1. Шынайылық сипаты; Халықтығы; Танымдық
жүктеу/скачать 1,16 Mb.
|
20 гасыр адеб даму кезеңі
- Бұл бет үшін навигация:
- 1. Шынайылық сипаты; 2. Халықтығы; 3.Танымдық;
- Әлеуметтік-философиялық
|
ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеттің даму БАҒЫТТАРЫ 1. Шынайылық сипаты; 2. Халықтығы; 3.Танымдық;XX ғасырдағы қазақ әдебиетінің басты ерекшеліктері: 1. Шынайылық сипаты; 2. Халықтығы; 3.Танымдық;4.Тәрбиелік маңызы өмірмен байланысты;. 5.Қазақ әдебиеті тарихының әлемдік әдебиет процесіндегі орны, мазмұндық және көркемдік жетістіктері.натурализмӘдеби әдістер: натурализмсентиментализм романтизм реализм XX ғасырдағы қазақ әдебиеті даму бағыттары XX ғасырдағы қазақ әдебиеті дамуының кезеңдері XX ғасырдың басындағы қазақ әдебиеті (1900-1920ж.) XX ғасыр Совет үкіметінің кезіндегі әдебиет (1920-1940ж.) Қазақ әдебиетінің 1950 жылдардан кейін дамуы Соғыс жылдарындағы қазақ әдебиеті (1941-1950ж.) Қазақ әдебиетінің XX ғасырдың аяғындағы дамуы XX ғасырдың басындағы қазақ әдебиеті (1900-1920ж.) Ресейдің отарлау саясатының күшеюі әдебиетте ағартушылық, демократиялық қозғалыстарында: М.Көпеев, С.Торайғыров, С.Көбеев, Б.Өтетілеуов, Т.Жомартбаев, Ә.Ғалымов, С.Дөнентаев, Б.Күлеев, Ш.Жәңгіров, Қ.Қарашев, Ш.Бөкеев, т.б. ақын: жазушылардың шығармашылығындағы тақырыптық-идеялық көркемдік ізденістерің көрсетеді Бұл дәуірде өз тілін, әдебиетін білмеген, қадірлемеген адам толық мәнді интеллигент емес деуге де болады. Себебі, ол қандайлық мамандық білімі болса да, рухани ой тәрбиесінде сыңар жақ азамат болады. Мұхтар Әуезов XX ғасыр Совет үкіметінің кезіндегі әдебиет Қазақ жазушыларының революцияға және қоғамдық өмірге қатынасы бейнеленеді. Революция, азамат соғысы және саяси - әлеуметтік тақырыптардың Сұлтанмахмұт Торайғыров, Сәкен Сейфуллин, Баймағамбет Ізтөлин, Сәбит Мұқанов, Ілияс Жансүгіров, Бейімбет Майлин, Мұхтар Әуезов және басқа да жазушылар шығармаларында игеріледі. А.Байтұрсынов, Ж.Аймауытов, М.Жұмабаев шығармаларындағы ізденістер байқаймыз. Жиырмасыншы жылдардың алғашқы жартысындағы қазақ әдебиетіндегі кейіпкерлер, олардың әлеуметтік сипаты. Бұл жылдардағы шығармалардың идеялық мазмұны мен көркемдік бітімі. Халық ауыз әдебиеті дәстүрлерімен байланыс. Жаңа ізденістер пайда болды. 20 жылдардың алғашқы жартасында қазақ әдебиетіне Шолпан Иманбаева, Иса Байзақов, Асқар Тоқмағамбетов, Жақан Сыздықов, Ғалым Малдыбаев, Самат Нұржанов сияқты ақындардың қосылуы. С.Дөнентаев, Ә.Тәңірбергенов, М.Сералин сиякты ақын-жазушылардың шығармашылығы дамыды. Әдебиет майданына жаңа талантты ақын жазушыларда қосылды: Қалқаман Әбдіқадыров, Өтебай Тұрманжанов, Ғабит Мүсірепов, Ғабиден Мұстафин, Тайыр Жароков, Әбділдә Тәжібаев, Жиенғали Тілепбергенов, Елжас Бекенов, Ғали Орманов, Қажым Жұмалиев, Ғалым Малдыбаев, Ә.Әбішев, Ә.Сәрсенбаев, Ғ.Сланов, Ж.Саин, Д.Әбілев, Қ.Аманжолов, Қ.Бекхожин, т.б. келуі. Жамбыл, Нұрпейіс, Кенен, Қайын, Нартай сияқты халық ақындарының жырлары. Халық поэзиясындағы көркемдік-идеялық ізденістер оның кәсіби қаламгерлерге әсерін тигізді. Соғыс жылдарындағы қазақ әдебиеті (1941-1950ж.) Үлы Отан соғысы кезіндегі қазақ поэзиясында Жамбыл творчествосының алатын орныерекше. «Ленинградтық өрендерім», «Москваға», «Алынбас қамал» Соғыс кезінде қазақ поэзиясында үгіттік қуаты мол, жалынды өлеңдерд жарық көрді. Т.Жароков «Жұлдыздай жанған Москва», «Ленин қаласы», Ә.Тәжібаев «Ленинград»; Д.Әбілев, «Торабында көп жолдың», Ғ.Орманов «Ел арманы»; Ә.Сәрсенбаев «Туыс», т.б Соғыс жылдарындағы қазақ әдебиеті (1941-1950ж.) Отан қорғаушылардың патриоттық бейнесі көрініп және оны сомдауға бағытталған ізденістер пайда болды. Поэзияда лирикалық кейіпкердің рухани әлемін бейнелеу әдіс-тәсілдерінің орныға бастау алды. Қазақ әдебиетінің сыны мен әдебиетгану ғылымының өркендеу жолдары. Абай Құнанбаев творчествосын зерттеуші ғалымдардың еңбегінің ерекше маңызы. М.Әуезов, С.Мұқанов, Ғ.Мүсірепов, Қ.Жұмалиев, М.С.Сильченко, Б.Кенжебаев, З.Ахметовтердің еңбектері жарық көрді. Қазақ әдебиетінің 1950 жылдардан кейін дамуы XX ғ. екінші жартысындағы қазақ әдебиетінің тарихын жүйелей оқыту мен зерттеудің басты принциптері. Қазақ әдебиетінің алпысыншы жылдардан кейінгі даму сипаты туралы әдеби-эстетикалық, қоғамдық-саяси ойлардың маңызы мен мәні. С.Сейфуллин, Б.Майлин, Қ.Жансүгіров сықылды қазақ әдебиетінің негізін салушы жазушылардың шығармаларының әдеби айналымға оралуы, олардың творчествосының зерттеле басталды. Қазақ прозасының жанрлық байлығы мен стильдік көп қырлылығы көрінді. Әлеуметтік-философиялықПроза дамуының кейбір бағыттары (тенденция): Әлеуметтік-философиялықХроникалық Психологиялық Лирикалық Публицистикалық Биографиялық Документальды Қазақ әдебиетінің XX ғасырдың аяғындағы дамуы Қазіргі қазақ әдебиетінің дамуындағы қоғамдық ой, парасат саралығының көрініс алады. Адам мен қоғам, жалқы мен жалпы арақатынасы ашылады. Ұлттық және интернационалдық сипаттардың ерекшеліктері мен бірлігі қарастырылады. Дәстүр мен жаңашылдық, әдебиеттің дамуындағы жалғастық сырлары, тоқырау мен ілгерілеу (прогресс), тарих пен этнография және қазіргі әдеби процесс бейнеленеді. Қазақ әдебиетінің XX ғасырдың аяғындағы дамуы Қазақ әдебиетінің қазіргі дамуындағы фольклордың атқаратын қызметі, маңызы мен мәнісі молайды. Және казіргі қазақ әдебиетінің әлем халықтары әдебиетімен байланысы (Ш.Айтматов, Т.Қасымбеков, Т.Қайыпбергенов, т.б.), дамуының басты проблемаларына айналды “Қазақ тілі бай, таза іргелі жұрт тілі деп бәріміз де айтамыз… Бірақ құр бай, таза деумен тіліміз өздігінен сақталып, әдебиетіміз өрбіп кете ала ма? Қай жұрттың тілі болса да түу басында біздікі секілді таза да, бай болған. Бірақ олар көрші жұрттардың сөзі қосыла-қосыла, жүре бұзылған. Біздің қазақ тілі бұрын ылғалсыз таза болса да, бұл кезде басқа жұрттармен араласа бастадық, басқа жұрттардың оқуын оқыдық… Бір жағы Бұхар, бір жағы Мекке, Медине, Стамбұлдардың да оқып қайтқандарымыз бар. Солардың бәрі елге ноғайшылап, арабшылап, сартшылап қайтып жүр. Бұлардың сөйлеген сөзінде, жазған хатында шет жұрттардың тілі аңқып тұр… Қазақ тілін сақтаймыз, балаларымызды қазақша болсын дегенде бұлардың бәрінің негізі “Тіл құралы” екенін ұмытпасқа керек”. Міржақып Дулатов Назарларыңызға рахмет! жүктеу/скачать 1,16 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|