Пайдаланылған әдебиеттер:
1) Сағындықұлы Б. Қазіргі қазақ тілі. Лексикология. І-бөлім. –Алматы, 2003.
2) Оразов М. Қазақ тілінің семантикасы. –Алматы, 1991.
3) Қалиев Б. Сөз мағыналарының негіздері. –Алматы, 2002.
4) Қалиев Ғ. Болғанбаев Ә. Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен фразеологиясы. –Алматы,2003.
Тақырып бойынша орындалатын тапсырмалар:
1. Ұғым және мағына, мағына және сөздің арақатынасы.
2. Сөз мағынасының түрлері.
3. Сөз семантикасы. Парадигмалық және синтагмалық мағына.
4. Сөздің лексикалық мағынасының құрамдас бөліктері.
5. Сөздің лексикалық мағынасының уақ бөлшектері (сема және олардың түрлері). Оразов М. Қазақ тілі семантикасы. 82- 88 беттерін конспектілеу.
Зертханалық жұмыстар
1. Түсіндірме сөздіктерді негізге ала отырып, толық мағыналы, көмекші және аралық (есімдіктер, одағай, еліктеуіш) сөздердің мағынасына анықтама беріңіз.
Мысалы: айыл – «ер-тоқым ауып кетпес үшін малдың бауырын, шабын орап тартатын жалпақ қайыс» – лексикалық мағына;
зат есім, атау септігі, жекеше форма – грамматикалық мағына.
2. Парадигмалық қатынастар негізінде төменде берілген лексикалық бірліктерді тақырыптық және лексика-семантикалық топтарға бөліңіз:
ата, көз, торы, ене, қышқыл, сиыр, қой, әке, ана, құлақ, аяқ, бет, қаршыға, бүркіт, қарлығаш, ақ, күрең, қызыл, тәтті, ащы, дәмді, бас, қол.
3. Берілген лексикалық бірліктерден тіркесімділік қабілеті бойынша сөз-синтагмаларын құраңыз: тіл, көк, қыз, асау, қоңыр, су, валюта, бағу, топырақ, шұбатылған, алу, аққу, бүркіт, киік, қызыл, өткір, үзу.
Үлгі:
ұ зын
ш икіл
а шық
ш икі
ж ылтыр сары
сұлу
солғын
шидей
ақ
ашық
айқын
сағымдай
аяз
күз
жапырақ
сағым
с ары алтын
бел
ауру
жайлау
арқа
адыр
Достарыңызбен бөлісу: |
