Қарастырылатын сұрақтар (дәріс жоспары):
1 Кәсіпкерлік мәдениетінің мәні және маңызы.
2. Кәсіпкерлік ұйымдардың мәдениеті.
3. Іскерлік және кәсіби этика.
4. Іскерлік қатынастар кәсіпкерлік мәдениеттің маңызды бөлігі ретінде. Бизнесменнің негізгі белгілері.
Дәрістің қысқаша мазмұны:
Кәсіпкерлік мәдениеті, кәсіпкерлік қызметті ұйымдастырудың ажырамас элементі болып табылады. Ол
мәдениеттің жалпы тұжырымдамаларына негізделген
және онымен тығыз байланысты. Кәсіпкерлік мәдениеті - белгілі, қалыптасқан
принциптердің, тәсілдердің, жүзеге асыру әдістерінің жиынтығына
сәйкес кәсіпкерлік қызмет субъектілерінің
елде (қоғамда) қолданылып жүрген құқықтық нормалармен (заңдармен),
іскерлік айналымның әдет-ғұрыптары, этикалық және
жүзеге асыру кезіндегі мінез-құлық нормаларына негізделген
өркениетті бизнес. Кәсіпкерлік мәдениетінің алғашқы жалпыға ортақ элементі, кәсіпкерлік қызмет оның заңдылығы болып табылады. Екінші элемент-міндеттемелер мен міндеттерді қатаң орындау,
құқықтық актілерден, шарттық қатынастардан туындайтын және жасалатын заңды мәмілелер, іскерлік айналымның әдет-ғұрыптарынан шығатын тек қана мүліктік емес, сонымен қатар моральдық зиян әрекеттерін серіктестерге, бәсекелестерге, тұтынушыларға, қызметкерлерге жасамау. Кәсіпкерлік мәдениетінің келесі маңызды элементі оны бизнес субъектілерінің тығыз жүргізуі. Кәсіпкерлердің ортақ этикалық нормаларды сақтауы да маңызды,
кәсіби этика, компанияның этикалық кодекстерін қамтиды,
бизнесті жүзеге асырудың жалпы қабылданған ережелері, мәдениет деңгейі және кәсіпкерлерді тәрбиелеу, олардың талап ету дәрежесін сақтау қоғамда қолданылатын әдет-ғұрыптар мен әдеттер, білім деңгейі, заңды бизнесті жүзеге асыру үшін қажетті және т. б.
Кәсіпкерлік мәдениеті құқықтық және этикалық
нормалар секілді мынадай қатынастарды қамтиды: мемлекетпен,
тұтынушылармен, қызметшілермен, әріптестермен, бәсекелестермен және басқа да шаруашылық жүргізуші субъектілермен өзара іс — қимыл жасасу, сондай-ақ қолданыстағы құқықтық актілерді, стандарттарды, қағидаларды, нормаларды сақтау, бұның барлығы
кәсіпкерліктің дамуына тікелей немесе жанама әсер ететін факторлар.
Компанияның мәдениеті, әдетте, келесідей ішкі факторлармен анықталады:
* бизнеспен жүзеге асырылатын кәсіпкерлік қызметтің пәні бойынша;
* кәсіпкерлік қызметті ұйымдастырумен;
* фирма иесі мен қызметкерлердің уәждемесі;
* басқару мәдениетінің деңгейі, фирма басшылары мен жалдамалы қызметкерлері арасындағы өзара қарым-қатынас механизмі;
* нарықтағы жетекші позицияларға қол жеткізуге ықпал ететін арнайы басқару стилінің болуы;
* қызметкерлердің жұмысына осындай жағдай жасау;
олардың фирманың қызметі нәтижелеріне толық қатысы бар екенін түсінуге ықпал жасау;
* компания ұмтылатын құндылықтар туралы нақты және тура өкілдер жиынтығының болуы;
* компания басшыларының жоғары кәсіби құзыреттілігі
менеджерлерді және қызметкерлерді оқыту мүмкіндігімен; • басшылықтың іздеусіз өзіне жауапкершілік ала білуімен
* қызметкерлердің жоғары сапасы мен еңбек қарқындылығына қол жеткізуге тиісті материалдық сыйақымен;
* фирма қызметінің ұсынылатын тауарлар мен қызметтерге жоғары тиімділік пен сапаға бағдарлануы;
* тұтынушыларға өнімнің жақсы ұйымдастырылған қызмет көрсетуі;
* өндірістің жоғары мәдениетімен, жаңа технологияларды енгізумен,
тауарлар мен қызметтер сапасының қажетті деңгейін қамтамасыз ететін;
* қажетті санитарлық-гигиеналық және қауіпсіз жағдайлар жасау;
* фирмада салауатты моральдық климатты қамтамасыз ету және т. б.
Кәсіпкерлік этика- өркениетті кәсіпкерлік мәдениеті қалыптастырудың күрделі мәселелерінің бірі, өйткені этика жалпы —
бұл жеке тұлғалардың (азаматтардың) мінез-құлқы мен практикасы, жақсылық пен жамандық туралы идеялармен, идеалдар, моральдық қағидалар және мінез-құлық нормаларын құрайды. Бұл адамның мақсаты, оның өмірінің мәні туралы ілім.
Бұл жалпыға міндетті нормаларды қоса алғанда, моральдық нормалар жүйесі мен адамдардың мінез-құлық ережелері.
Кәсіпкерліктегі этикалық нормаларды
жүзеге асыратын азаматтардың мінез-құлық белгілерінің жиынтығы
экономиканың түрлі салаларындағы кәсіпкерлік қызмет,
нарық қажеттіліктерін, нақты тұтынушылар, қоғам және мемлекетті қанағаттандыруға бағытталған. Кәсіпкерлік этика жалпы этикалық нормалар мен мінез-құлық ережелеріне негізделген,
елімізде, әлемде, сондай-ақ кәсіби этикада қалыптасқан,
белгілі бір қызмет саласында көрінеді.
Азаматтардың жалпы этикалық мінез-құлық нормаларымен қатар кәсіпкерлік этика мынадай ұғымдармен тығыз байланысты:
адалдық, ар-ождан, билік, тектілік, сыпайылық, өршілдік, мақтаныш,
ұятсыздық, екіжүзділік, ашуланшақтық, өсек, кек, зұлымдық,
дөрекілік және басқа да ұғымдармен. Көріп отырғаныңыздай, кейбір ұғымдар оң (жағымды) принциптермен және мінез-құлық ерекшеліктерімен байланысты, ал
басқалары-теріс (жағымсыз).
| 
