5В072600– Жеңіл өнеркәсіп бұйымдарының технологиясы

ПӘННІҢ

ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

5В072600– «Жеңіл өнеркәсіп бұйымдарының технологиясы

және құрастырылуы»

мамандығы үшін

Семей

2015

Мазмұны

1. 
   Стандарттау тарихынан қысқаша мәліметтер.
   
2. 
   Стандарттау саласындағы негізгі ұғымдар.
   

1. 
   Стандарттау тарихынан қысқаша мәліметтер.
   

Стандарт деген сөз ағылшын тілінен бастапқы, онымен басқа, оған ұқсас объектілерді салыстыру үшін қолданылатын норма, үлгі, эталон, модель деп аударылады.

Стандарттау қоғамның дамуымен және адамдардың еңбектік қызметінің ең жақсы нәтижелерін оларды қайта пайдалану мақсатында бекітуге (тіркеуге) ұмтылумен байланысты. Көне мемлекеттерде бірегей шама жүйелерін, өлшемдерді стандартталған құрылыстық бөлшектерді (Көне Египет – кірпіш), стандартты диаметрлі су құбырларын қолдану (Көне Рим) – бұлар стандарттау жөніндегі қызеттердің мысалдары болып табылады.

Орта ғасырларда мануфактуралар дамуына байланысты стандарттау әдістері жиі қолданыла бастады. Мысалы, маталар енінің өлшемдері бекітілді, өндірісте қолданылатын шикізатқа бірегей талаптар қойылатын балды. Венецияда кемелерді алдын- ала дайындалған бөлшектер мен тораптардан құрастыратын болды (яғни, унификациялау әдісі қолданылған).

1785 жылы француз инженері Леблан 50 данадан тұратын мылтық құлптарының партиясын жасап шығарды. 50 құлптың әрқайсысының өте маңызды - өзара алмасушылық және үйлесімділік қасиеттері болды. Олардың әрқайсысын алдын- ала қиылыстырусыз кез келген мылтыққа қоюға болатын болды.

Сериялып шығару мақсатында Геранияда калибры 13,9 мм – ға тең мылтықтар стандарты бекітілген.

XIX ғасырдың ортасына дейін стандарттау жеке фирма, кәсіпорындар ішінде жүргізілді. Бірақ одан кейінгі жылдарда стандарттау ұлттық және халықаралық деңгейде жүргізіле бастады.

1846 ж. Германияда темір жол колеянының ені вагондарды бір- біріне тіркестіретін құрылғылар унификацияланған.

1870 ж. Еуропаның бірнеше елдерінде кірпіштердің стандарталған өлшембері бекітілді.

1891 ж. Англияда, одан кейін басқа елдерде де бұрандаларды стандарттау жұмыстары жүргізілген. Алдымен дюйм бірліктерінде, содан соң миллиметр бірліктерінде (метрлік жүйе бойынша).

Халықаралық стандарттау 1875 ж. Парижде 17 мемлекет өкілдері Халықаралық метрлік конвенцияға қол қойып, Халықаралық өлшемдер мен салмақтар бюросын тағайындағанынан басталды деуге болады.

Бұл ұлттық және халықаралық стандарттаудың алғашқы нәтижелерінің өндірістік күштерінің дамуы үшін үлкен практикалық маңызы болды.

XIX ғасыр аяғы және XX ғасырдың басында техника, өнеркәсіптің дамуы және өндірістің шоғырлануында үлкен табыстарға қол жеткен болатын. Осыған байланысты экономика жағынан дамыған мемлекеттерде ұлттық стандарттау жөніндегі ұйымдар пайда бола бастады.

Мысалы, 1901 ж. Англияда стандарттар Комитеті құрылған. Комитеттің бас міндеті шикізат, өнеркәсіптік өнімдер мен соғыс техникасына стандарттар әзірлеу және енгізу арқылы Британ империясының экономикалық күшін кқтеруге жардемдесу болып табылдв.

XX- ғасырдың басында Бельгия (1912), Голландия (1916), Германия (1917), Франция, Швейцария; АҚШ (1918) және т.б. мемлекеттерде ұлттық тандарттау жөніндегі жүйелер құрылды.

Халықаралық тауар алмасудың үнемі дамуынан және ғылым мен техника саласында қарым- қатынастарды көбірек жасау қажеттілігі болғандықтан 19…… жылы Стандарттау жөніндегі Халықаралық ассоциация құрылды, бірақ 1939 ж. II Дүниежүзілік соғыстың басталуымен оның жұмысы тоқтатылды.

1943 ж. Біріккен Ұлттар Ұйымы ішінде стандарттау мәселелері жөніндегі Үйлестіру Комитеті құрылды. Комитеттің Лондонда және Нью- Йоркта 2 Бюросы ашылды.

1946 ж. Лондонда Халықаралық стандарттау жөніндегі ұйым (ISO) құрылды. Басянда оған 33 мемлекет кірді. Қазір ISO ең ірі халықаралық техникалық ұйымдардың бірі болып табылады. Оның құрамына 146 мемлекет кіреді.

ISO- дан басқа көптеген халықаралық және региондық стандарттау жөніндегі ұйымдар жұмыс істейді.

Қазақстанда стандарттаудың дамуы Қеңес уақытымен байланысты. 1923 ж. Семей қаласында өлшемдер мен салмақтарды салыстырып тексеру палатасының Омбы бөлімшесінің филиалы ашылды. 1925 ж. Семей а-палатасының Алматыдағы бөлімшесі ашылды.

1931 ж. алматыда стандарттау жөніндегі Қазақ өлеклік бюросы ашылды. Бұл бюро 1938 ж. ҚССР Министрлер Кеңесі жанындағы шама және өлшем құралдары жөніндегі уәкілетті комитеттің Басқармасы деп аталатын болды.

1966 ж. Алматы мемлекеттік бақылау лабораториясы негізінде Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қадағалау лабораториясы ашылды. 1975 ж. бұл лаборатория Казақстан Республикасы Метрология және Стандарттау орталығы деп аталды.

1992 ж. Қазақстан Республикасы Стандарттау, метроология және сертификаттау жөніндегі Комитеті құрылды.

1992- 2003 жылдары Қазақстан Республикасы стандарттау жүйесі мынадай бағыттарда жұмыс атқарды:

• 
  мемлекетаралық стандарттауды дамыту, 13.03.1992 – жылғы ТМД Мемлекетарлық Келісімі бойынша;
  
• 
  Қазақстан Республикасы стандарттарын халықаралық стандарттармен гармонизациялау жұмыстарын жылдамдату, халықаралық рынокты игеру және Бүліләлемдік сауда ұйымына кіруге байланысты;
  
• 
  бірінші кезекте міндетті сертификаттауға жататын өнімдер мен қызметтерге мемлекеттік стандарттар әзірдеу;
  
• 
  ИСО 9000 сериялы Халықаралық стандарттады еңгізу және осы стандарттарға сай келетін отандақ сапа менеджменті жүйесін құру;
  
• 
  және т.б.
  

2004 жылдың 9- қараша күні Қазақстан Республикасы “Техникалық реттеу туралы” Заңы қабылданды. Бұл заң бойынша 1999 ж. 16- шілдесінде қабылданған “Стандарттау туралы” Заңның күші тоқтатылды (жойылды). Бұл заңның 14- бабы және 15- баптың 1- тармағы күшін сақтап қалды. (14- бап – “Техникалық шарттар”; 15- бап, 1- тармақ – “нормативтік құжаттарды қолдану).

1. 
   
   
   жүктеу/скачать 463 Kb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: