18. Қандай қосылыстар индикатор ретінде қолданылады? Қышқылдық-негіздік индикаторлар (pH-индикаторлар[1]) — қышқылдық (pH) өзгерген кезде ерітіндідегі түсін өзгертуге қабілетті органикалық қосылыстар. Индикаторлар аналитикалық химия мен биохимияда титрлеуде кеңінен қолданылады. Олардың артықшылығы-зерттеудің арзандығы, жылдамдығы және көрінуі. Қышқыл негізіндегі индикаторлар әлсіз органикалық қышқылдар немесе ерітіндіде жартылай ыдырайтын негіздер болып табылады: HInd = H+ + Ind
19. Индикатор түсінің өзгеруі немен түсіндіріледі? Индикатор түсінің өзгеруі ерітіндідегі Н иондарының концентрациясының өзгеруі әсерінен болады. Индикатор рН мәндерінің белгілі бір интервалында өз түсін біртіндеп өзгертеді, оны индикатордың ауысу аймағы деп атайды. Әрбір индикатор оған ерекше, тән ауысу аймағына ие. Ауысу аймағында орналасқан рН мәндерінде индикатордың түсі аралас болады, көлеңке бойымен жоғары қышқыл ортадағы индикатордың түсіне немесе ерітіндінің рН-на байланысты оның сілтілі ортадағы түсіне жақындайды.
20. Қандай топтар хромофорлы, қандайлары ауксохромлы болып табылады? 1)Қышқылдық-негіздік индикаторлардың хромофорлық теориясы олардың түсінің өзгеруін молекулааралық қайта топтастыру нәтижесінде индикаторлар құрылымының өзгеруімен байланыстырады. Бұл теория органикалық қосылыстардың түсі хромофорлар деп аталатын арнайы атомдық топтардың (әдетте бірнеше байланыстары бар) болуымен байланысты болғандықтан пайда болды.
Хромофорларға нитро тобы жатады
2) Хромофорлар тудырған қосылыстың түсі молекулада ауксохромдар деп аталатын топтардың болуымен күшейтіледі. Ең маңызды ауксохромдар-oh және-NH2 топтары, сондай - ақ әртүрлі радикалдардан тұратын олардың туындылары, мысалы - OSN3, - N(CH3)2, - N(C2H5)2 және т.б. хромофорлардан айырмашылығы, ауксохромдар қосылысқа түс бере алмайды, бірақ хромофорлармен бірге олар соңғысының әсерін күшейтеді.
21. Метилораж, фенолфталеин мысалдарында молекулалық және иондық формалардың қатынасынан индикатор түсінің тәуелділігі. Индикатор молекулярлық нысанда (HInd) болатын ерітіндінің түсі индикатор иондық нысанда (Ind -) болатын ерітіндінің түсінен ерекшеленеді. Сонымен, HInd фенолфталеинінің моль-күлдері түссіз, ал оның Ind аниондары қызыл түске боялған. Фенолфталеин бар ерітіндіге сілтінің 1-2 тамшысын қосу жеткілікті, өйткені енгізілген иондар әлсіз электролит - су молекулаларын қалыптастыру үшін h+ катиондарын байланыстырады. Бұл жағдайда индикатор диссоциациясының тепе - теңдігі оңға ауысады, ал Ind аниондарының жинақталуы ерітіндінің қызыл түске боялуына әкеледі.
Метилоранж (азокрас) қышқыл ортада қызыл, сілтілі ортада — сары-қызғылт түсті болады. Индикаторды дайындау үшін 0,5 немесе 0,2 г метилоранж ұнтағын өлшеп, асықты л ыстық дистилденген суда ерітеді. Әр титрлеу үшін метилоранж ерітіндісінің 1-2 тамшысын алыңыз. [c.129]
Метилоранж (индикатор) ерітіндісі, 0,01% ерітінді. Әдетте қолданылатын 0,1% ерітінді сумен 10 рет сұйылтылады.
