1. Қазақ тілінің дыбыстық жүйесі. Сөйлеу аппараттары. Дыбыс пен әріп
Ақыл, қайрат, жүректі бірдей ұста
жүктеу/скачать 338,47 Kb.
|
гост казак тили
- Бұл бет үшін навигация:
- 1. Дыбыс үндестігі, оның түрлері.
| Ақыл, қайрат, жүректі бірдей ұста,
Сонда толық боласың елден бөлек.(Абай) Бірдей ұста-жанасу арқылы байланысқан, пысықтауыштық қатынас, етістікті сөз тіркесі; Ақыл, қайрат, жүректі ұста-қиысу арқылы, толықтауыштық қатынас,етістікті сөз тіркесі; Бөлек боласың-жанасу арқылы байланысқан, пысықтауыштық қатынас, етістікті сөз тіркесі; Елден бөлек- меңгеру арқылы байланысқан, толықтауыштық қатынас, есімді сөз тіркесі; Толық боласың-қабысу арқылы байланысқан, пысықтауыштық қатынас, етістікті сөз тіркесі; Сонда боласың-жанасу арқылы байланысқан, пысықтауыштық қатынас, етістікті сөз тіркесі. Билет № 5 1. Дыбыс үндестігі, оның түрлері. 2. Оқулыққа енген материалдарды талдау. 3. Морфологиялық талдау Бұта-бұтаның басынан бозторғай шырылдап, мәз өмірінің күйін шертті. (О.Бөкей) 1. Дыбыс үндестігі, оның түрлері. Дыбыс үндестігі сөз ішіндегі қатар келген 2 дыбыстың бір-біріне ықпал етуі. Дыбыс үндестігі 3-ке бөлінеді: ілгерінді ықпал, кейінді ықпал, тоғыспалы ықпал. Сөз ішінде немесе сөздер аралығында алғашқы дыбыстың өзінен кейінгі дыбысқа әсерін тигізіп тұруын ілгерінді ықпал дейміз. а) Сөздің соңғы дыбысы дауысты, я үнді, я ұяң дауыссыз дыбыстардың бірі болса, дауыссыздан басталатын қосымшаның бірінші дыбысы не үнді, не ұяң болады. Мысалы: бала-лар (бала-дар не бала-тар емес), күздік (күз-тік емес), қар-лы (қар-ды, қар-ты емес). ә) Сөздің соңғы дыбысы қатаң болса, не сөз б, в, г, д дыбыстарының біріне аяқталса, оған қатаң дыбыстан басталатын қосымша жалғанады. Мысалы: от-пен (от-бен я от-мен емес), космос-қа (космос-ға я космос-да емес), Ленинград-қа (Ленинград-ға емес). б) Біріккен сөздердің, сөз тіркесінің алғашқы сыңары қатаң болып, соңғы сыңары ұяңнан басталса да ол қатаңға айналады, бірақ жазғанда түбірі сақталады. Мысалы: айтылуы: жазылуы: Қоныспек Қонысбек Тыныспек Тынысбек тас пер тас бер в) Біріккен сөздердін, сөз тіркесінің алғашқы сыңары дауыстыға, я үндіге, я ұяңға аяқталып, екінші сыңары қатаң дыбыстан басталса, айтылуда қатаң дыбыс ұяңданып естіледі, бірақ жазғанда түбірі сақталады. Мысалы: айтылуы: жазылуы: Жаңағорған Жаңақорған кім гелді? кім келді? жүктеу/скачать 338,47 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|