1 Зоология жануарлар жайындағы ғылым, онын даму тарихы
жүктеу/скачать 3,43 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Құстардың сыртқы құрылысы мен тіршілігі.
- Құстың сүйек - ет системасы.
- Құстың ішкі құрылысы.
- Құстардың көбеюі.
Құстар классы Оқу - тәрбиелік міндеттері: Оқушыларды құстардың құрылысындағы ұшу тіршілігіне байланысты қызмет атқаруының ерекшеліктерімен таныстыру. Бауырмен жорғалаушылар мен салыстыруда құстар құрылысының қүрделене түскенін белгілеу. Тіршілік жағдайына байланысты құстардың алуан түрлілігі жайында ұғым беру. Құстар мен бауырмен жорғалаушылардың туыстас екендігін белгілеу. Табиғаттағы және адамның шаруашылық ісіндегі құстардың маңызын анықтау, сондай-ақ оқушыларды пайдалы құстарды қорғау және үйрету қажеттілігі туралы корытындыға келтіру. Биологиялық ұғымдар: Эволюция жайындағы ұғымды кеңейте түсу. Зат алмасуы жайындағы ұғымды тереңдету. Нервизм жайындағы ұғымды кеңейте және тереңдете түсу.
Сабақтың мақсаты: Оқушыларды құстардын ұшуына байланысты сыртқы құрылысындағы ерекшеліктерімен таныстыру. Методтары: Баяндау, әңгіме. Құрал — жабдықтар: Табиғи объектілер. Тордағы тірі құс тұлыбы, мамық қауырсындар, құстың кептірілген қанаты мен аяғы. Сабақтың барысы: Мұғалім оқушыларға бауырмен жорғалаушыларды оқып бітіргендіктерін, енді құстар класына біріктірілетін жануарлардың жаңа тобын оқуға кіретіндігі туралы қысқаша түсіндіреді. Мұғалім тақтаға, ал оқушылар өз дәптеріне сабақтың тақырыбын: «Құстардың сыртқы құрылысы және тіршілігі» деп жазады. Содан кейін мұғалім: бауырмен жоғалаушылардың ішкі және сыртқы құрылысына қандай ерекшеліктер тән. Бауырмен жорғалаушылар қалай көбейеді. Неліктен суық климатты жерлерде бауырмен жорғалаушылар сирек кездеседі жоғары ендіктерде тіршілік етуге олардың қандай бейімділіктері бар. Құстар солтүстік аудандарда кездесе ме. Құстардың басқа жануарлардан қандай ерекшеліктері бар - деп сұрайды. Мұғалім ұшатын жануарлар омыртқалардың кластарында да кездесетін, ал қауырсынның болуы құстардың сыртқы бейнесіне тән белгі болып табылатынын айтады. Сондықтан оларды қанаттылар деп атайды. Құстың денесін жауып тұрған қауырсын бірдей емес: олардын арасында мамық қауырсындар және жабын қауырсындары болады. Мұғалім тақтаға құстың қауырсынын салады, онын бөліктері және құрылысы жайында баяндайды. Бауырмен жорғалашылар сияқты, құстар да түлейді: белгілі бір ізділікпен қауырсындары түседі де орнына жаңалары шығады. Құстың терісі құрғақ болады, алайда құйрығының түбінде құйымшақ безі бар. Бұл бездің өзінен бөлетін затының ішінде май көп болады. Оны құс тұмсығымен безінен шығарып, қауырсындарын майлайды, содан қауырсынға су жұқпайтын болады. Оқушыларға құстың ұшуы адамзат назарын ертеден аударып келгенін айтқан жөн. Ұшудың әр түрлі типтерінің /қанатын қағып, құлаштап ұшу, қалықтап ұшу/, сондай - ақ құстар құрылысының ерекшеліктерін зерттеу нәтижесінде адам бұл білімді авиация техникасында пайдалануға мүмкіндік алады. Мұғалім қорыта келе, құстардың барлық ерекшеліктері ұшуға және әр түрлі жағдайға бейімделушілік болып табылатынын айтады.
Сабақтың мақсаты: Құстар скелеті мен басқа жануарлар скелеттерінің құрылысындағы жалпы белгілеу. Ұшумен байланысты болған құстар ерекшеліктерді көрсету. Методтары: Мұғалімнің баяндауы Құрал - жабдықтар: Табиғи объектілер. Құстың скелеттері, құстың тұлыбы, жабын және мамық қауырсындар. Сабақтың барысы: Мұғалім оқушыларға мына сұрақтарды береді: сыртқы құрылысындағы қандай ерекше белгілері құстарды жер бетіндегі басқа омыртқалы жануарлардан айырады? Құс қауырсынының құрылысы қандай? Құстардың тіршілігі үшін тұмсығының қандай маңызы бар? Жаңа материалды оқыту: Скелет. Мұғалім оқушыларға балықтың, бақаның, кесірткенің және құстың скелеттерін салыстырып және олардың құрылысындағы жалпы ұқсастарын тауып белгілеуді талап етеді. Оқушылар құстардың скелетінде де басқа омыртқалылардың скелетіндегі бөлімдердің бәрі бар екенін, атап айтқанда: бас сүйегі, омыртқа жотасы, алдынғы аяқ скелеті болатынын білетін болады. Бұдан кейін мұғалім басқа омыртқалармен ұқсастары болуымен қатар құстар скелетінде ұшумен байланысты пайда болған бірқатар ерекшеліктердің де бар екенін айтады. Бұлшық еттері: Мұғалім оқушылардан бұлшық еттің қандай қасиеттерінің болатынын және олардың қандай қызмет атқаратынын сұрайды; құстың ең жақсы дамыған еттері қай жерінде орналасқанын сұрайды, алдыңғы аяқ \қанат\ еттерінің нашар жетілгенін және қанаттары төс сүйегінің қырына бекінгенін еттің жиырлуынан қозғалысқа келетінін атап айтады. Көкірек еттері өте жақсы дамыған, мысалы кептердің көкірек етінің салмағы оның жалпы салмағының 6,1 бөлігіне тең.
Құрал - жабдықтар: Табиғи обьектілер, іші жарылған құстың препараты. Сабақтың барысы: Сыныпқа сұрақтар қою арқылы жүргізуге болады, ұшумен байланысты құстар скелетінің қандай ерекшеліктері бар. Құстың алдынғы аяғы қалай өзгереді. Неліктен кесірткелер мен жыландардың омыртқа жотасы иілгіш, ал құстардікі мойын омыртқаларынан басқасы тұтасып біткен. Жаңа материалды оқыту: Ас қорту органдары. Мұғалім құстардың өте қозғалғыш екенін, ұшқанда көп энергия жұмсайтыны жайында айтады. Энергияның көзі — қорек, сондықтан құс өте көп және жиі қоректенеді, мысалы сары шымшық тәулігіне өздерінің салмағы қанша болса, сонша жем жейтінін айтады. Ұсақ құстар ірі құстарға қарағанда жемді көбірек жейтінін атап айту керек. Ас қорту органының құрылыстары мен атқаратын қызметін айта отырып, мұғалім оның ұшуымен байланысты болған ерекшеліктеріне: ас қорту сөлінің күшті әсер ететініне, ащы ішектерінің сіңіру бетінің үлкендігіне, қорытылған заттың қалдығынан ішектің жиі босап тұратынына оқушылардың назарын аударады. Тыныс алу органдары: Оқушылар жануарлардың тіршілігі үшін, азықтан басқа, оттек қажет екенін естеріне түсіреді. Құстардың ұшып жүргенде тыныс алуы бір басқа, жерде жүргенде басқаша болатынын түсіндіреді. Тыныштық күйде көкірек клеткасының көлемінің өзгеруі арқасында тыныс алып, шығаратын болады. Тыныс алғанда қабырғаның түйіскен бөлімдерінің арасындағы бұрғыш ұлғаяды, одан төс сүйегі төмен түседі. Тыныс шығарғанда төс сүйегі өзінің қалыпты жағдайындағы күйінде болады. Ұшып жүргенде тыныс алу басқаша болады. Тыныс алғанда, қанаттарын жоғары көтергенде, ауа өкпе арқылы ауа қапшығына өтеді. Өкпеде газ алмасады және оттек ғана өтеді. Ауа қапшығындағы ауаның құрамы жағынан атмосфера ауасынан айырмасы болмайды. Құс қанаттарын түсіргенде тыныс шығарады, еттері ауа қапшығын қысады, яғни басады, сөйтіп ондағы ауа өкпе арқылы өтеді және газ алмасатын болады. Мұғалім қосарынан тыныс алу құсқа тән қасиет екенін және организмді оттекпен көп мөлшерде қамтамасыз ететінін атап көрсетеді. Оттектің маңызы орасан зор. Дене клеткаларында органикалық заттар тотығады да, мұның салдарынан энергия бөлініп шығады. Мұғалім оқушыларға ауа қапшығының тағы қандай маңызы бар екенін ойлауды ұсынады. Ауа қапшығы ұшқанда дене салмағын жеңілдетеді, құс денесінде жылу сақталуға жәрдемдеседі, суда жүзгенде меншікті салмағын азайтады және органдардың өзара үйкелуін кемітеді. Құстардың көбеюі. Сабақтың мақсаты: Құстардың көбеюі жайында ұғым беру. Құстың 
Каталог: wp-content -> uploads -> 2013 2013 -> Ф 7 –007-02 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі 2013 -> Мазмұны Кіріспе–––––––––––––––––––––––– 3-9 2013 -> Мазмұны Кіріспе Тарау -I. Кеңестік шығармашылық интеллигенциясы калыптасуының бастапқы кезеңІ 2013 -> Жанғабыл Қабақбаев, Қазақстан Республикасы журналистер Одағының 2013 -> Әл Фараби дүние жүзілік мәдениет пен білімнің Аристотельден кейінгі екінші ұстазы атанған. Ол данышпан философ, энциклопедист ғалым, әдебиетші ақын, математик. Әл Фараби 870 ж 2013 -> Өмірбаяны ІІ негізгі бөлім 2013 -> Ф 15-07 Қазақстан Республикасының білім ЖӘне ғылым министрлігі 2013 -> Кіріспе. Жұмыстың жалпы сипаттамасы. Дипломдық жұмысының өзектілігі жүктеу/скачать 3,43 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|