1-Дәріс Геоботаниканың мақсаты, міндеті, негізгі ұғымдар және терминдер
Фитоцноздың қарапайым және күрделі флористикалық құрамы
жүктеу/скачать 2,55 Mb.
|
darister1-15. geobotania (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Қазақстанның шөлейт дала аймағы тармағындағы қауымдардың түрлік кұрамы /биокомплексные исследования в Казахстане, ч.З, 1976/
- 1.3. Фитоценоздағы түрлердің популяциялардың жағдайы. Ценопопуляцияның жастық ерекшелігі
| 1.2. Фитоцноздың қарапайым және күрделі флористикалық құрамы
Фнтоцсноздыц флоралық қүрамы ден онда осстін барлык осімдік түрлсрініц жныніығын айтамыз. Фитоценозға кіретін әрбір түр биотонты жасауға өзінше атсалысады. Кейбір түрлер орта жағдайының индикаторы бола алады. Сондықган қауым туралы толык малғұмат алу - оның флоралык қүрамын, экологиялық жағдайын және тіршілік ортасын жете білуді қажст етеді. Сонымсн катар толык жсгілғсн жэнс жас өсімдіктсрді, өскіндерді есепке алу ксрек. Көптеген өсімдіктер қауымдарында, эсіресе еліміздің оңтүстік аудандарында /дала, шөл тағы с.с./, осімдік түрлерінің дамып жетілуі, вегетациялық кезеңдері бір мезгілде өте бермейді. Соған байланысты қауымныц флоралық құрамын толық анықтау үшін, ондағы түрлерді тізімге алу /инвентаризация/ жұмысын өсімдіктердің вегетациялық кезеңі ішінде екі /көктемде, жазда/ немесе үш рет /көктемде. жазда, күзде/ жүргізген дұрыс. Тек сонда ғана вегетациялық кезеңі ұзақ және қысқа /көктемгі және күзгі эфемерлер және эфемероидтар/ өсімдік түрлерін толық қамтуға болады. 2-кесте Қазақстанның шөлейт дала аймағы тармағындағы қауымдардың түрлік кұрамы /биокомплексные исследования в Казахстане, ч.З, 1976/
Бірақ өсімдіктерді тізімге алған кезде, осы жерде кездесетін өсімдіктердің кейбір түрлерінің болмай қалуы мүмкін. Өйткені қауымның флоралық құрамының тізімін жасаған кезде олар тек дән / тұқым/ түрінде топырақ бетінде кездесуі мүмкін. Сондықтан оларды жиып анықтап есспке алу керек. Жинаған өсімдік дәнін өсіріп көріп, тек қана осы жағдайда өмір сүруге икемі барларын ғана тізімге кіргізу қажет. Ескерту! Қазақша берілген өсімдіктің орысша. латынша аттары: Жіңішке жусан полынь тонковатая Artemisia gracilescens Бетеге - типчак бороздчатая Festuca sulcata Қау - ковыль лсссинговский Stipa Lessingiana Тырсық ковыль сарептский Stipa sareptana Сирекбас жусан полынь малонвстковая Artemisia pauciflora Кокпек - лебеда седая – Atriplex cana Құрамындағы түрлердің санына карай кедей флоралы /егер түр саны аз болса/ және бай флоралы /егер түр саны көп болса/ фитоценоздар болады. Нақтылы фитоценоздардың флоралық кұрамы оларға диаспоралардың /гректің diaspora - таралу – өсімдіктің таралуға арналған кез келген бөлігі/ келіп түсуіне және олардың осы жағдайда онің өсе алатындығына байланысты анықталады. 1.3. Фитоценоздағы түрлердің популяциялардың жағдайы. Ценопопуляцияның жастық ерекшелігі Флоралық байлық дегеніміз - белгілі бір фитоценоздың немесе ассоциацияның құрамында өсіп жетілетін түрлердің сандық көрсеткіші. Флоралық байлыкка терең талдау жасау үшін әрбір систематикалық топтар /қыналар, мүктер. папоротннктер, жалаңаш тұқымдылар. жабық тұқымдылар/ бойынша түрлердің санын есептегі шығару керек. Құрамындагы түрлердің санына байланысты жай флоралы және күрделі флоралы фитоцсноздар болады: жай флоралы фитоценоз бір немесе бірнсше түрлерден, ал күрделі флоралы фитоценоз - көптеген түрлерден тұрады. Қауымның флоралық байлығы көптеген факторларға байланысты /мысалы, осы ауданның флорасының түрлік байлығына, қауымның тіршілік ететін жерінің микроклиматына, экотоп жағдайына және оның өсімдіктердің өмір сүруі нәтижесінде өзгеруіне, адам тіршілігінің әссріне тағы с.с./. Оны төменде келтірілген кестеден /3/ көруге болады. Тропикалық ормандар өсімдік түрлеріне ең бай қауымдардан саналады, ал альпілік және арктикалық шөлдер өсімдік түрлеріне ең кедей қауымдарға жатады. Фитоценоздың барлык компоненттері сол жерде бар ресурсты дерлік бірдей пайдаланатын жағдайда өсімдікгердің бірде-бір түрі доминант бола алмайды. Тек осындай жагдайда ғана фитоценоз флоралық құрамы жағынан өте бай болуы мүмкін. Мұндай жағдайлар ылғалды тропикалық ормандарда ксздеседі /3-кесте/. Л. Г. Раменский /1924/ флоралық мүшелері және толық және мүшелері толық емес фитоценоздар деген түсінік кіргізді. Егер фитоценоз құрамына онда өмір сүруге қабілеті бар өсімдік түрлерінің кейбіреулері кірмей қалған болса, оны Рамснский мүішелері толык емес фитоценозға жатқызады. Фнтоценоздың флоралық мүшелері толық немесе мүшелері толық емес екендігі экспернмент жолымен оларға қосымша тұқымдар сеуіп қана анықтауға болады. Л.Г. Раменский фитоценоздарды мүшелері мүлде толық, жергілікті мүшелері толык, практикалық мүшелері толық және анық мүшелері толық емес деп бөлді. Мүшелерді мүлде толық фитоценоздар жоқ та болуы мүмкін. Фитоценоздарға адамнын басқа аймақтардан алып келген өсімдік түрлерін енгізу немесе оларды жергілікті фитоценоздарға әдейі саналы түрде кіргізу жұмыстары табиғатта флоралық мүшелері толық емес фитоценоздардың кең кездесетіндігін көрсетті. Фитоценоздардың флоралық мүшелсрінің толық еместігінің үлкен практикалық маңызы бар. Ондай фитоценоздың құрамына кіріп, олардың өнімділігін артгыруға қабілеті бар өсімдік түрлерінің тұқымдарын қосымша себуге болады. жүктеу/скачать 2,55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||