В. Мәліметтеді МҚ-ға енгізу үшін, экрандық форманың құрылуы

Жұмысты ары қарай жалғастыру үшін, DataModule5 контейтерін дайындаймыз. Delphi компоненттер палитрасынан Data Access парағынан TTаblе визуалды емес компонентін қосамыз. Оның DatabaseName (МҚ псевдонимі) қасиетін PRIMER –ге пайда болған тізімнен немесе қолымын енгізіп ауыстырамыз. Tаblе3-те TableName (МҚ кестесінің аты) қасиетінің мәнін PRIHOD.DB деп аламыз. Содан соң, Active қасиетін True леп аламыз. TDataSource компонентін орналастырамыз, DataSource3 компонентінің DataSet қасиетін Table3 деп белгілейміз. PRIHOD.DB кестесімен байланысы үшін, визуалды емес компоненттері контейнерге міндетті түрде қосу керек, себебі оған ұқсас DataModule контейнердегі компоненттер бір-бірімен байланысқан және кейін оған циклдік қатынау жасалуы мүмкін.

№2 формаға Data Controls компоненттер палитрасынан TDBGrid элементін орналастырамыз. №2 форманың unit мәтін модуліне Unit5 модулінің атын алдын ала қосып, DBGrid компонентінің DataSource қасиетін DataSource3 деп белгілейміз.

Енді Table3 кестесінің мәліметтер жиынында тек TDBGrid торынан ғана емес, басқа да визуалды компоненттер арқылы қатынауға болатындай жасаймыз.

№2 формаға TDBEdit компонентін (Data Controls компоненттер палитрасы) қосамыз. TDBEdit1 компоненті арқылы қатынау жасауға болатын, рұқсаттаманы анықтайық. Ол үшін, оның қасиеттерінің мәндерін - DataSource :DataSource3 деп алып, DataField қасиетін DatPrih деп аламыз. TDBEdit2 компоненті арқылы қатынау жасауға болатын, рұқсаттаманы анықтайық. Ол үшін оның DataSource қасиетін DataSource3 мәніне, ал DataField қасиетін Kolvo деп белгілейміз.

TDBLookupComboBox компонентін орналастырамыз. Осы компоненттің қасиеттерін орнатамыз:

• 
  DataSource - қасиеті DataModule5.DataSource3;
  
• 
  DataFiled - қасиеті Material;
  
• 
  List Source - қасиеті DataModule5.DataSource1
  
• 
  ListField - қасиеті Material;
  
• 
  KeyField - қасиеті Material.
  

Экрандық формада МҚ кестелері бойынша навигацияны қамтамасыз ететін, және оның қалпын басқаратын батырмаларды құруға болады.

EditButton басқан кездегі өңдеуді анықтайық:

DeleteButton батырмасынын басылу нәтижесін анықтайық:

Егер Table1 мәліметтер жиыны жазбаларды қарап шығу dsBrowse режимінде болса, сұхбат терезесі шақырылады (егер MessageDlg функциясы орындалға болса); егер пайдаланушы Yes батырмасын шертсе, ағымды жазбаның Table1 мәліметтер жиынынан өшірілуі пайда болады.

PostButton басылу нәтижесін қарастырайық:

procedure TForm2.PostButtonClick(Sender: TObject);

begin

DataModule5.Table3.Post;

end;

Егер мәліметтер жиыны жаңа жазбаны қосу немесе түзету режимінде болса, онда Post берілгендер тәсілінің орындалуы жүргізіледі. Ол МҚ кестесіндегі ағамды күйін еске сақтайды. Еске сақталғаннан кейін, мәліметтер жиыны қарап шығу режиміне dsBrowse көшеді.

CancelButton батырмасынын басылу нәтижесін анықтайық:

procedure TForm2.CancelButtonClick(Sender: TObject);

begin

close;

Form1.Visible:=true;

end;

Егер мәліметтер жиыны жаңа жазбаны қосу немесе түзету режимінде болса, онда Cancel берілгендер тәсілінің орындалуы жүргізіледі. Ол МҚ кестесіндегі жазбаның еске сақталуын болдырмайды және мәліметтер жиынын қарап шығу режиміне ауыстырады да мәзір формасына көшеді.

N_Prih мәні Prihod кестесіндегі сирек кездесетін мәндерін қамту үшін арналған, және басқа жүктеуді жүргізбейді. Сондықтан бұл өрісті DBGrid2 бағаналар құрамында көрсетпеу жөн болады. Бұл мақсаттар үшін, Prihod кестесінің жолдар тізімін құрамыз. Delphi-де МҚ-ның қандай жолдары мәліметтер жиынының қосымшасын қолдануға болатынын белгілеудің екі тәсілі бар.

Бірінші тәсіл бұл мәліметтер жиыны негізделген МҚ кестесінен барлық жолдарды қолдануда негізделеді. Бұл тәсіл әдетте, өздігімен қолданылады, яғни оны біз де Table1 және Table2 мәліметтер жиынын құрғанда қолдандық.

Екінші тәсіл мәліметтер жиыны негізделген МҚ кестесінің ішкі жиын өрістерін қолдану негізінде қолданады. Бұл мақсат үшін, мәліметтер жиынынын өрістер редакторы қолданылады. Ол мәліметтер жиыны үшін өңделетін өрістер қатарына барлық өрістерді немесе МҚ-ның ішкі жиын өрістерін қосуға мүмкіндік береді.

а) б) в)
26-сурет – Өрістердің редакторымен жұмыс: а)өрістер редакторының бос тізімі;

DBGrid2 компонентінің параметрлерін, бағаналар атауы орысша аталатындай етіп өзгертеміз. Ол үшін, DBGrid2 компонентінен оң жақ батырмасын шертеміз де, қалқып шығатын мәзірден Columns Editor элементін таңдаймыз. Экранда редактор терезесі компоненттер үстелі пайда болады (32а - сурет). TDBGrid үстелінің мінездемесін өзгерту үшін, толығымен анықталмаған бағандардан, толық анықталған бағандарға өту керек. Ол үшін кнопке Add All Fields батырмасын шету керек, нәтижесінде бағаналар қосылады,олардың әрқайсысы Table2 компонентінің өрістер редакторынын өрісіне сай келеді (28б-сурет).

Әрбір бағананың бас жолын өзгерту үшін, тышқан көмегімен бағаналар редакторында бағана атын таңдау керек және объектілер инспекторында Title қасиеттер тізімін ашу (ол үшін қасиеттің атауы жанындағы крестті тышқанмен шерту керек). Осы тізімнің Caption элементінде баған атауы белгіленген; бас жолдарын тиісті түрмен өзгертеміз де, DBGrid2 баған редакторынан шығамыз. Дәл солай Table1 мәліметтер жиынымен де жасаймыз (29-сурет).

Сонымен қатар, №2 формадағы Таblе3 мәліметтер жиынында жазбалардың сұрыптау тәртібін өзгертеміз. Ол үшін, Таblе3 компонентінің (DataModule5 ішіндегі) объектілер инспекторында IndexFieldNames қасиетін индекстік өрістерін құрайтын әрбір Prihod.DB кестесінің тиісті индекстері үшін анықталған, "DatPrih;Material" мәніне қалқып шығатын тізімнен таңдаймыз. Осыдан кейін, DBGrid бағаналар редакторына қайта кіреміз және тышқан көмегімен DatPrih бағанын Material бағанының алдында тұратындай етіп орналастырамыз. Қосымшаға компиляция жасап, оны іске қосамыз. 30-суретте көрсетілгендей, Table2 мәліметтер жиыны Prihod.DB кестесімен тең келеді. Қосымшада ол келу мерзімі бойына сұрыпталған, ал әрбір келу мерзімі ішінде - материал атауымен сұрыпталған.

Егер №3 формада мәні басқа өрістерден алынатын есептелетін өріс құру керек болса, келесідей әрекеттерді орындау керек:

1. 
   Жаңа өріс үшін TField компоненті құрылады, енді оған қатынауды өрістер редакторында жасауға болады.
   
2. 
   Есептелетін өріс жататын, мәліметтер жиыны (Table2) компоненті үшін, OnCalcFields оқиға өңделуінің анықтау керек.
   

Егер мәліметтер жиынының AutoCalcFields қасиетінің мәні True болып орнатылса, мәліметтер жиынының dsInsert және dsEdit режимінде, онымен реляциялық байланысқан (кестелік мәліметтер қорының бүтінділік шектеулері орнатылған кезде) OnCalcFields оқиғасы есептелмейтін өрістер модификациясы кезінде басталады.