Ӛміршеңдік, ең болмағанда бір оқиға орындалғандағы уақыттың барлық
мезетіндегі кӛбейтінді түрінде есептелінеді.
o
o
o
3.Дисперсиялық талдау әдісі.Бірфакторлық дисперсиялық талдау
11.Дисперсия
Бұл статистиканың атауы латынның
disperses
-
шашыраңқы, шашылған
деген
сӛзінен шыққан. Деректердің шашырауын ӛлшеу тәсілдерінің бірі - әрбір
бақылаудың орта мәннен ауытқуын анықтау болып табылады. Ауытқу
неғҧрлым үлкен болса, бақылаудың ӛзгергіштігі, тҥрленгіштігі соғұрлым ҥлкен
болатыны айқын. Алайда біз бұл ауытқулардың орта мәнін шашырау ӛлшемі
ретінде
ала алмаймыз, себебі оң ауытқулар теріс ауытқулардың орнын
толтырады(олардың қосындылары нӛлге тең). Бҧл сҧрақты шешу ҥшін, біз
әрбір ауытқуды квадратқа шығарамыз және квадратталған ауытқулардың орта
мәнін табамыз, бҧл шама
дисперсия
деп аталады. Дисперсия
ең маңызды
шашырау сипаттамаларының бірі болып саналады. Ол бақылау мәндерінің
орталық мәннің айналасында орналасуының шашырау дәрежесін сипаттайды.
Таңдама дисперсия
деп белгінің бақыланатын мәндерінің орта мәнінен ауытқу
квадраттарының орта арифметикалық мәнін айтады.
o
Дисперсияны таңдама мәндерінің квадраттарының орта
мәні мен орта мәннің
квадратының айырымы ретінде де есептеуге болады:
o
Дисперсияның ӛлшем бірлігі – алғашқы бақылаулардың ӛлшем бірліктерінің
квадраты, мысалы: егер вариация килограммен ӛлшенсе, онда дисперсияның
ӛлшем бірлігі «кг- квадрат» болады.