1-мәтін Бір бай той жасапты. Тойға көп адам келіпті. Қожанасыр да келіпті. Қожанасырдың үстіндегі киімі жаман екен. Қожаны ешкім елемепті, бұған төрге шық, тамақ же демепті. Қожа ақырындап далаға шығыпты
жүктеу/скачать 410,03 Kb.
|
мәтіндер КАЗ 2
- Бұл бет үшін навигация:
- Тест №1 1-мәтін
- 2-мәтін Әнші
| 11-мәтін
Теңіз орамжапырақтары Теңіз орамжапырақтары дәрумендер мен минералдарға бай. Олар Уэлсте де қызыл балдыр ретінде де белгілі. Қызыл теңіз орамжапырағы былқылдақ масса болғанға дейін қайнатылады да майға қуырылады. Оны «нан» ретінде жейді. Жапондықтар теңіз орамжапырағын бірінші болып өсіре бастады. Мұнымен шұғылданатын фермерлер теңіздің саяз жерлеріне балдырлардың оралып өсуі үшін ағаш бөренелерді қатар тізіп қояды. Жинап алғаннан кейін теңіз орамжапырағын тағамның алуан түрлерінің құрамына қосады. Егер сіз тағам салынған қораптардан «агар», «альгин», «карагенин» деген атауларды көрсеңіз, олардың құрамында теңіз орамжапырағы бар екенін біліп жүріңіз. «Сұрақ және жауап» кітабынан Тест №1 1-мәтін Қазақстан Республикасы өзінің табиғи және географиялық ерекшеліктерімен танымал. Негізгі саяхат аймақтары Оңтүстік Қазақстанда – Алматы, Жамбыл, Қызылорда облыстары болып табылады. Бұл аймақ өзінің бай тарихи және мәдениетімен атақты, оған куә Тараз қаласындағы Айша-Бибі, Қарахан, Бабаджа-Хатун архитектуралық мұражайы, Түркістан қаласындағы Қожа Ахмет Яссауи архитектуралы ансамбілі және т.б. Бұған қосымша бола алатын Алматы облысындағы Жетісу өлкесіндегі ғажайып Сақтардың мазаратты дөңбешіктері. Оңтүстік Қазақстан облысы аймағында әлемге әйгілі атақты Байқоңыр космодромы орналасқан. Сонымен бірге Оңтүстік Қазақстан дем алуға өте қолайлы климаттық ерекшеліктерімен атақты. Онда аңшылық, альпинизм, шаңғы спорты, коньки тебу сияқты спорт түрлері дамыған. Оңтүстік Қазақстан құрамына Алматы, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан облысы және Қызылорда облыстары кіреді. Оңтүстік Қазақстан үлкен территориялы аймақты алып жатыр, батысында арал теңізінен бастап, шығысы Жоңғар қақпасына дейін созылып және Балқаш көлі мен солтүстігінде Бетпақ-дала мен оңтүстік жағы Қызылқұмның солтүстік бөлігімен шекараласса, Тянь-Шяньнның батыс және солтүстік таулы алқаптары Жоңғар Алатауымен шектеседі. 2-мәтін Әнші — әнді нақышына келтіріп, шебер орындайтын адам. Бірінші кезекте әуен жақсы болғанмен, сөз құдіретінсіз әннің бағы жануы тағы да екіталай. Екеуі бір жерден үйлесім тапқаннан кейін ғана ол жүректерге жол тартады. Қазіргі жастардың көпшілігі репертуарының мазмұнды болуына мән бермейді. Әннің мәтініне көңіл бөлмейді. Аға буынның өкшесін басып келе жатқан жас әншілер олардың деңгейінен озуы керек. Себебі, олардың ойы жүйрік, қиялы ұшқыр. Өздері түрлі техниканың тілін меңгерген, басқа елдердің өнерінен хабардар. Әншінің бағасын беретін қарапайым халық екендігін ұмытпауымыз керек. Ал сол қарапайым халықтың көбісі, қазақи, тілге айтылуға да ... әндерді жүректеріне тез қабылдайды. Қазақта «Әу демейтін қазақ жоқ» деген сөз қолданысы бар. Әнші ретінде танылып, суырыла алға шығып даралану үшін асқан дарын, талант қажет. Қатаң сындардан сүрінбей, өзіндік сипатпен өзгешеленуі тиіс. Әнді кең тыныспен, асқақ үнмен, шыңына жеткізе шырқай білу - шеберліктің шырқау биігі, бұл - әншіге қойылатын қатаң талап. Әнші атағын халық берген, қашанда сырт көзбен сыншы болған халық шынайы өнерді бағалағанда лайық көрген өнер иесін әнші деп атаған. 3-мәтін Бір ауылда халықты әрдайым жаман сөзімен ренжітетін бір жігіт болған екен. Ауылдың жасы үлкен қариясы бір күні оны қасына шақырады. - Сен өзіңнің орынсыз сөздеріңмен халықтың тыныштығын бұзады екенсің? Осы айтқаным рас па?-дейді. - Оны мойындаймын. Сөзбен ренжіткен кездерім болды. Алайда мен олардан кешірім сұраймын ғой. - Олай болса, сен мынаны жаса. Мына тақтайға осы уақытқа дейін қанша адамды ренжітсең, сонша шеге қақ,-дейді. Жас жігіт тақтайға бірнеше шеге қағады. - Ал енді осылардың қаншасынан кешірім сұрадың? Сұрамағандарыңнан кешірім сұра. Әрбір кешірім сұраған сайын, бір шегені жұлып таста,-дейді. Көп ұзамай тақтайда шеге қалмайды. Қария кісі ол жігітті шақырып алып былай дейді: - Жарайсың! Барлығынан кешірім сұрадың. Тақтайда шеге қалмады. Бірақ шегенің орнында қалған қара дақтарды көрдің бе? Адамдардан кешірім сұрасаң да ,олардың жүрегінде реніштің іздері қалады ол дақтар ешқашан кетпейді. - Сондықтан бұдан былай сөздеріңе абай бол,-деді. 4-мәтін Ботагөз бен Қарагөз апалы-сіңлілі. Бір күні олар жаңа үйге көшетін болды.Әкесі бірнеше жігітті ертіп келіп, үлкен машинаға үй жиһаздарын тией бастады. Ботагөз бен Қарагөз де жүктерді тасуға көмектесті. Көңілдері көп нәрсені қимайды. Олар жолға шықты. Бірер сағатта машина бейтаныс әсем үйдің ауласына келіп тоқтады. - Міне, біздің үйіміз осы, - деді аналары. Ботагөз бен Қарагөз жаңа үйді тамашалап, аралауға кірісті. Бір кезде Қарагөз терезе жақтауындағы қарлығаштың ұясын көріп: - Алақай! – деп қуана айқайлап жіберді. Аң-таң болған Ботагөз жүгіріп сіңлісінің қасына келді. Екеуі қарлығаш ұясын ұзақ тамашалады. Жып-жинақы. Тостаған секілді. Қандай шебер жасалған! Ішінде қарлығаш балапан басып отыр. Жәудіреп екі қызға кезек қарап қояды. Әкесі: - Қарлығаш – адамға ең жақын жүретін құс. Ұясына тиіспеңдер, қайта ертең балапандары шықса, жем-су құйып, қамқорлықтарыңа алыңдар,- деді.Осыдан кейін екеуі күн сайын ұя алдына жем -су қоятын болды. Мұны қарлығаш түсінді. Қыздарға бауыр басып кетті. Көп ұзамай балапандар да шыға бастады. Шиқ-шиқ етіп тамақ сұрайды. Ана қарлығаштың жұмысы тіпті көбейді. Күні бойы құрт-құмырсқа, шегіртке тасумен әуре. Бір күні аулада ойнап жүрген қос қыз дәл жандарынан зу-зу етіп өте шыққан қарлығаштарды байқады. Қараса, аспанда төрт қарлығаш түгелімен ұшып жүр. Екеуі қол шапалақтап мәз болды. Қарлығаштар да оларды айнала ұшады. Қуанғаны болар. 5-мәтін Түркістан- Қазақстанның көне қалаларының бірі. Бұл қала еліміздің оңтүстік аймағында орналасқан.Түркістан қаласы қазақ халқының тарихымен тығыз байланысты. ХІІ-ХҮІ ғасырларда Түркістан қаласы Шабғар, Яссы деп аталған. ХҮІ ғасырдың ортасынан бастап қалаға жаңа атау берілді.Ол – Түркістан. Түркістан қаласы ХҮІІІ ғасырға дейін қазақ хандарының ірі орталығы және ресми ордасы болды. Қожа Ахмет Йасауи кесенесі қаланың көне тарихынан сыр шертеді. Қожа Ахмет Түркістанда дүниеге келіп, өмірінің басым бөлігін осы арада өткізген. Ғұлама Қожа Ахметтің мазарына жыл сайын мыңдаған адам ағылып келіп жатады. Қасиетті Түркістанды «Екінші Мекке» деп атаған. 1903 жылы Түркістанға алғаш рет темір жол келген. Қазір Түркістан- тарихи және туристік қала.Түркістанға келгендер алдымен Қожа Ахмет Йасауи кесенесіне барады. Бұл кесене – сәулет өнерінің ең озық үлгісі. Кесене отыз бес бөлмеден және сегіз бөліктен тұрады. Кесененің жанында шығыс моншасы бар. Жер астында қырық төрт бөлмеден тұратын «қылует» деп аталатын ғибадатхана салынған.Түркістан қаласы Қожа Ахмет Йасауи атымен әлемге әйгілі болды. Бүгінгі Түркістан- туристердің назарын аударып отырған қала. Түркістан қаласында туризмнің дамуына мүмкіндіктер мол. Туризмді экономиканың бір саласы деуге болады. 6-мәтін Айша ұйқысынан бір түрлі мазасызданып тұрды. Оның бұл халін сезген анасы маңдайынан ұстап, қызуын тексеріп еді, денесінің қызып тұрғанын көріп, оны дереу дәрігерге алып бармақшы болды. Айша дәрігерден қатты қорықса да баруына тура келді. Себебі: “Егер мектепке бармасам достарымды, ұстаздарымды қалай көретін боламын?” деген үреймен тез жазылып, мектебіне оралғысы келді. Дәрігер ағай Айшаны тексеріп жатқанда, ... қатты қорқудың аса қажеті жоқ екенін түсінді. Өйткені, дәрігер ағай оның температурасын ғана өлшеп, тамағын тексеріп, жүрек қағысын тыңдап көрген болатын. Негізінде Айша ауруының себебін өзі де білетін. Анасы мен ұстазы: “Терлеп тұрып су ішуге болмайды. Әйтпесе ауырып қаласың” деп үнемі айтса да, кеше мектепте әбден ойнап жүгіріп, терлеп тұрып мұздай су ішкен болатын. Енді міне ауырып отыр. Өзі де айтқанды тыңдамағанына қатты өкінді. Бұл ауру – оған бір сабақ болды. Дегенмен дәрігердің жазып берген дәрілерін ішіп, жақсылап тынығып, бірнеше күннен кейін оқуына оралды. Айша толық жазылып, достарына және ұстаздарына қауышқанына өте қатты қуанды. жүктеу/скачать 410,03 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|