Кіріспе, &2,3,22. Қазақстан жеріндегі қалалар
Жыл
|
Қаланың салынуы
|
1714-20 жж
|
Ертіс бойында Жәміш, Омбы, Железинск, Семей, Коряков(Кереку), Өскемен бекіністерінің салынуы
|
1716 ж
|
Жәміш, Омбы бекіністерінің салынуы
|
1717 ж
|
Железинск
|
1718 ж
|
Семей
|
1720 ж
|
Павлодар, Өскемен
|
1735 ж
|
Орск
|
1743 ж
|
Орынбор
|
1752 ж
|
Петропавл
|
1761 ж
|
Бұқтырма
|
1827 ж
|
Көкпекті
|
1845 ж
|
Ырғыз, Торғай
|
1846 ж
|
Атбасар
|
1868 ж
|
Зайсан
|
1869 ж
|
Ақтөбе
|
1879 ж
|
Қостанай
|
&24,33,34. XIX-XXғғ. экономикалық, саяси ереуілдер: 1849-1916
Жыл
|
Ереуіл
|
Басшылары
|
Барысы
|
Нәтижесі
|
1849ж.
|
Көкшетау ереуілі
|
|
150 жұмысшы қатысты
|
|
1888ж.
|
Өскемен ереуілі
|
|
|
Жұмысшылардың жалақысы артты
|
1891ж.
|
Владимирск ереуілі (Өскемен)
|
Жағалтайұлы, Жанғазин
|
|
|
1905ж,
18-19 қазан
|
Орынбор саяси ереуілі
|
|
|
|
1905ж., 16-28 қараша
|
Семей пошта-телеграф қызметкерлерінің ереуілі
|
|
Облыс губернаторы Қарқаралыдан әскер шақырды.
|
|
1905ж., 21қараша
|
Жаркент гарнизонының ереуілі
|
|
|
|
1905ж., желтоқсан
|
Успен (Нілді) кенішіндегі ереуіл
|
Невзоров, Топорнин, Байшағыров
|
«Капиталға қарсы орыс-қырғыз одағы» басшылық етті. 12 күнге созылып, 360 жұмысшы қатысты
|
Жұмысшылардың талаптары ішінара қанағаттырылды. Қарағанды көміршілері қолдады.
|
1905ж., 6 желтоқсан
|
Өскемен ереуілі
|
|
|
|
1905ж., 13 желтоқсан
|
Павлодар кемешілерінің ереуілі
|
|
|
|
1906ж., шілде
|
Семей ереуілі
|
Брудневский, Солодовников
|
300, кейін 500 адам қатысты
|
1906 жылғы Қазақстандағы басты саяси оқиға
|
1911ж., мамыр
|
«Атбасар мыс кендері» жұмысшыларының ереуілі
|
|
|
|
1912ж., 2-6 қазан
|
Байқоңыр көміршілерінің ереуілі
|
|
|
|
1912ж., 2-6 қазан
|
Шоқпаркөл көміршілерінің ереуілі
|
|
|
|
1914ж.
|
Доссор мұнайшыларының ереуілі
|
|
|
Жалақы 26% артты
|
1914ж.
|
Ембі (Жем) ереуілі
|
|
|
Жалақы 26 % артты
|
1915ж., мамыр
|
Екібастұз көміршілерінің ереуілі
|
|
|
|
1915ж., мамыр
|
Риддер ереуілі
|
|
|
|
1915ж., қазан
|
Австро-Венгрия тұтқындарының ереуілі
|
|
|
|
1916ж., тамыз
|
Қарсақбай мыс кенішіндегі ереуіл
|
|
|
|
& 13, 31. Қазақстанға жер аударылғандар
І. ХІХ ғасырдың І жартысы
Есімі
|
Еңбегі
|
Қысқаша сипаттама
|
Муравьев-Апостол
|
|
Бұқтырмада емдеумен айналысты. Желтоқсаншы.
|
Семенов
|
|
Гумбольдт, Эренберг, Розе экспедицияларына қатысты. Дәрігер.
|
Вольховский
|
«Кіші жүз руларының картасы»
|
Бұхара экспедициясына қатысты.
|
Завалишин
|
«Батыс Сібірді сипаттау»
|
1867ж. Мәскеуде шықты.
|
Коровков
|
«Іле бекінісіне бару»
|
|
Достоевский
|
|
«Петрашевский ісі» бойынша Сібірге айдалды. 4 жыл Омбыда болды, кейін Семейге жіберілді. Семейде археологиялық ескерткіштер жинаумен айналысты. Семейде Уәлихановпен кездесті.
|
Макшеев
|
|
«Петрашевский ісі» бойынша Сібірге айдалды. Аралды зерттеген Бутаков экспедициясына қатысты (1848-49жж.). Шығыс зерттеушісі.
|
Баласогло, Ахшарумов
|
|
«Петрашевский ісі» бойынша Сібірге айдалды. Ақындар.
|
ІІ. ХІХ ғасырдың ІІ жартысы
1. Польша өкілдері
Есімі
|
Еңбегі
|
Қысқаша сипаттама
|
Зелинский
|
«Қырғыз» («Қазақ») поэмасы
|
Қазақтарды Ресейге танытуда белгілі шығарма болды.
|
Гросс
|
«Қырғыздардың заң әдет-ғұрыптары үшін материалдар»
|
Абаймен шынайы достық байланыста болды. Петербург университетінің заң факультетінің түлегі. Ағартушылық қызметі ерекше.
|
Янушкевич
|
|
Құнанбаймен жүзбе-жүз кездесті.
|
Бяловский
|
|
Өскемен уезінің геологиялық картасын жасады.
|
Тэраевич, Домашевич
|
|
Емдеумен айналысты.
|
Михаэлис
|
|
Тарбағатай таулары мен Қалба жотасын зерттеді.
|
Сібірге жіберілді. Ақмола мен Семей облысында 10 мың адам болды. 50% - дворяндар.
Басқа жер аударылғандар
Есімі
|
Еңбегі
|
Қысқаша сипаттама
|
Зобнин, Зенков, Коншин
|
|
Қазақстанда баспа ісін дамытты.
|
Щербина
|
«Қырғыздардың жер иеленуі бойынша мәліметтер» (1898ж.)
|
ХІХ ғ. аяғы - ХХ ғ. басында Қазақстанға статистикалық экспедиция ұйымдастырды. Жер жағдайын анықтады. Бұл экспедицияға Бөкейханов қатысты.
|
&22. Патша үкіметінің қоныс аудару саясаты
1. Ресейдің орталық аудандарынан шаруаларды Қазақстанға қоныс аударту XIXғ. 60жж. ортасында басталды (1861ж. «Ережеден» кейін)
2. XIXғ. 70жж. қоныстандыру жаппай етек алды
3. Орыс шаруаларының қоныс аударған басты аймақтары: Жетісу, Ақмола, Семей
Қоныстандыруға қатысты ережелер
Жыл
|
Ереже
|
Автор
|
Берілген жер мөлшері
|
Жеңілдіктер
|
1868ж.
|
«Жетісуда шаруаларды қоныстандыру туралы»
|
Колпаковский
|
30 десятина
|
15 жылға салықтардан босатылды
|
1883ж.
|
«Ұйғырлар мен дүнгендерді орналастыру туралы»
|
|
10 десятина
|
3 жылға салықтардан босатылды
|
1889ж., 13 шілде
|
«Село тұрғындары мен мещандардың ... жағдайын қарастыру»
|
|
|
Жетісу, Ақмола, Семей облыстары қоныс аударатын басты аймақтар деп белгіленді
|
1891ж., 25 наурыз
|
«Ақмола, Семей, Жетісу, Орал, Торғай облыстарын басқару туралы»
|
|
Бұрын қоныстанған шаруаларға 15 десятина берілді.
|
|
& 14, 23. Қазақ-Қытай саудасы
І. ХІХ ғ. І жартысындағы сауда
Жыл
|
Саудадағы белді оқиға
|
1796ж.
|
Стамбұлдан шыққан Бағдад көпестері Семейге жетті.
|
1805-1806жж.
|
Головкин елшілігі Қытайға жіберілмей, Ургадан (Улан-Батор) қайтып оралуға мәжбүр болды.
|
1809ж.
|
Көпес Нерпин Шәуешек қаласында тауарларын сатты.
|
1812ж.
|
Ташкент көпестері Ниязов және Аширов 1 млн сомға жуық тауарын Құлжа базарында сатты.
|
1822ж.
|
Грузин көпесі Мадатов «Үлкен Тибетке» жетті. Кашмирде болып, 250 шәліні тұнғыш рет Қазақстанға жеткізді.
|
1824ж.
|
Ташкент көпесі Муминов Құлжада сауда-саттық жүргізді.
|
ІІ. ХІХ ғ. ІІ жартысындағы сауда. Келісімдер.
1. Саудадағы белді оқиғалар
Жыл
|
Оқиға
|
Маңызы, салдары
|
1855ж.
|
Шәуешекте орыс көпестерінің сауда орындары талан-таражға салынды
|
Қазақстанның Шыңжаңмен байланыстарын уақытша тоқтатты. Ресей көпестерінің саудасы Құлжа қаласымен шектелді.
|
1883ж.
|
Ауқатты көпес Юлдашев Англиядан кеме алдырып, Қытайға Іле су жолын ашты.
|
Іле су жолының ашылуы ХІХ ғ. ІІ жартысындағы орыс-қытай қатынастарының белді оқиғасы.
|
1890ж.
|
Семей сауда округінің ашылуы
|
|
Белгілі көпестер: Шаянбайұлы, Жандыбайұлы, Жақыпұлы, Жетікұлы.
Қытаймен сауда келісімдер
Жыл
|
Келісім
|
1851ж.
|
Құлжа келісімі
|
1881ж.
|
Петербург келісімі
|
&22. XIXғ. Қазақстанның экономикалық дамуы
I. Негізгі салалардың дамуы
Сала
|
Дамуы
|
Ауыл шаруашылығы
|
Көшпелі мал шаруашылығы дамыды: Орталық Қазақстан, Семей, Ақмола облыстарында. Солтүстік Қазақстанда егіншілік басым болды. Жылқы саны азайып, сиыр саны көбейді
|
Темір жол
|
XIXғ. соңғы 10 жылында 482 верста темір жол тартылды. XXғ. басында 1818 верста тартылды.
|
Банк ісі
|
Филиалдары саны жағынан белгілі орын алған – «Орыстың сауда өнеркәсіптік банкі»
|
Сауда, жәрменкелер
|
Қазақ даласында әйгілі болған ірі көпестер: Ботов, Колосов, Жиряков, Скажутин. Жәрменкенің басты дамыған өңірі: Ақмола облысы. Аса ірі жәрменке – Талды-Қоянды (Ботов) 1848ж. ашылды. Қазақстандағы тұңғыш жәрменке – 1832ж. Бөкей (Ішкі) ордасында ашылды.
|
Өнеркәсіп
|
300-400 жұмысшылары бар кәсіпорындар: Успен кеніші, Қарағанды, Екібастұз, Риддер бүкіл ел көлемінде белгілі болды. Спасск мыс кеніші АҚШ, Германия, Бельгия, Швеция өнеркәсібі иелерінің қолына көшті
|
Қалалар
|
1897ж. санақ бойынша ірі қалалар: Орал -36336, Верный - 22744, Семей – 20216 адам.
|
&9. Қазақтардың 1812ж. Отан соғысына қатысуы
Қазақстанның экономикалық көмегі
Өлке
|
Көмегі
|
Бөкей Ордасы
|
1804-1815жж. Бөкей Ордасынан 48 мың жылқы сатып алды.
|
Риддер, Зыряновск, Белоусовқа кеніштері
|
Мыс, қорғасын балқытуды үдетті
|
Елтон кәсіпорны
|
Майданға 1млн пұт тұз жөнелтті
|
Тұз өндірушілер
|
22 мың сом ақша жинады
|
Қазақтардың шайқастарға қатысуы
Есімі
|
Шайқас
|
Марапаты
|
Майлыбайұлы
|
Бородино, қыркүйек, 1812ж.
|
Күміс медаль
|
Зындағұлұлы
|
Бородино
|
Көгілдір ленталы медаль
|
Құлшоранұлы, Азаматұлы
|
Малаево Болото, Левия
|
Хорунжий атағы
|
Хамитұлы
|
Вязьма
|
3-дәрежелі «Қасиетті Анна» ордені
|
Жанжігітұлы, Байбатырұлы (ақын)
|
Лейпциг, Глогау, Веймар, Ганау, Франкфрут
|
Екеуі де орыс әскерінің шетел жорықтарына қатысты. Жанжігітұлы – «Георгий» орденінің кавалері
|
Беляков, шоқынған қазақ
|
Лейпциг, Веймар, Ганау
|
Орыс әскерінің шетел жорықтарына қатысты
|
Тілекұлы
|
|
Жауға қарсы күш жұмылдыруға шақырды
|
Шашубайұлы, Әубәкірұлы
|
|
Ерен ерліктің үлгісін көрсетті.
|
1812ж. Отан соғысы кезінде орыс патшасы – I Александр, Орынбор губернаторы – Волконский.
Волконскийдің соғыс туралы хабары қазақ ауылдарына жетті: 1812ж., қазан-қарашада.
Қазақтар соғысқан әскери құрамалар: башқұрт, тептяр полктері. Орынбор губерниясында 40 кавалериялық полк құрылды.
& 25. Ұйғырлар мен дүнгендерді Жетісуға қоныс аудару
Себебі: Цин империясының қысым көрсетуі.
Жыл
|
Оқиға
|
1881-1884жж.
|
Жетісуға 45 мың ұйғыр, 5 мың дүнген қоныс аударды.
|
1897ж.
|
Ұйғыр саны - 55 999, дүнген саны - 14 136
|
1905ж.
|
Қазанда «Он екі мұқам» ұйғыр эпосы басылып шықты. Авторы – Мусса бен Айса Сайрами.
|
Алматы облысында 6 ұйғыр болысы ұйымдастырылды. Ауқатты ұйғыр көпесі Юлдашев 10 мың десятина жер иеленді.
Ұйғырлардың музыка өнерін зерттегендер: Уәлиханов, Роборовский, Пржевальский.
&3. Ресей әскери шептерінің салынуы. ХVІІІ ғ 40-50 жж
Шебі
|
Сипаттама
|
Горькая
|
Ұзындығы 553верста. Сібір редутынан Омбыға дейін
|
Ертіс
|
Ұзындығы 1684 верста. Омбыдан Кіші Нарынға дейін
|
Колыван
|
Ұзындығы 723 верста. Өскемен бекінісінен Кузнецк шебіне дейін
|
Пресногорьковск(Есіл)
|
Звериноголовск редутынан Омбыға дейін
|
Ой шебі
|
Ұзындығы 540 верста
|
&4. Абылайдың хандығы
Жыл
|
Оқиға
|
1711 ж
|
Дүниеге келді. Атасы-Түркістан билеушісі
|
1741 ж
|
Жоңғар тұтқынына түсті(1743 ж дейін)
|
1757 – 60 жж
|
Абылай Қытайдың билігін мойындады
|
1771 ж
|
Жалпы Қазақ хандығының ханы
|
1778 ж
|
ІІЕкатерина Абылайды Орта жүздің ханы етіп бекітті
|
1781
|
Абылай қайтыс болды. Түркістанда жерленді. Мирасқоры-Уәли
|
Абылайдың кеңесшілері: Тәтіқара, Үмбетей, Бұқар жырау
Достарыңызбен бөлісу: |
