Фотосинтез мысалында заттардың қозғалуын қарастырайық
Өсімдік қандай заттарды және оларды қайдан алады?
Минералды тұздарды топырақтан
Фотосинтез үдерісінде жапырақта органикалық заттар түзіледі
Бұл үдеріс қайда жүреді?
Жапырақта
Осы үдеріс жүру үшін не қажет?
Су, көмірқышқыл газы, күн сәулесі
Жасушаларға су қалайша жеткізіледі?
Өсімдік тамырларында тамыр түктері деп аталатын сору аймағы болады.
Олар суды сіңіріп оны өткізу аймағына береді, осы жерден ол сабақтың түтіктері арқылы жапыраққа көтеріледі.
Австралияда өсетін эвкалиптерде су түтіктер арқылы 100 метр биіктікке көтеріледі. Сабақ бойымен көтерілетін күш- тамырлық қысым деп аталады.
Тамыр насос секілді сабақ бойымен жапырақтарға үздіксіз суды тасымалдайды
Өсімдіктердің өткізгіш түзілістері
Өсімдіктерде заттар қозғалысы екі жүйе арқылы жүзеге асады: СҮРЕК ТҮТІКТЕРІ (КСИЛЕМА) – су және минералды тұздар; ҚАБЫҚТЫҢ СҮЗГІЛІ ТҮТІКТЕРІ (ФЛОЭМА) – органикалық заттар Сүрек — өткізгіш ұлпа. Түтіктер (өлі жасушалар) және сүрек талшықтарынан тұрады.
- Түтіктер су және минералды заттарды тамырдан - жоғары ағыс арқылы қозғалтады.
- Сүрек талшықтары беріктік қасиет береді.
Қабық — өткізгіш ұлпа, сүзгілі түтіктер (тірі жасушалар) мен қабық талшықтарынан тұрады.
-Органикалық заттар жапырақта өсімдіктің өзге де бөліктеріне қабықтың (флоэма) сүзгілі түтіктері арқылы (төменгі ағыс) тасымалданады, олар тірі көлденең өткізгіш саңылаулары бар қабырғалармен бөлінген, сүзгіге ұқсайды.
Тәжірбиеде боялған суға салынған өркеннің жапырағы мен, гүлінің боялғандығын көреміз.Сабағын скальпелмен көлденеңінен және ұзынынан теңдей екіге қақ жарып қараңыз (лупаны пайдаланыңыз).Қабық пен өзек қабаты боялмай, тек сүрек қабаты боялғаны байқалады
