Тіркеспелі балдырлардың көбею ерекшеліктері, өкілдері мен жіктелуі

Тіркеспелі балдырлардың көбею ерекшеліктері, өкілдері мен жіктелуі

Тіркеспелі балдырлар класына негізінен микроскопиялық жасыл балдырлар жатады.

Түрлерінің жалпы саны 4700-дей болады. Олардың көбісін (4000-дай түр)

десмидиялылар қатары түзеді.Талломы көп клеткалы жіп тəрізді немесе бір клеткалы

талшықсыз болып келеді. Жыныстық процесі тіркесу арқылы жүреді. Зооспораларымен

гаметалары болмайды.Негізгі өкілдерінің бірі көп клеткалы жіп тəрізді балдыр

спирогира туысы(Spirogira) (145-сурет). Ол сыртқы кілегеймен қапталған ашық-көк түсті

матасқан жіптердің жиынтығы түрінде ақпайтын немесе жай ағатын сулардың

қабаттарында жүзіп жүреді, немесе судың түбінде салынды түзеді. Спирогираның

клеткалары ұзынша созылған цилиндр пішінді болып келеді. Клетка қабықшасы қалың

жəне ол целлюлозадан тұрады. Клетканың ішіндегі спирал тəрізді бұралған, лентаға

ұқсас хромотофоры болады. Оның ортаңғы бөлігінде бір-бірінен бірдей қашықтықта

орналасқан пиреноидтары болады. Оларды айнала крахмал дəндері қоршап тұрады.

Крахмал дəндері пиреноидтардың айналасында ғана болып қоймай, сонымен бірге

храматофораның барлық жерін тқтас жауып тқрады. Клетка қуысын үлкен вакуоля

толтырып тұрады. Клетканың ортасында цитоплазманың тарамдалған жіпшелерімен

қоршалған үлкен ядро орналасады. Оның бір немесе екі ядрошығы болады. Спирогира

вегетативтік жəне жыныстық жолдармен көбейеді. Вегетативтік көбеюі жіптердің үзілуі

арқылы жүзеге асады. Ал жыныстық көбеюі тіркесу (коньюгация) арқылы жүреді. Бұл

жағдайда қатар жатқан екі жіптің клеткалары бір- біріне қарама-қарсы бағытталған

өскіндер береді. Өскіндер бір-бірімен түйіскен кезде алдымен олардың ұлтары

кілегеймен қапталып бірігеді, содан соң қабықшалары еріп екі қатар жатқан клетканың

арасын жалғастыратын канал (көпірше) пайда болады. Осы канал арқылы бір

клетканың ішіндегі протопласт екінші клеткаға өтеді, сөйтіп олар қосылып зигота түзеді.

Зигота дөңгелектеніп, үш қабат қабықшаға орналасады да тыныштық қалпына көшеді.

Зигота өскен кезде редукциялық бөлініс жүреді, сөйтіп төрт таплоидты ядро пайда

юолады. Оның үшеі өлнеді де, біреуі ғана тіршілік қабілетін сақтап қалады. Одан жаңа

особь дамиды.