептің негізгі сатысында оқушылардың өзіндік қабілеттерін, адамгершілік қасиеттерін анықтауына және дамытуына, өзін-өзі жетілдіру мүмкіндіктеріне ықпал ету осы кезеңнің негізгі идеясы болып табылады.
8-сыныптың білім мазмұны бұрынғы сыныптармен сабақтасып, келесі тарауларға жүйеленген: 1.Таным жолында 2.Қарым-қатынас жарастығы 3.Адам мен әлем тұтастығы 4.Адамзаттың рухани тағылымы Бұл тараулардың мазмұнында оқушылардың өзін-өзі тануы тек жалпыадамзаттық құндылықтарды дамыту арқылы ғана емес, сонымен бірге олардың сезімдерін дамыту, құндылықтық қасиеттерді дарыту, жағымды қарым-қатынасқа тәрбиелеу арқылы жалпыадамзаттық құндылықтарды меңгеруі және тұлғалық қалыптасуы қамтылады.
«ӨЗІН-ӨЗІ ТАНУ» ПӘНІ БОЙЫНША КҮНТІЗБЕЛІК- ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАР 8- сынып.Аптасына: 1 сағат, барлығы: 34 сағат ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ ЖОСПАР
№
Р/с
Ауыспалы тақырыптар
Сабақтардың тақырыбы
Оқудың мақсаттары
Сағат саны
Мерзімі
Ескерту
8 «А»
8 «Ә»
I-тоқсан (9 сағат)
1-2
I. Таным қуанышы
Бұл әлемге келген соң...
Өмір мектебі арқылы адамгершіліктің шыңына шығу. Өмір - мәңгілік жасампаздық ретінде. Адам жөне оның болашағы
1
1
3-4
Ар-ұждан үні
Ар-ұжданмен өмір сүру. Адалдық пен шынайылық. Ар-ұждан – өмірдің адамгершілік заңы
1
1
5-6
Шынайы білімнің нұры
Бақыт сыйлаушы білім». Жақсылық – адамдағы адамшылық өлшемі
1
1
7-8
Сүйіспеншілік – таным жолы ретінде
Шабытты шығармашылық қуанышы. Ақиқатты өмір – адам үшін шаттық бастауы
1
1
9
Қайырымдылық көкжиектері
Адамгершіліктің алтын ережесі. Сыныптағы достық пен өзара түсіністік -бірлікшіл ұжымның негізі ретінде
1
II-тоқсан (7 сағат)
10
II. Адам болам десеңіз
Қайырымдылық көкжиектері
Адамгершіліктің алтын ережесі. Сыныптағы достық пен өзара түсіністік -бірлікшіл ұжымның негізі ретінде
1
11-12
Достық айнасы
Өзара қарым-қатынас тазалығы – шынайы достықтың негізі. Достықтағы жауапкершілік. Нағыз достың қасиеті. Достық ережесі
1
1
13-14
Сыйластық бастаулары
Риясыз сүйіспеншілік – өзіңе жөне қоршаған өлемге сыйластықтың негізі. Басқа адамды түсіне білу білігі
1
1
15-16
Отанға жол
Отанға риясыз сүйіспеншіліктің күші. Отан – адам күшінің бастауы. Азаматтық және патриотизм