1 тақырып: Дүниежүзі табиғат ресурстарының жалпы сипаттамасы. Сұрақтар: «Табиғи жағдай»

Ал шөгінді түріндегі пайдалы қазбаларды (мұнай, газ, көмір, уран және т.б.) шөгінді қабығы бар платформаларда (жазықтарда) кездестіруге болады.

3. Табиғи ресурстарға экономикалық баға беру деген табиғи ресурстың жылдық қорына, сапасына, пайдалану мерзіміне, алынатын өнім мен келтіретін шығын мен келетін пайданы есептеу, болжам жасау деп ойлаймын. Экономикалық тиімділігі мен мүмкіндігін бағалау деп түсінемін.

4. Дүниежүзіндегі елдердің табиғат ресурстарымен қамтамасыз етілу дәрежесі әркелкі. Табиғат ресурстарымен қамтамасыз етілу көрсеткіші алуан түрлі ресурстардың қор мөлшерінің арақатынасымен және оның пайдаланылу ауқымымен байланысты. Дүниежүзілік шаруашылықтың күрделі жүйесінде және еңбектің халықаралық үлестірілуінде экономикасы дамыған елдер, негізінен, тұтынушы болса, ал дамушы елдер — шикізат ресурстарын өндіруші әрі экспорттаушы болып табылады. Дегенмен көптеген жоғары дәрежеде дамыған елдер де ресурстардың ірі қорына ие, олар кейбір ресурс түрлерін өндіруден әлемдік жетекші болуы да мүмкін. Жалпы алғанда, осы айтылғандай дүниежүзілік экономикада мамандану бір жағынан, дүниежүзіндегі елдердің тарихи және әлеуметтік-экономикалық даму деңгейімен, екінші жағынан, жекелеген ресурс түрлерінің Жер шарындағы таралу ерекшеліктерімен түсіндіріледі. Ресурстардың көпшілігі дамушы елдердін, аумақтарында орналасқан. Дүниежүзіндегі табиғат ресурстарының тендестігі, олардың қорлары, жағдайы және пайдалану болашағы көрсетілген.

5. Әлемдік табиғи ресурстарды пайдалануда туындайтын мәселелер қатарына сарқылу, қайта қалпына келмеу, қоршаған ортаға зиян келтіру, адам денсаулығына, су ресурстарына, жердің деградацияға ұшырау, топырақ эрозиясы, тіпті ғарыштық бұзылу, ғаламдық жылыну сияқты үлкен-үлкен қауіптерді жатқызуға болады. Табиғи ресурстарды пайдалану көлеміне байланысты экологиялық мәселенің де деңгейі анықталады деп ойлаймын.

6. Табиғатты пайдалану және табиғи ресурстарды қорғаудың негізгі принциптері

Олар:

    - адамның өмірі мен денсаулығын қорғаудың басымдылығы, халықтың өмірі, еңбегі мен демалысы үшін қолайлы қоршаған ортаны сақтау және қалпына келтіру;

    - биологиялық алуан түрлілікті және экологиялық, ғылыми, мәдени жағынан ерекше маңызы бар қоршаған орта объектілерін сақтауды қамтамасыз ету;

    - халықтың, қоғамдық бірлестіктер мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарының қоршаған ортаны қорғау саласына белсенді түрде және демографиялық жолмен қатысуы;

    - жер, оның қойнауы, су, атмосфералық ауа, ормандар мен өзге де өсімдіктер, жануарлар дүниесі;

    - табиғи экологиялық жүйелер, климат және Жердің озонды қабаты қорғалуға тиіс.

    Экологиялық, ғылыми және мәдени жағынан ерекше құнды қоршаған орта объектілері, сондай-ақ ерекше қорғалатын табиғи аумақтар ерекше қорғалуға тиіс.