2. Табиғи ресурстарды пайдалану жүйесі
жүктеу/скачать 1,36 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тыңайған жер
- Көп жылдық екпелер
- Табиғи шабындықтар
- Түбегейлi жақсартылған шабындықтар
- Суландырылған жайылымдар
|
Жер ресурстары – жер қорының халық шаруашылығында пайдаланылатын немесе пайдаланылуы мүмкін бөлігі. Жер ресурстары – елді мекен мен шаруашылық қызметтің кеңістіктік негізі ретінде жер бетінің жалпы табиғи ресурсы, ауыл және орман шаруашылығындағы негізгі өндіріс құралы. Территорияны да ресурстың бір түрі деп санауға болады. Ол ауыл шаруашылығы мен орман шаруашылығында негізгі өндіріс құралы болып табылатын экономиканың барлық салаларын орналастырудың кеңістіктік негізі қызметін атқарады. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер – ауыл шаруашылығы мұқтаждықтары үшін берілген немесе осы мақсаттарға арналған жер. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер құрамына ауыл шаруашылығы алқаптары мен ауыл шаруашылығының жұмыс iстеуiне қажеттi iшкi шаруашылық жолдары, коммуникациялар, тұйық су айдындары, мелиорациялық жүйе, қора-жайлар мен ғимараттар орналасқан жер, сондай-ақ басқа да алқаптар (сор, құм, тақыр және ауыл шаруашылығы алқаптарының алабына қосылған басқа да алқаптар) жатқызылады. Егiстiк - жүйелi түрде өңделетiн және көп жылдық шөптердiң егiстiгiн қоса алғанда, ауыл шаруашылығы дақылдарының егiстiгiне пайдаланылатын жер учаскелерi, сондай-ақ сүрi жер. Алдын ала егiлетiн дақылдардың егiстiгi орналасқан (үш жылдан аспайтын уақыт аралығында), түбегейлi жақсарту мақсатында жыртылған шабындықтар мен жайылымдардың жер учаскелерi, сондай-ақ бақтардың егiске пайдаланылатын қатар аралығы егiстiкке жатпайды. Жер ресурстары Тыңайған жер - бұрын егiстiк құрамында болған және күзден бастап бiр жылдан аса ауыл шаруашылығы дақылдарын егуге пайдаланылмайтын және пар айдауға әзiрленбеген жер учаскесi. Көп жылдық екпелер - жемiс-жидек, техникалық және дәрi-дәрмек өнiмдерiнiң түсiмiн алуға, сондай-ақ аумақты сәндеп безендiруге арналып қолдан отырғызылған көп жылдық ағаш, бұта екпелерiне пайдаланылатын жер учаскелерi. Табиғи шабындықтар – шөп шабу үшін жүйелi түрде пайдаланылатын жер учаскелерi. Жайылым – ауыл шаруашылығы жануарларын жыл бойы немесе маусымдық жаю үшін берілетін және пайдаланылатын жер учаскелері. Жайылымдарда ауыл шаруашылығы жануарларын жаю кезінде, жайылымдардың жалпы алаңына түсетін жүктеменің шекті рұқсат етілетін нормалары сақталған кезде жайылымдардың өнімділігі жайылатын ауыл шаруашылығы жануарларына жемшөп қажеттілігінен асатын жағдайларда, жемшөп дайындау мақсатында шөп шабуға рұқсат етіледі. Түбегейлi жақсартылған шабындықтар – шөп егу арқылы жаңа шалғын өсірілген шабындық учаскелерi. Түбегейлі жақсартылған жайылымдар – көпжылдық шөптердің шығымдылығы жоғары соттарын егу арқылы жаңа шалғын өсірілген жайылым учаскелері. Суландырылған жайылымдар - тиiстi мал басын сапасы ойдағыдай сумен қамтамасыз ете алатын су көздерi (көлдер, өзендер, тоғандар, апандар, суару және суландыру каналдары, құбырлы немесе шегендi құдықтар) бар жайылымдар. Алматы облысының жер ресурстарыАлматы облысының жерлері 22358,0 мың га; ластану нәтижесінде айналымнан шығарылған жердің жалпы ауданы 0 мың га құрайды: 2016 жылы рекультивацияланған жер көлемі 0,195 мың га. Облыс аумағында: 2 мемлекеттік табиғи қорық, 5 мемлекеттік ұлттық табиғи парк, 7 мемлекеттік қорық, 3 мемлекеттік табиғи ескерткіш және 1 ботаникалық бақ бар. Орман қорының жерлері 4929,6 мың гектарды құрайды, оның ішінде: ерекше қорғалатын орман алқаптары – 544,4 мың гектар; мемлекеттік қорғаныш орман белдеулері – 3,2 мың га; қалалық ормандар мен орман саябақтары 1,1 мың га; елді мекендер мен сауықтыру мекемелерінің жасыл аймақтары – 4,4 мың га; өзендердің, көлдердің, су қоймаларының, каналдардың және басқа да су объектілерінің жағалауларындағы тыйым салынған орман жолақтары – 165,8 мың га; халықаралық және республикалық маңызы бар темір жолдар мен жалпы пайдаланымдағы автомобиль жолдары бойындағы қорғаныш орман белдеулері – 24,2 мың га; далалық және топырақты қорғайтын ормандар – 4155,9 мың га; халықаралық және республикалық маңызы бар темiр жолдар мен жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль жолдарының, магистральдық құбырлардың және басқа да желiлiк құрылыстардың жолындағы күзет екпелерi – 4,9 мың га. Соңғы 22 жылда облыстың жер қорының құрылымында айтарлықтай өзгерістер болды. 2001 жылдан 2012 жылға дейін ауыл шаруашылығы жерлерінің көлемі 676,1 мың гектарға қысқарды. Сонымен қатар әртүрлі нысандардың жұмыс істеуі үшін құқықтық, экономикалық және әлеуметтік жағдайлар жасау мақсатында жер қатынастарын қалыптастыруда ауыл шаруашылығы ұйымының (совхоздар, колхоздар) санатындағы жер көлемінің ұлғаюы байқалды. жердегі басқару Облыс бойынша ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер көлемі 7832,0 мың гектарды құрайды. Егістік жер ауыл шаруашылығы алқаптарының ең бағалы түрі ретінде 989,1 мың га жерді алып жатыр. немесе 12,6%. Егістік алқаптарының айтарлықтай қысқаруы 1990 жылдан 2001 жылға дейін болды, егістік алқаптарынан ерекшеліктер болды: 594,9 мың га. сапасы төмен жерлер сортаңданған, тасты топырақтар мен құмдар. 2001-2012 жылдар аралығында колхоздар мен совхоздардың жер пайдалануын жер үлесіне бөлуге және жер пайдаланудың жаңа нысандарын қалыптастыру үдерісіне байланысты ауыл шаруашылығы мақсатындағы егістік алқаптары 37,6 мың гектарға қысқарды. Ауыл шаруашылығы жерлерінің жалпы көлеміндегі ең үлкен үлесті жайылымдық жерлер құрайды – 14663,8 мың га. оның 6264,6 мың гектары ауыл шаруашылығы жерлерінде. немесе 79,9%. Жайылымдардың басым бөлігі облыстың шөлді және тау етегіндегі шөлді-дала зонасында орналасқан және өнімділігі мен суарушылығы төмен – 2041,7 мың га. жайылымдар кесілген. Жайылымдардың деградация процестері елді мекендер мен су көздеріне іргелес аумақтарда ең қарқынды дамиды. Алматы облысының жер ресурстары Алматы облысының жер ресурстары Алматы облысының жер ресурстары жүктеу/скачать 1,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|