7.Неліктен Сәлім Есеннің, айқайламауын
өтінді?
A. Атасын оятқысы келмеді
B. Есенмен дос болғысы келмеді
C. Бұлбүлдар әнін естігісі келді
D. Жұмысына бөгет жасады
E. Бұлбұлдарды шошытқысы келмеді
8. Есен неге ойланып калды?
A. Бұлбұлға ұя салуды жоспарлағандықтан
B. Қателігін түсінгендіктен
C. Бұлбұлға ренжігендіктен
D. Сәлімге ренжігендіктен
E. Асыраған бұлбүлдарын қимағандықтан
9. Мәтін мазмұнына сәйкес әнші құс нені
ұнатады?
A. Қараңғылықты
B. Жазық даланы
C. Таулы аймақты
D. Шулы аймақты
E. Бостандықты
10.Мәтіндегі негізгі ой берілген нұсқалар
1.Құстар әнін тыңдау.
2.Құстарға қамқор болу.
3.Құстар тыныштығын сақтау.
A. Екіншісі мен үшіншісі
B. Барлығы дұрыс.
C. Барлығы бұрыс
D. Біріншісі мен екіншісі
E. Біріншісі мен үшіншісі
11.Есеннің ауласындағы бұлбүлдар неге
сайрамады?
A. Ағаштары аз болғандықтан
B. Маңайындағы құстар сайрамағандықтан
C. Тыныштығы бұзылғандықтан
D. Басқа құс болмағандықтан
E. Есенді ұнатпағандықтан
12. Есенге кандай қасиет жетіспейді?
A. Сабырлылық
B. Сыпайылық
C. Алғырлық
D. Пысықтық
E. өткірлік
198
Аптап ыстықта саялайтын жер іздеп саябақтағы отырғыштардың біріне бұрылдым. Орындыққа отырмақ болып беттегенімде, көзім сұмдық жағдайдың куәгері болды. 3-4 жасар ұл бала қоқыс тастағыш жәшікті тіміскілеп жүр. «Бұл кім? Не қылған бала?» деген сауалдарға жауап іздеу мақсатында баланы бақылап біраз отырдым. Қарасам, бұл бала жалғыз емес екен. Әр-әр жерде орналасқан қоқыс жәшігін ақтарып, азық іздеп жүрген тағы да екі ұл бала мен кішкентай қызға көзім түсті. Киген киімнің олпы-солпысы шыққан, кір қожалақ. Көкейде маза бермей тұрған сансыз сұрақ мені бір орында отырғызбады. Қолыма бір-екі нәрсе алған соң, аяңдап біреуінің қасына бардым. Жемге келген көгершіндей қалған үшеуі де қасыма жетіп келді. Қастарында тұрып асқазандарының шұрылын естуге болады. Қолымдағыны ұсынған соң, бұл балалардың ата-анасының қайда жүргенін білгім келді. Сұрасам, «Білмеймін...» деп күмілжіп мұңды дауыспен жауап қатты. Осыдан соң жағдайдың бәрін түсіндім. Басымды еріксіз изедім де орындыққа қайта отырып, ары қарай бақыладым. Төртеуі азды-көпті алған азықтарын көк шөптің үстіне отыра сап, жапа-тармағай жеуге кірісті. Кішкентай қыз тоғын арықтағы сумен басты. Іштеріне сәл де болса бірдене барған соң, қайтадан «жұмыстарына» кірісті.
Мұндай оқиғаны алғаш көруім. Бұдан кейін не ойларыңды да білмейді екенсің. Ата-анасы ащы судың жетегіне еріп, балаларды ақша табуға, азық табуға мәжбүрлейді екен, бұл – сол жерде жүрген қала тұрғынының сөзі. Айтуынша, бұл жер балалардың тұрақты мекеніне айналған. Күнделікті елдің қалған-құтқанын жеп, қарындарын тойдыратын көрінеді.
Бұған дейін көшедегі бомждарды көріп, осындай өмірді таңдаған өзі, енді өзінен көрсін деуші едік. Ал енді мына балаларға не айтуға болады?! Адам ата-ананы таңдап алмайды. Сол бір жауапсыз жандардың кесірінен бақытты шақтарын көшеден азық іздеумен алмастырып жүргендері өте өкінішті-ақ... Оқушы біткен жазғы демалыстың аяқталмауын тілеуде. Ал, мына балалардың екеуі мектептерін аңсап жүр. Арнаулы мектепке баратындардың ол жерде киер киімі ұқыпты, тамақтары тоқ, жатар орны таза. Мектеп жасына толмаған қалған екеуі ше? Олар не күн көреді? Жазда, жарайды, әрбір қарағаш оларға сая, кез-келген шүберек киім. Қыста ше? Қақаған аязда үсіп өлсе, бұларды іздейтін жан бар ма? Жоқ әлде, көмусіз аң-құстың азығына айналар ма екен? Бұл тұста қылышты кімге сілтерімді де білмеймін. Бала тәрбиесіне қарамайтын ата-анаға ма, жоқ әлде тек екеуді қамқорлығына алған үкіметке ме? Ата-анадан енді қайыр жоқ, ол белгілі жайт! Үкімет енді мына екеуді де далаға қаңғытпай қарамағына алса екен. Мендегі жалыз тілек осы! (365 сөз)
F.
|
http://massaget.kz/blogs/oy_tolgaular/18005/
|
|
13. Мәтін мазмұнына қандай тақырып
|
14. Саябақ балалардың өмір сүру мекеніне
|
сәйкес келеді?
|
айналғандығы туралы көзқарас кімнің
|
A) Жас балалар
|
атынан айтылады?
|
B) Қараусыз қалған балалар
|
A) Демалушылардан естиді
|
C) Азық іздеген төртеу
|
B) Өздері қатарлас балалар айтады
|
D) Мейірімсіз ана
|
C) Саябақтың күзетшісі айтады
|
E) Саябақтағы оқиға
|
D) Қаңғыбас адамдар айтады
|
|
E) Жергілікті тұрғындар айтады
|
Мәтіндегі «жауапсыз жандар» тіркесі кімдерге бағытталған?
A) Қоғамдық ұйым басшыларына B) Әлеуметтік орталық өкілдеріне C) Мектеп мұғалімдеріне
D) Балалардың әке-шешелеріне E) Үкімет басындағы азаматтарға
«Төртеуі азды-көпті алған азықтарын көк шөптің үстіне отыра сап, жапа -тармағай жеуге кірісті. Кішкентай қыз тоғын арықтағы сумен басты» деген сөйлем кішкентай қыздың қандай әрекетін көрсететінін болжаңыз.
A) Шарасыздығы B) Жиіркеніші C) Өкініші
D) Жек көрушілігі E) Сенімділігі
199
Мәтіннен кейіпкердің ой толғамын білдіретін сөйлемді көрсетіңіз.
A) Іштеріне бірдене барған соң, қайтадан «жұмыстарына» кірісті. B) Бұл жер балалардың тұрақты мекеніне айналған
C) Кішкентай қыз тоғын арықтағы сумен басты
D) Қақаған аязда үсіп өлсе, бұларды іздейтін жан бар ма?
E) Қастарында тұрып асқазандарының шұрылын естуге болады.
Мәтіннің үшінші абзац мазмұнына сай келетін тақырыпты көрсетіңіз
A) Күнкөріс
B) Жолы болмаған балалар C) Тұрақты мекен
D) Шынайы тілек E) Саябақ
Кейіпкер не себептен балаларды бақылап отырды?
Балалардың кім екендігін анықтау үшін
Балаларға қол ұшын беру үшін
Балалар әрекеттеріне қызыққандықтан
Балалар әрекеттерінен жиіркенгендіктен
Балалардың әрекеттерін құптағандықтан
«Үкімет енді мына екеуді де далаға қаңғытпай қарамағына алса екен. Мендегі жалыз тілек осы!» деген сөйлем автордың қандай сезімін көрсетеді?
A) Балалардың өміріне алаңдау B) Балаларға қол ұшын беру C) Балалардың тағдырын шешу D) Балаларға жақсы тілек айту E) Үкіметке үміт арту
1418 нұсқа
1-мәтін
Замандардың заманында бір күйші ғұмыр кешіпті. Бала жастап өнер қуып, күй қайырыпты. Өгіз жайып жүріп, курайдан сыбызғы қиып, уілдете тартқанда, өгіздер күйсегенін тоқтатып, құлақтары салбырай мүлгіп, тыңдап тұрады екен. Ормандағы құс қалғып, батпақтағы бақа тыншып қалса керек, Күйші бала кейде қыз-бозбалаға ілесіп, түнгі ойын-сауықка шығады екен. Түн тынық, жер-әлем бусана манаурайды. Қалжың-күлкі, ойын-сауық. Керемет!
Сонда бала сыбызғысын ерніне апарып, баяу созылтып күй бастайды. Қыз біткен, жігіт біткен тегіс ұйып қалады. Қай-қайсысы болмасын, жүректеріне тәтті шырын құйылғандай, беймәлім бір күш кағып алып, биікке, шырқау биікке, жұлдыздары жымыңдасқан ашық аспанға әкетіп бара жатқандай сезінуші еді.
1.Мәтінге сәйкес нұсқа
1.Күй құдыреті
2.Шебер күйші
3.Тәтті күй
A. Тек бірінші
B. Екінші мек үшінші
C. Бірінші мен үшінші
D. Үшеуі де
E. Тек екінші
2. Күй ойнаған кезде қыз-бозбаланың,
айналаның ерекше әсерге елту себебі.
A. Күйшінің жастығына байланысты
B. Күй атауына байланысты
C. КүйшінІң аспабына байланысты
D. Көпті көрген жасына байланысты
E. Күйшінің шеберлігіне байланысты
Жер шоқтығы атанған көрікті Көкшетаудың ең бір әсем, жанға шипалы өнірі - Бурабай. Осы төңіректегі атаулар Бурабай көлінің даңқымен көпке танымал болған. Бурабай көлі емдік қасиетімен әрі әсем табиғатымен ерекшеленеді.
Көл - теңіз деңгейінен 320,6 м биіктікте. Қыратта, тектоникалық ойыста, табиғи тұрғыда пайда болған бұл көлдің ұзындығы 4,5 км, ені 3,9 км. Едәуір терең: орташа алғанда 4,5 метрден, ең тереңі 7 метрге дейін барады. Суы таза, тұшы, жұмсақ, тұнықтығы сондай - түбі және ондағы жәңдіктер анық көрінеді. Ешқайда қосылмайтын тұйық көл болғанымен, ақторта, алабұға, сазан, табан, шортан сияқты балықтар өседі.
Қарағайлы, қайыңды орман, Көкшенің шоқылары, аңыз болған Жұмбақтас, біріне-бірі жақын жатқан Көкшетаудың сексен көлінің бір үзікті тізбегі - Шортанды, Үлкен Шабақты, Кіші Шабақты, Қотыркөл, Жөкей, Бурабай болып, тұтастай осы өңірге ерекше сипат береді. Мұнда дүниенің көп еліне аты мәлім «Бурабай», «Оқжетпес» демалыс және сауықтыру орындары бар.
200
Бурабай демалыс орны тұрғысында 1910 жылдан мәлім бола бастаған. 1910 жылы қымызбен емдеу-сауықтыру орны ашылған. 1920 жылдан мемлекеттік маңызы бар демалыс орнына айналған.
Тәуелсіз ел болғалы, іргесіне Астана келгелі, Бурабай колінің, мұндағы демалыс орындарының маңызы бұрынғыдан да арта түскен. Жақсы жол салынып, демалыс үйлері жақсартылып, қызмет көрсету жағдайы жақсартылған.
Бурабайдың демалыс орны ретінде жария болған уақыты.
A. Он тоғызыншы ғасырдың аяғы 4. Бурабайдың географиялық жағдайы
B. Жиырмасыншы ғасырдыц оныншы нешінші азатжолда айтылған?
жылдары A. Үшінші
C. Жиырмасыншы ғасырдың B. Төртінші
жиырмасыншы жылы C. Бесінші
D. Он тоғызыншы ғасырдын оныншы D. Екінші
жылдары- E. Бірінші
E. Тәуелсіздік жылдарыңда
Достарыңызбен бөлісу: |