3. Ғылыми зерттеу жұмысының теориялық зерттеу әдістері: индуктивті және дедуктивті, абстракциялау т.б. қолдану жолдары Дедукция термині (лат.dedutio) – кең мағынада алғанда, логика ережелерін сақтау арқылы жаңа ой логикалық жолмен шыққанда ойлау формасын көрсетеді. Дедукция теориясын алғаш рет Аристотель шығарған және осы уақытқа дейін логиканың дамуымен ғылым ретінде жетілген.
Дедуктивті пікірлер, егер оның барлық құрамдары шынайы болғанда, шынайы болады. Индукциядан айырмашылығы дедуктивті пікірлерде шынайы сілтемелер болғандықтан теріс қорытынды шығару мүмкін емес. Дедукция әдісінің көмегімен өзіндік ақыл-ой процессінің мүмкіндіктері кеңейеді, онда екі негізгі деңгейді бөліп қарастыруға болады:
- Бірінші деңгейде дәлелдеме пікір ретінде қарастырылады, оның көмегімен біреуінің шындығы екінші шындықтың негізінде орнатылады;
- Екінші деңгейде - дәлелдеме сипаттауға жататын формаға ие, соның арқасында дәлелдеме анализі, қорытынды ережелерін қолдануда оның құрылымдарын шығарылуы, логикалық формада жазылуы, яғни оның формалануы түсінікті болады.
Индукция (лат. inductio) – логикасы нақтыдан жалпыға ауысатын ғылыми таным формасы. Яғни, жалпы ереже жекелеген ережелерден логикалық жолдармен шығарылады. Индуктивті зерттеу тәсілінде заттардың осы және басқа классы туралы жалпы білімдер алу үшін бұл класстың жеке құрамдарын оқу керек және осы класс заттарына тән маңызды белгілерді табу керек.
Абстракциялау – нақты сипаттар мен объектілер қасиетін оймен анықтаудан тұратын ғылыми таным әдісі. Абстракциялаудың арқасында зерттейтін құбылыстың жалпы және маңызды сипаты мен қасиеттерін бөліп көрсету мүмкін болады.
4. Ғылыми зерттеу жұмысының теориялық зерттеу әдістері: талдау мен синтез, абстракциялау т.б. қолдану жолдары Абстракцияның нәтижесі көбінесе белгілі бір зерттеу әдісі, сонымен қатар анағұрлым күрделі экспериментальды әдістер элементі - талдау және модельдеу қызметін атқарады.
Талдау - бұл зерттеу объектілерін олардың құрамдас бөліктеріне (объектінің табиғи элементтері немесе оның қасиеттері мен байланыстары) бөлшектеуге мүмкіндік беретін таным әдісі.
Синтез, керісінше, заттың жекелеген бөліктерін немесе жақтарын біртұтас тұтастыққа қосуға мүмкіндік береді.
Талдау мен синтез өзара байланысты, олар қарама-қайшылықтардың бірлігін білдіреді. Абстракция дегеніміз- бұл объектілердің маңызды емес қасиеттерінен, байланыстарынан, психикалық ауытқуы және зерттеушіні қызықтыратын бірнеше аспектілерді таңдау.
Абстракция процесі екі кезеңнен өтеді.
Бірінші кезең: құбылыстардағы ең маңыздыларды оқшаулау және зерттелетін құбылыстардың белгілі бір факторларға тәуелсіздік немесе елеусіз тәуелділікті орнату (егер А объектісі В факторына тікелей тәуелді болмаса, онда соңғысынан елеусіз бола аласыз).
Екінші кезең: абстракция мүмкіндіктерін іске асыру. Оның мәні бір
объектінің орнына екіншісінің «моделі» рөлін атқаратын, қарапайым заттың
орнын басуында жатыр.