1 Билет Мұнай кен орындары ашылуының негізгі тарихи кезеңдері. ҚР мұнай саласының қазіргі кездегі даму қарқыны
жүктеу/скачать 7,34 Mb.
|
Мунай билеттер (1)
| Парафинді мұнай
Парафинді мұнай - құрамында айтарлықтай мөлшерде еріген парафині бар мұнай. Мұнайдағы парафиндер мөлшері оның массасының 0,2-30%-ға дейінгі немесе одан да жоғары шамасын құрайды. Құрамындағы парафиннің мөлшері жөнінен мұнай аз парафинді (1,8%-ға дейін), парафинді (1,5-6%), жоғары парафинді (6%-дан жоғары) мұнайлар болып жіктеледі. Парафиндер мұнайда шектеулі мөлшерде ғана ериді және бұлардың еруіне температура айырықша әсер етеді, температураның көтерілуімен парафиннің еру қарқыны да жоғарылайды. Парафиндердің еру қарқынына қысым, мұнайдың құрамы, еріген газдың мөлшері мен құрамы, парафиндердің құрамы әсер етеді. Мұнайдың басты сипаттамасының бірі болып оның парафинмен қанығу температурасы саналады, осы температурадан бастап мұнайдан парафин кристалдары бөліне бастайды. Мұндай кристалдарда шайырлар, асфальтендер, майлар т.б. тұнады. Парафинді көмірсутектер мұнай құрамындағы көмірсутектердің негізгі топтарының бірі болып табылады. Олар алкандар класына жатады және қаныққан байланыстары бар көміртегі атомдарының қарапайым тізбектерінен түзіледі. Парафиндер мұнайдағы ең қарапайым және ең көп таралған көмірсутектер болып табылады. Оларға метан (CH4), этан (C2H6), пропан (C3H8), бутан (C4H10) және т.б. Парафинді көмірсутектер жақсы тұрақтылыққа ие және әдетте бензин, дизельдік отын және һмазут сияқты мұнай фракцияларының негізгі құрамдас бөліктері болып табылады. Мұнай химиялық синтез үшін бағалы шикізат болып табылады және әртүрлі процестер мен өнімдерде қолданылады. Мұнда олардың кейбіреулері бар: 1. Пластмасса өндірісі: Мұнай пластиктің негізгі құрамдас бөліктері болып табылатын полиэтилен және полипропилен сияқты полимерлер алу үшін қолданылады. 2. Тыңайтқыш өндірісі: Мұнайдан аммиак пен мочевина алынады, олар әр түрлі тыңайтқыштар алу үшін қолданылады. 3. Дәрі-дәрмек өндірісі: Көптеген препараттар, соның ішінде антибиотиктер, анальгетиктер және қатерлі ісікке қарсы препараттар мұнайдан немесе оның туындыларынан синтезделеді. 4. Пестицидтерді өндіру: Кейбір инсектицидтер мен гербицидтерді мұнайдан немесе оның құрамдастарынан алуға болады. 5. Бояғыштар мен пигменттерді өндіру: Мұнай өнімдері бояу, пластмасса, тоқыма және басқа салаларда қолданылатын әртүрлі бояғыштар мен пигменттерді өндіруде қолданылады. 6. Резеңке бұйымдарын өндіру: шиналарды, тығыздағыштарды, тығыздағыштарды және басқа бұйымдарды өндіруде кеңінен қолданылатын резеңке мұнайдан алынады. 7. Синтетикалық талшықтарды өндіру: Май тоқыма және тігін өнеркәсібінде қолданылатын полиэфир және нейлон сияқты синтетикалық талшықтарды өндіру үшін қолданылады. Бұл химиялық синтезде мұнайды қолданудың кейбір мысалдары ғана. Химиялық құрамы мен өнімдерінің әртүрлілігіне байланысты мұнай көптеген салаларда негізгі рөл атқарады. Алкандар . Мұнай алкандары газ түріндегі, сұйық және қатты қосылыстардан құралады. Газ түріндегі алкандар (С1-С4 алкандар) серіктес және табиғи газдар құрамына кіреді. Көміртектің 5 және 15 атомынан құралатын қосылыстар (С5-С15 алкандар) - сұйық заттар. Гексадеканнан (С16Н34) бастап нормальдік алкандар қатты заттарға жатады, олар нормальді температурада мұнайда және жоғары қайнайтын фракцияларда кристалдық немесе еріген күйінде бола алады. Мұнай алкандары тармақталған және нормальді изомерлерден құралған; бұл изомерлердің салыстырмалы құрамы мұнай типтеріне тәуелді. Әр түрлі мұнайларда алкандардың жалпы құрамы 10-нан 70%- ға дейінгі аралықта болады. Қазіргі уақытта бөлініп алынған немесе күмәнсіз анықталған алкандардың саны 600-ден асады. Қалыпты (нормальді) алкандар – кең зерттелінгендер. Мұнайда бутаннан (tқайн. 0,50С) үш триаконтанға С33Н68 (tқайн. 4750С) дейінгі барлық алкандардың бар екені анықталынған. жүктеу/скачать 7,34 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|