1. Экономикалық талдау түсінігі мен оның мәні, мақсаты

Егер кәсіпорын өнімді сорт бойынша шығарып және сорттылық құрамында өзгеріс болған болса, онда алғашында өнім бірлігінің орташа салмақталған бағасы мен орташа салмақталған өзіндік құнының қалай өзгергенін есептеп алу керек.Содан соң жоғарыда келтірілген алгоритмдер бойынша сорттылық құрамының тауарлық өнімнің шығарылымына, оны сатудан түсетін түсімге және пайдаға әсерін анықтау қажет.

Өнімнің сорттылық құрамының өндіріс көлеміне әсерін есептеуді абсолюттік айырмашылық әдісімен көрсетуге болады: әрбір сорт бойынша үлес салмақтың өзгерісін (∆Ү_сі) сәйкесінше сорттылық бағасына (Б_і) көбейтіп, нәтижені қосып және оны табиғи өлшеммен берілген өнім түрінің жалпы нақты шығарылымына (VӨШ_жалпы1) көбейту керек:

∆ӨШ_сорт = ∑ (∆Ү_сі * Б_і0) * VӨШ_жалпы1

Кесте 4.7 Сорттылық құрамының А бұйымы бағасының орташа деңгейінің өзгерісіне әсері

өнім сорты	Бағасы, тг	өнім құрылымы				Орташа бағаның өзгерісі
		T0	T1	+,-
1- ші сорт	5400	0,70	0,75	+0,05	(+0,05) * 5400 = +270
2 – сорт	4000	0,30	0,25	-0,05	(-0,05) * 4000 = -200
Барлығы	-	1,00	1,00	-	+70

4.7 кестеден көріп отырғандай, өнім сапасының жақсаруымен байланысты (1 сорттың үлесінің көбейіп, сәйкесінше 2 сорттың үлесінің азаюы) А бұйымы бойынша сатудың орташа бағасы жоспардан 70 тг/ге жоғары. Берілген бұйымның барлық нақты шығарылымының құны 931 мың тг/ге ұлғайған (70тг * 13300шт (7.4.кестені қара)), ал түсім сомасы 878,22 мың тг/ге ұлғайған (70тг * 12546шт).

Бұйымның өзіндік құнының орташа деңгейінің өзгерісін сорттылық құрамының өзгерісі арқылы анықтайды.

Кесте 4.8 Сорттылық құрамының А бұйымының өзіндік құнының орташа деңгей өзгерісіне әсері

Бұдан кейін сорттылық құрамы өзгерісінің пайда сомасына әсерін анықтауға болады:

∆П_сорт = (∆Б_сорт - ∆Өз_қ.сорт ) * VӨӨ_жалпы1 = (70 - 35) * 12546шт = 439110 тг;

Мұнда, ∆Б_сорт – сорттылық құрамы есебінен бағаның орташа деңгейінің өзгерісі;

∆Өз_қ.сорт ^- сорттылық құрамы есебінен бұйымның өзіндік құнының орташа деңгейінің өзгерісі;