Тақырыбы: Әдебиеттің тектері мен түрлері

Әдебиет – сөз өнері. Әдебиет өмір шындғын сөз құдіреті мен адам тағыдыры арқылы көркем бейнелеп танытатын өнердің түрі. Өмір шындығы, болмыс бояуы саналуан әрі күрделі болғандықтан, оны әдебиетте бейнелеудің формалары мен тәсілдері де біреу емес, түрліше болып келуі заңды. Бұл әдеби тәсілдердің, формалардың пайда болуы мен қалыптасуы адамзаттың қоғамдық, көркемдік – рухани тарихымен тығыз байланысты. Жанрдың тарихи категория екендігі осыдан шығады.

Көне грек дәуірінде-ақ әдебиеттің үш негізгі тектері: эпос, лирика, драма пайда болды. Сонымен әдебиет үш текке бөлінеді. Лоар эпос, лирика, драма. Ал осындағы тек, түр, жанр терминдерінің мағына-мәні қолдану аясы қандай.

Көркем әдебиет – арнасы кең, көп салалы өнер. Әдебиет туындыларының құрылыс-қалпы, мағыналық сыйымдылығы, көркемдік сипат-белгілері әр алуан бола береді. Сондықтан әдеби шығармалардың жүйесін тауып жіктеп-топтауға, түр-түрге бөлуге үлкен мән беріледі. Көркем шығармаларды тегіне қарай және бітімі тұлғасы, өмірді бейнелеу өзгешелігі жағынан жіктеп-ажыратып бөлу негізінде жанр деген ұғым қалыптасқан.

Әдеби жанр(француз тек, түр) термин ретінде шартты, екі мағынада қолданылады: 1) әдебиеттің тектері – эпос, лирика, драма; 2) әдеби шығарманың түрлері - әңгіме, роман, баллада, поэма, комедия, трагедия т.б.

Әдебиеттің тегі – жанр әдеби шығарма – жанрлық түр деп танылып жүр. Түр дегенде біз эпикалық, драмалық немесе лирикалық шығармалардың белгілі бір формасын, үлгісін ұғамыз. Сонда, мысалы, эпосты – жанр деп білсек, оның шағын, орта және кең көлемді үш түрі белгіленеді де, шағын көлемді эпикалық түрге – очерк, новелла, оқиғалы өлеңдер, орта көлемді эпикалық түрге – повесть, поэма; ал кең көлемді эпикалық түрге - роман, эпопия тәрізділер жатады.

«Эпос жанр» десек, мұнда «жанр» термині «тек» мағынасында қолданылып жүр. Әдетте «эпостық тек» деп те, «Эпос жанр» деп те айтыла береді. Ал, «әңгіме эпос жанрына жатады» дегенде терминнің мағынасы түр деген ұғымды білдіріп тұр. Мұны «әңгіме эпостық тектің бір түрі» деп те айтуға болады.

Сонымен, әдебиеттің тектеріүшеу де, жанрлық түрлері сан алуан.

Эпостық жанр немесе эпикалық тектің түрлері сан алуан: аңыз, ертегі, мысал, очерк, әңгіме, новелла, батырлар жыры, дастандар, поэма, повесть, роман және роман эпопея.

Эпостық туындылар көркем қара сөзбен де, өлеңмен де жазылады. Мұнда өмір шындығы негізінен уақиғалы баяндау арқылы көрсетіледі. Уақиғалар, кейіпкерлердің іс-әрекеттері өмірдегі болтын объективті болмысқалпында алынып, бейнеленеді, жазушы тек баяндап жеткізуші ретінде көрінеді. Бұл жанрдың шығу тегі ауызша поэзиядағы халықтық жыр, эпостық жанрдың роман, повесть, әңгіме сияқты түрлері және сюжетті поэманың жаңа түр пайда болды.

Алдымен шағын көлемді жанрларға тоқталсақ,.. Әңгіме – оқиғаны баяндап айтуға негізделетін, қара сөзбен жазылған шаған көркем шығарма. Әңгіменің жанрлық ерекшеліктері алдымен оқиғаны баяндау әсілі, композициялық, сюжеттік құрылысы, кейіпкер жүйесі арқылы айқындалады. Әңгіме әдетте бас-аяғы жинақы, тиянақты бір оқиға айтылады. Бұл жанрдың жеңілдігін емес, қиындығын көрсетеді. Автор уақыт жағынан мейлінше қысқа мерзім ішінде кейіпкерлер өміріндегі беру де болса, бірегей оқиғаны баяндау арқылы оқырманға адамдық болмыс-бітімін айқындап беруі керек.

М.Горкий «шынында жазу өнеріне шағын әңгіме арқылы төселу керек, өйткені ша,ғын әңгіме авторды сөзді үнемдеп қолдануға, оқиғаны қою етіп көрсетуге үйретеді» дейді. Әңгіме жанры аз сурет арқылы көп жайды аңғарта білетін айрықша көркемдік шеберлікті талап етеді.

Қазіргі реалистік әңгіменің бастаулары халық ауыз әдебиетінде жатқандығы белгілі. Өйткені сонау көне заманнан-ақ халық өзінің тұрмыс-салты, күнделікті тіршілігі жайлы нетүрлі ауызша әңгімелер туғызып отырған. Одан бергі қазақ әдебиетінде Ыбырайдан бастап, Майлин, Әуезов, Аймауытов, Мүсіреповтың әңгімелері белгілі. «Қыпшақ Сейтқұл», «Шұғаның белгісі», «Қорғансыздың күні».

Әңгімемен көлемі, құрылысы, мазмұны, кейіпкері тануы жағынан алуандас болғанымен, одан өзіндік бірер ерекшелігімен оқшауланатын шағын эпостық жанрдың бірі новелла (итальян сөзі - жаңалық). Новелла – көлемі жағынан әңгімеге теңдес прозалық шығарма, кейде өлеңмен жазылады. Новелланың әңгімеден айырмасы – онда әдеттегіден тыс, өзгеше жағдай, ғажайып оқиға баяндалады. Оқиға желісі таң қаларлықтай қызықты етіп өріледі және тосын күтпеген жерден аяқталады. Гетенің «новелла адам естімеген әрі айырықша оқиға туралы шындыққа сай әңгіме» деуі өте орынды.

Батыс әдебиетінде Дж.Бокачо, Т.мериме, Г.Мопассан, орыс әдебиетінде Гоголь, А.Чехов – новеллалары – осы жанрдағы үздік туындылар. М.Ю.Лермонтов новелла үлгісіндегі жазылған. «Тамбов қазынашысы» деген поэмасының арқауы – атты әскер офицері қаладағы мекеменің қазына сақтайтын қызметшісімен карта ойнап, оның әйелін ұтып алғаны жайлы оқиға. Қазақ жазушыларынан бұл жанрда елеулі еңбек еткен Ғ.Мүсірепов, С.Ерубаевтан басталады. Ғ.Мүсіреповтың анна туралы новеллалары «Ашынған ана», «Ананың анасы», «Ананың арашасы», «Ақлима» төл әдебиетіміздегі осы жанрдың озық үлгілері санатында.

Поэма – эпикалық жанрдың орта, көлемді түрі / грек – туынды, шығарма деген мағынада/. Поэма – оқиғаны өлеңмен баяндап айтатын, кейде жыр – толғау түрінде келетін көлемді шығарма. Сюжет ті оқиға желісін ширақ өрістетіп, кейіпкерлердің іс-әрекетін бейнелеуге негізделеді, ал сюжетсіз поэмада лирикалық сарын басым болады, көлемі жағынан шағындау болады. Туу, даму тарихы тұрғысынан қарағанда поэманың әдебиетте қалыптасқан негізгі екі үлгісі бар. Оның біріншісі – түп негізі көне дүние әдебиетінде туып, жетілген гректердің халық эпосы «Илиада» мен «Одиссея» мен халықтардың ауыз әдебиетінде кеңінен орын алған дәстүрлі батырлар жыры, уақиғалы эпостық поэмалар. Мыс, «Алпамыс батыр», «Қобыланды батыр», «Манас жыры» т.б. Екіншісі – жазба әдебиетте кездесетін, өлеңмен жазылған сюжетке құрылған көлемді шығармалар. Мәс, Абайдың «Ескендір», Мағжанның «Батыр Баян» атты т.б. поэмалары. Қазақ әдебиетінде поэма әбден қалыптасқан, Жан-жақты дамыған жанр.

Орта көлемді эпикалық түрге жататын повесть көһлемі мен мазмұны, құрылысы жағынан өзгеше жанр. Повесть (орыс. баяндау) – оқиғаны баяндап айтуға негізделетін қара сөзбен жазылған, көлемді шығарма, эпикалық жанрдың орташа түрі. Көлемі жағынан повесть кейде ұзақтау келіп, кішігірім романға жақындаса да, ол композициялық құрылысының жинақылығы, оқиға желісінің біркелкі өрістеп, байсалды түрде баяндалатынымен ерекшеленеді. Жалпы кез-келген әдеби туындылар секілді повеске де бір өлшеммен қарауға болмайды. Қазақ әдебиетіндегі М.Әуезовтың «Қараш-Қараш оқиғасы», «Қилы заман», Ғ.Мүсіреповтың «Кездеспей кеткен бір бейне» Ж.Аймауытовтың «Күнекейдің жазығы» Ш.Айтматовтың «Жәмилә», «Құс жолы» повестері – үздік көркем туындылар. Сондай-ақ аға буын жазушылармен бірге қазақ повесін С.Мұратбеков, С.Жүнісов, Ә.Кекілбаев, Ә.тарази, Қ.Жұмаділов, М.Мағауин, Д.Досжанов, О.Бөкеев, Д.Исабеков т.б. қаламгерлер дамытты.

Эпикалық жанрдың ең күрделі, жоғары түрі – роман. Роман (француз, неміс- орта ғасырларда латын тілінде емес, роман тілінде қарасөзбен жазылған шығармаларды атаған. Кейін келе-келе тілдің атауы ғана қалып, сюжетті кең көлемді, баяндауға құрылған шығармаларды роман деп атайтын болған. Роман – сюжеттік құрылымы күрделі, көп желілі, кең тынысты, кейіпкер бейнесін ол өмір сүрген уақыт, ол тірлік кешкен орта ауқымында, Жан-жақты мүсіндейтін, басқа прозалық жанрларға қарағанда ұзақ уақытта, байтақ кеңістікті қамтитын көлемді эпикалық шығарма.

Роман жанрының басталуы ежелден бері, сондай-ақ орта ғасырлардан өрбіген деп саналады. Оған дәлел антикалық дәуірдегі Апулейдің «Дафнис және Хлоя», Петорнидің «Сатирикон» және рыцарлық роман ретінде Эшенбахтың «Тристан мен Изольда» шығармаларында романның кейбір белгілері болғаны айтылады. Осындай туындылар кейінгі кезеңдегі роман жанрының табиғатына жақындайды.

Бірақ ежелгі дәуірдегі аталмыш шығармалардан романға лайық мазмұндық және формалық шарттарды толық табу қиын. Романның нақты көрінуі Қайта өрлеу дәуірінің соңғы кезеңінде байқалады.

Ол кезеңде роман жекелеген кейіпкерлер өмірін арқау еткен эпос секілді еді. Эпоста көсемдер, әскербасылар, ел басқарушылар туралы немесе басқа да тарихи және аңызға айналған қаһармандар туралы баяндалатын. Ал романда қарапайым адамдардың тағдыры, іс-әрекеті айтылады. Эпоста кей-кейде ойдан шығарылған оқиғаларға арнап қалам тартқан. Сондай-ақ эпос кең халықтық өмірді қамтысы, роман өз кезеңінің , өз уақытының нақты тарихи оқиғаларын сөз еткен. Эпоста көбіне батырлық характерлер берілсе, романда кәдімгі болған жайлар айтылып отырады.

Сөйтіп бұрынғы эпостар көлемді жанрлар немесе шағын комедиялық жанрлар болып келсе, енді орталық жанр – роман әдебиетте өз жаңалығымен пайда болады. Романның көркем табиғаты туралы Гегель және басқалар пікір айтқан.

Роман кейіпкері неізінен қоғам өмірімен байланыста алынады. Сөйтіп, ол кейіпкерлер арқылы жалпы қоғамдық-әлеуметтік өмірдің қыр-сырын, асипатын байқау қиын емес. Мәселен, Сервантестің, Бальзактың, Флобердің, Стендальдің, Диккенстің, Толстойдың, Тургеневтің т.б. романдарында кейіпкерлер арқылы заманның, қоғам өмірінің терең қатпарлары ашып көрсетіледі. Сондықтан да роман жаңа кезеңнің эпосы секілді. ХҮІІ ғасырдың соңына қрай психологиялық проза дамыды. Ал одан бұрын ХҮІ ғасырда мемуарлық әдебиеттің пайда болуы романның қалыптасуына едәуір әсер етті. Оларда жолсапар жағдайлары және басқа да өмірбаяндық оқиғаларға қатысты нәрселер баяндалып отырады. Айталық Д.Дефоның «Робинзон Крузосы» осының айғағы.

ХҮІІІ ғасырда роман екі бағытта: бірінші - әлеуметтік, тұрмыстық, екінші психологиялық бағытта көрінді. ХҮІІІ-ХІХ ғасырларды әдебиеттің романтикалық характері романға басқаша ықпал етті. Дегенмен сол кезде тарихи роман формасы жетіледі. Скотт, Гю№го, Гоголь романдары бұған дәлел. Сондай-ақ Х!Х ғасырда романның классикалық түрлері пайда бола бастады. Стендаль, Лермонтов, Бальзак, Диккенс, Тургенов, Мопассан жер жүзілік аренаға шықты.

Ал ХІХ ғасырдың екінші жартысында орыс романдары – Толстой мен Достоевскиийдің туындылары әдеби творчествоға айырықша әсер етті. ХІХ ғасырды орыс әдебиетінің алтын ғасыры деп атаулының негізгі бір себебі осы роман жанрдың өркендеуіне, орыс өмірінің алуан күрделі проблемаларын тереңінен қамтып, үздік көркемдікке, реалистік шеберлікте танытқан Гончаров, Тургенов, Достаевский, Толстой т.б. романдарының әлемге кеңінен танылуына тікелей байланысты. В.Г.Белинский «Поэзияны тегі мен түрүріне қарай бөлу» атты еңбегінде романды «біздің заманымыздың эпопеясы» деп атайды. Міне осы кезденбері қарай роман жетекші жанрға айналып қана
№8 дәріс. Көркемдік әдіс. Әдеби бағыт, ағымдар. Әдеби мектеп.
Көркемдік әдіс – белгілі бір дәуірде көптеген жазушылардың шығармаларында қолданылатын, өмір шындығын суреттеу ерекшелігі, сонны айқындайтын негізгі принциптер. Әдебиеттте, сондай-ақ көркемөнердің басқа салаларында бір бағыттағы жазушылардың, өнер қайраткерлерінің творчествосы идеялық нысанасы жағынан да ұқсас, жақын келетінін байқаймыз. Бір заманда өмір сүріп, бір қоғамдық ортада қызмет еткен көптеген жазушылардың көркемдік әдісінде ортақ-сипат белгілер аз емес екенін олардың тақырып таңдау, белгілі жанрлық түрлерді қолдану, адамның бейнесінсуреттеу өзгешеліктерінен анық көруге болады. Мұндай өзгеше сипат-белгілерді көбінесе белгілі әдеби бағыт, әдеби ағым аясында қарайды. Ал көркемдік әдіс одан әлдеқайда кең мағынада алынып, жазушының өмірді бейнелеуде нақтылы болған яки болатын жағдайларды, өмір құбылыстарын тірек етуі немесе өмірдің өзі қандай болуы қажет деген өз ой-түсінігіне сүйенуі – осы екеуінің қайсысына көбірек мән беретініне сәйкес сипатталады. Бұл пікір алғаш Аристотельден бастап орнығып, кейін Белинский оны соңғы дәуірлердегі әдебиет тарихына сүйене отырып дәлелдеді. Көркем әдебиет пен өнердің бүкіл даму тарихында әр дәуірде әр түрлі нақтылы сипат алып, үнемі бой көрсетіп келе жатқан негізгі екі көркемдік әдіс – романтизм мене реализм деуге болады. Әрине, өмір құбылыстарын осы айтылған екі тұрғыдан қарап түсіну, бейнелеу бір-біріне түгелдей қарама-қайшы нәрсе, олардың арасында ешбір байланыс, жалғастық жоқ деп санау қате болар еді. Оның бірі бар жерде, аз ба көп пе, екіншісі жалғаса жүреді. Бірақ қай жағы басым болса, негізгі сипаты соған сәйкес анықталады. Ал басқа көптеген әдеби ағым-бағыттар қалайда осы екі негізгі әдісті ңбіреуін тірек етеді немесе оларды басқа бір қырынан толықтыруға, кейде, тіпті, солармен жарыса басқа бір жанама тәсілдер табуға тырысады.

Романтизм – ХҮІІІ ғасырдың соңы мен ХІХ ғасырдың алғашқы жартысында пайда болған. (роман деген сөзден шыққан, яғни түпкі мағынасы өмірді кітаптағыдай, ой-қиялмен ұштастырып суреттеу) - әдебиеттегі, көркем өнердегі өмірдің жарқын, жағымды жақтарын көбірек алып, көтере суреттейтін көркемдік әдіс. Романтизмнің өзіне тән ерекшеліктері көп: суреттеулер шындық қиялға негізделеді, қияли шындықтың өзі осы шақтыкі емес, не өткен, не келер шақтікі; шығарманың идеялық-көркемдік арқауында асқақ арман, көтеріңкі пафос жатады; автордың тілі де тым бояулы, мейлінше лепті, оқыс әсерлі келеді.

Орыс әдебиетінде және дүние жүзі әдебиетінде, көркем өнердің әр түрлі салаларында соңғы ғасырларда мол тараған әдіс – романтизм орыстың декабрист ақындардың (К.Ф.Рылеев, В.К.Кюхелбекер, А.И.Одоевский т.б. творчествасында орын алса, екінші жағынан, Н.В.Жуковский секілді ақындардың шығармашылығынан мол көрінеді. Алдыңғы топтағы жазушылардың творчествосында романтизмнің озат сипат-белгілері қалыптасты. Ал Жуковскиийдің шығармаларынан романтизмнің осал жақтары да анық сезіледі. Романтизмге тән басты ерекшелік айналадағы өмірге сын көзімен қарау, шарқ ұрып іздену, қиялға берілу болса, революционре жазушылар творчествосында ол жаңашылдықпен, алға ұмтылуымен ұштасты. Ал енді болашақққа үміт артпай, алға ұмтылумен. Ал енді болашаққа үміт артпай, артқа қарайлаудан романтизмнің осал, кемшіл жақтары байқалады. Романтизмнің озат, өршіл қасиеттері Лермонтов поэзиясынан, Пушкиннің алғашқы кездегі өлең дастандарынан айқын аңғарылады. Бұл көркем әдістің ұтымды, өнімді жақтарын А.М.Горкий өз шығармаларында жаңа сипат- белгілерімен толықтырып қолдана білді. Қазақ әдебиетінде асқақ роматикалық толғаудың ақыны Махамбетті, Мағжан поэзиясындағы роматикалық сарынды айтуға болады.

Роматизм түгел алғанда әдебииетке жаңа тақырып, жаңа кейіпкерлер әкелді, сөз өнерін көптеген көркемдік ерекшеліктерімен байытты. Азаматтық лирикалық, тақырыптық, идеялық ауқымын кеңецтіп, романтикалық поэманың озық үлгілерін туғызды. Романтизмнің құнды, ұтымды жақтары оған ілесе өркендеген реализмге үлкен тірек болды. Алайда романтизмді реалистік әдіске қарсы қойып, оған алыс-жақындығы тұрғысынан қарап бағалау дұрыс болмас еді. Романтизмнің бағалы жақтары, өзіндік артықшылықтары да, сонымен бірге осалдығы өз табиғатынан туындайды. Романтизм мен реализмді екі түрлі көркемдік әдіс деп қарасақ, олар бірін- бірі толықтырып, біріне –бірі нәр Бере алатынын есте сақтаған жөн. Қазақ әдебиетінде романтикалық сарын мысалды М.Жұмабаевтың (Батыр баян) шығармасында көрініс тауып, өте әдемі, өте әсерлі болып шыққан.

Реализм (латынша realis – заттылық, шындық)-әдебиет пен өнердегі кең қанат жайған өмір құбылыстарын бар қалпында, нақтылық сипат-белгілерін сақтай отырып, жинақтап, тұжырымдап, шыншылдықпен бейнелеуді мақсат ететін көркемдік әдіс. Реализм әдісі суреткерден өмір құбылыстарын, маңызды қоғамды мәелерлерді, күнделікті тұрмыстағы сан-алуан жайларды мейлінше кең қамтып, әлеуметтік өмірдің қайшылықтарын терең ашып көрсетуді, қарапайым адамдардың бейнесін сипаттауға жете назар аударуды талап етеді. Егер романтизм әдісі көбінесе сирек кездесетін ерекше жағдайларға көңіл аударса, реализм айналадағы нақтылы өмір құбылыстарын толық көрсету қажеттігін мойындайды. Реалистік принцип жаңа дәуір әдебиеті мен көркем өнерде жаңа еш сипатқа ие болып, әдебиеттің халықтық демократияшылдық принциптерімен жалғастық тапты. Реализм өмірде болатын, үнемі кездесетін нақтылы жай-жағдайларды, адамның іс-әрекеттерін бейнелеуді басты міндет санайды дегенде, әрине, мұны оған алға ұмтылушылық, алыс арманға, асқақ қиялға бойұрушылық мүлде жат деп түсіну дұрыс болмайды. Мысалы, Махамбет поэзиясын алсақ, онда романтикалық асқақ арман, алға ұмтылу, күрескерлік әуен қандай күшті болса, реалистік нақтылық, қоғамдық өмірдің, қайшылығын ашып көрсетер шыншылдық та соншалық айқын.

Реалистік әдістің негізгі өзгешелігі өмірдегі типтік жағдайларды кеңінен қамьып, қай құбылыстың болсын даралық белгілерін де, жинақталған көптеген құбылыстарға ортақ сипаттарында нанымды суреттеп, нағыз типтік дәрежедегі көркем образдар, бейне-тұлғалар жасау дейміз.

Реалистік әдіс орыс әдебиетінде Пушкин творчествосы арқылы биік дәрежеге көтерлілді. Пушкиннің «Евгений Онегин», «Капитан қызы» романдары, көптеген лирикалық өлеңдері осы әдістің орыс әдебиетінде берік орын алуына мүмкіндік туғызды. Реализм әдісі одан әрі М.А.Гончаров, И.С.Тургенев, Л.Толстой, А.П.Чехов шығармаларында кеңінен өріс алды. Қазақ әдебиетінде реализм әдісі Абай поэзиясында жоғары сатыға көтерілді. Абайға жалғас шыққан қазақ әдебиетінің ірі өкілдері Ш.Құдайбердиев, М.Дулатов т.б. реализм әдісін өркендетіп, дамыта түсті.

Реализмнің тууы, қалыптасуы және дамуы туралы пікірлер де әр алуан: біреулер бағыт ретінде ХVІІІ ғасырда туды десе, біреулер ағын ретінде ХІХ ғасырда қалыптасты деседі. Ал әдіс ретінде дамуын қадағалаушылар оны ғасырлар тереңіне әкетіп, бір-біріне тұтасқан түр-түрге бөледі. Көне дүние (антика) реализмі, ояну дәуірінің реализмі, Ағарту кезінің реализмі, Қайта өрлеу кезеңінің реализмі, Сыншыл реализм, Социалистік реализм.

Сыншыл реализм- әдебиеттегі көркем әдіс, оның басты ерекшелігі - өмірді шыншылдықпен бейнелеп, адамдардың тағдырын, олардың типтік мінез-бітімін, характерін типтік жағдайда көрсете отырып, қоғамдық өмірдегі қайшылықтарды, кемшіліктерді қатты сынға алу.
6. Семинар (практикалық) сабақтардың жоспары.

№1 практикалық сабақ.

Тақырыбы: Әдебиет теориясы пәнінің ерекшелігі.

Практикалық сабақ мазмұны:

1. Әдебиет теориясының зерттеу аялары мен проблемалары.

2. Әдебиет теориясы және фольклортану.

3. Әдебиет теориясы және эстетика.

1. Әдебиеттану ғылымының салалары.

2. Әдебиет теориясы және мәдениеттану.

3. Әдебиет теориясы және тарих.

1. Әдебиеттану мен өнертану ұстанымдары.

2. Тіл білімі және әдебиеттану.

3. Әдебиеттану және стилистика.

1. Әдебиет теориясы жайлы алғашқы ұғымдар.

2. Көне үнді, шумер елдерінің мәдеени ескерткіштері.

3. Пифогоршылдар эстетикасы.

1. Аврелий Августин және абсолюттік сұлулық.

2 Фома Аквинский және әсемдіктің объективті сипаты.

3. Ұлттық эстетиканың көне дәуірдегі және орта ғасырдағы белгілері.

4. Әл-Фараби және өнер түрлері.

5. Ояну дәуірінің эстетикалық мұраты. Ояну дәуіріндегі поэтика ұғымы.

2. Дидро мен Лессингтің идеялары.

3. И.Гердердің эстетикасындағы бағалау өлшемдері. Г.В.Гегельдің диалектикасы.

№8 практикалық сабақ.

Тақырыбы: Қазақ әдебиеттануындағы эстетика мен теория мәселелері.

Практикалық сабақ мазмұны:

1. Фольклор және әсемдік.

2. Ш.Уалиханов, Ы.Алтынсарин, Абайдың эстетикалық көзқарастары.

3. Әдебиет теориясы туралы оқу құралдары.

1. Ғылым мен әдебиет.

2. Сөздің бейнелілік қызметі.

3. Өнер және әдебиет.

1. Таңба және көркем образ.

2. Қаһарман типтері.

3. Архетип және образ.

1. Шығарманы зерделеу.

2. Шығарманы қабылдау.

3. Автор және шығарма.

1. Шығарманың көркемдік әлемі.

2. Көркемдік психолизм.

3. Уақыт пен кеңістік.

1. Сюжет пен тартыс.

2. Сюжет элементтері.

3. Композиция түрлері.

1. Лингвисьтикалық поэтика мен стилистика.

2. Мәтін және диалогтық қатынас.

3. Мәтін құрылым.

1. Әдеби тек түрлері.

2. Жанрлық канондар мен жанрлық дәстүрлер.

3. Әдеби процесс (үдеріс).

7. 
   Пәнді оқыту жөніндегі әдістемелік нұсқаулар.
   

1. 
   Дәріс сабақтарына әдістемелік нұсқау:
   

барысында пайдаланған әдебиеттер тізімін студенттерге міндетті түрде беру керек. Сабақтың аяқталуына 5 минут уақыт қалғанда, студенттер сол дәріс бойынша өз сұрақтарын қойып, тиісті жауап алу қажет.

2. 
   Семинар сабақтарға әдістемелік нұсқау:
   

3. 
   ОСӨЖ сабақтарына әдістемелік нұсқау:
   

түрінде өтеді.

4. 
   СӨЖ сабақтарына әдістемелік нұсқау:
   

7. 
   Типтік есептеу, графикалық жұмыс, лабораторлық жұмыс, курстық
   

Бұл тарау жоспарланбаған

7. 
   Студенттердің өзіндік жұмысына арналған материалдар: үйге берілген
   

Студенттің өзіндік жұмыстары оқу процессінің маңызды бөлігі. СӨЖ олардың шығармашылық қабілетін арттырып, тәжірибеде білімдерін қолдана білуге үйретеді.

- Өткен дәріс материалдарын қайталау, берілген негізгі және қосымша әдебиеттерді оқу.

- Тәжірибелік сабақтарға дайындалу.

- Үй тапсырмаларын орындау.

- Семестрлік тапсырмаларды орындау.

Студенттің өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру әдісі:

- Дәріс материалдарын дер кезінде талдап отыру.

- Тақырыпты толық меңгерге шейін студенттермен жұмыс істеу.

- Конспектімен жұмыс істей отырып, әдебиеттерге сілтеме жасау, қосымша мәліметтер еңгізу.

- Егер түсініксіз сұрақтар болатын болса, келесті дәрісте міндетті түрде талқылау.

1 апта

№1СӨЖ мазмұны: Әдебиет теориясы және эстетика.

1. 
   А.Байтұрсынов. Әдебиет танытқыш
   
1. 
   Мұра. Жазушы. А., 1990
   
2. 
   З.Серікќалиев, Аќ жол. Алматы, 1990 жыл
   
3. 
   Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл
   
4. 
   З.Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл
   
5. 
   Ш. Елеукенов.Әдебиет жєне ұлт тағдыры. Санат. 2002 жыл
   
6. 
   Мақпыров С. Әдебиеттануға кіріспе ( хрестоматия) А., 1991 жыл
   
7. 
   Әдебиеттану терминдерінің сөздігі. А., 1966 жыл
   
8. 
   Литературный энциклопедический словарь. М., 1987 жыл
   

№2ОЖСӨЖ мазмұны: Ж.Баласағұнның «Құтадғу біліг», А.яссауидің «Диуани хикматында» ұшырасатын жалпыадамдық асқақ сезім, әсем ой, биік әсер көріністері.

№2СӨЖ мазмұны: Әбунасыр әл-Фарабидің өнер салалырының теориясына қосқан үлесі.

Әдебиеттер:

1. 
   А.Байтұрсынов. Әдебиет танытқыш.Атамұра. Жазушы. А., 1990
   
2. 
   З.Серікќалиев, Аќ жол. Алматы, 1990 жыл
   
3. 
   Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл
   
4. 
   З.Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл
   
5. 
   Ш. Елеукенов.Әдебиет жєне ұлт тағдыры. Санат. 2002 жыл
   
6. 
   Мақпыров С. Әдебиеттануға кіріспе ( хрестоматия) А., 1991 жыл
   
7. 
   Әдебиеттану терминдерінің сөздігі. А., 1966 жыл
   
8. 
   Литературный энциклопедический словарь. М., 1987 жыл
   

№3СӨЖ мазмұны: Әбунасыр Әл Фараби - Өлең өнерінің қағидалары туралы трактат. /

Әдебиеттер:

9. 
   А.Байтұрсынов. Әдебиет танытқыш.Атамұра. Жазушы. А., 1990
   
10. 
    З.Серікќалиев, Аќ жол. Алматы, 1990 жыл
    
11. 
    Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл
    
12. 
    З.Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл
    
13. 
    Ш. Елеукенов.Әдебиет жєне ұлт тағдыры. Санат. 2002 жыл
    
14. 
    Мақпыров С. Әдебиеттануға кіріспе ( хрестоматия) А., 1991 жыл
    
15. 
    Әдебиеттану терминдерінің сөздігі. А., 1966 жыл
    
16. 
    Литературный энциклопедический словарь. М., 1987 жыл
    
    1. 
       Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет.
       

№1ОЖСӨЖ мазмұны: Г.В.Ф.Гегель – Эстетика туралы лекциялар

№1СӨЖ мазмұны: Г.Э.Лессинг – Лаокоон немесе кескін өнері мен поэзияның шекарасы.

Әдебиеттер:

2. 
   А.Байтұрсынов. Әдебиет танытқыш.Атамұра. Жазушы. А., 1990
   
3. 
   З.Серікќалиев, Аќ жол. Алматы, 1990 жыл
   
4. 
   Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл
   
5. 
   З.Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл
   
6. 
   Ш. Елеукенов.Әдебиет жєне ұлт тағдыры. Санат. 2002 жыл
   
7. 
   Мақпыров С. Әдебиеттануға кіріспе ( хрестоматия) А., 1991 жыл
   
8. 
   Әдебиеттану терминдерінің сөздігі. А., 1966 жыл
   
9. 
   Литературный энциклопедический словарь. М., 1987 жыл
   
10. 
    Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет
    

№2ОЖСӨЖ мазмұны: Е.Франко - Әдебиет туралы ғылым және оның түрлері.

№2СӨЖ мазмұны: Н.Г. Чернышевский - Өнердің болмысқа эстетикалық қатынасы.

Әдебиеттер:

11. 
    А.Байтұрсынов. Әдебиет танытқыш.Атамұра. Жазушы. А., 1990
    
12. 
    З.Серікќалиев, Аќ жол. Алматы, 1990 жыл
    
13. 
    Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл
    
14. 
    З.Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл
    
15. 
    Ш. Елеукенов.Әдебиет жєне ұлт тағдыры. Санат. 2002 жыл
    
16. 
    Мақпыров С. Әдебиеттануға кіріспе ( хрестоматия) А., 1991 жыл
    
17. 
    Әдебиеттану терминдерінің сөздігі. А., 1966 жыл
    
18. 
    Литературный энциклопедический словарь. М., 1987 жыл
    

№3СӨЖ мазмұны: В.Школвский - Өнер тәсіл ретінде.

Әдебиеттер:

А.Байтұрсынов. Әдебиет танытқыш.Атамұра. Жазушы. А., 1990

19. 
    З.Серікќалиев, Аќ жол. Алматы, 1990 жыл
    
20. 
    Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл
    
21. 
    З.Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл
    
22. 
    Ш. Елеукенов.Әдебиет жєне ұлт тағдыры. Санат. 2002 жыл
    
23. 
    Мақпыров С. Әдебиеттануға кіріспе ( хрестоматия) А., 1991 жыл
    
24. 
    Әдебиеттану терминдерінің сөздігі. А., 1966 жыл
    
25. 
    Литературный энциклопедический словарь. М., 1987 жыл
    

№1ОЖСӨЖ мазмұны: А.Банфи - Өнер философиясы.

№1СӨЖ мазмұны: М.М.Бахтин - Әдебиеттану методолгиясына.

Әдебиеттер:

А.Байтұрсынов. Әдебиет танытқыш.Атамұра. Жазушы. А., 1990

26. 
    З.Серікќалиев, Аќ жол. Алматы, 1990 жыл
    
27. 
    Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл
    
28. 
    З.Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл
    
29. 
    Ш. Елеукенов.Әдебиет жєне ұлт тағдыры. Санат. 2002 жыл
    
30. 
    Мақпыров С. Әдебиеттануға кіріспе ( хрестоматия) А., 1991 жыл
    
31. 
    Әдебиеттану терминдерінің сөздігі. А., 1966 жыл
    
32. 
    Литературный энциклопедический словарь. М., 1987 жыл
    

№2ОЖСӨЖ мазмұны: Е.Ысмайыловтың, Қ.Жұмалиевтің «Әдебиет теориясы» пәні бойынша дайындаған оқулықтарының «Әдебиеттану ғылымының негіздерін» танып-білудіг орны.

№2СӨЖ мазмұны: Е.Ысмайылов – Қазақ әдебиетінің ғылымдық тарихын жасау жолындағы міндеттер.

Әдебиеттер:

А.Байтұрсынов. Әдебиет танытқыш.Атамұра. Жазушы. А., 1990

1. 
   З.Серікќалиев, Аќ жол. Алматы, 1990 жыл
   
2. 
   Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл
   
3. 
   З.Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл
   
4. 
   Ш. Елеукенов.Әдебиет жєне ұлт тағдыры. Санат. 2002 жыл
   
5. 
   Мақпыров С. Әдебиеттануға кіріспе ( хрестоматия) А., 1991 жыл
   
6. 
   Әдебиеттану терминдерінің сөздігі. А., 1966 жыл
   
7. 
   Литературный энциклопедический словарь. М., 1987 жыл
   

7. 
   Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет
   

№3СӨЖ мазмұны: З.Қабдолов – Сөз өнері туралы сөз.

А.Байтұрсынов. Әдебиет танытқыш.Атамұра. Жазушы. А., 1990

1. 
   З.Серікќалиев, Аќ жол. Алматы, 1990 жыл
   
2. 
   Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл
   
3. 
   З.Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл
   
4. 
   Ш. Елеукенов.Әдебиет жєне ұлт тағдыры. Санат. 2002 жыл
   
5. 
   Мақпыров С. Әдебиеттануға кіріспе ( хрестоматия) А., 1991 жыл
   
6. 
   Әдебиеттану терминдерінің сөздігі. А., 1966 жыл
   
7. 
   Литературный энциклопедический словарь. М., 1987 жыл
   
1. 
   Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет
   

№1ОЖСӨЖ мазмұны: Р.Нұрғали - әдебиеттанудағы мектептер

№1СӨЖ мазмұны: Д.Мәсімхан – Тамырға тағзым немесе әдебиет пен өнердің тек-төркіні туралы

Әдебиеттер:

А.Байтұрсынов. Әдебиет танытқыш.Атамұра. Жазушы. А., 1990

1. 
   З.Серікќалиев, Аќ жол. Алматы, 1990 жыл
   
2. 
   Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл
   
3. 
   З.Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл
   
4. 
   Ш. Елеукенов.Әдебиет жєне ұлт тағдыры. Санат. 2002 жыл
   
5. 
   Мақпыров С. Әдебиеттануға кіріспе ( хрестоматия) А., 1991 жыл
   
6. 
   Әдебиеттану терминдерінің сөздігі. А., 1966 жыл
   
7. 
   Литературный энциклопедический словарь. М., 1987 жыл
   

1. 
   Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет
   

№2СӨЖ мазмұны: В.Г.Белинский – Александр Пушкиннің шығармалыры.

А.Байтұрсынов. Әдебиет танытқыш.Атамұра. Жазушы. А., 1990

8. 
   З.Серікќалиев, Аќ жол. Алматы, 1990 жыл
   
9. 
   Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл
   
10. 
    З.Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл
    
11. 
    Ш. Елеукенов.Әдебиет жєне ұлт тағдыры. Санат. 2002 жыл
    
12. 
    Мақпыров С. Әдебиеттануға кіріспе ( хрестоматия) А., 1991 жыл
    
13. 
    Әдебиеттану терминдерінің сөздігі. А., 1966 жыл
    
14. 
    Литературный энциклопедический словарь. М., 1987 жыл
    

№3ОЖСӨЖ мазмұны: Ж.Аймауытов – Мағжанның ақындығы туралы.

№3СӨЖ мазмұны: М.Жұмабаев – Ақан серінің сөздері.

Әдебиеттер:

А.Байтұрсынов. Әдебиет танытқыш.Атамұра. Жазушы. А., 1990

15. 
    З.Серікќалиев, Аќ жол. Алматы, 1990 жыл
    
16. 
    Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл
    
17. 
    З.Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл
    
18. 
    Ш. Елеукенов.Әдебиет жєне ұлт тағдыры. Санат. 2002 жыл
    
19. 
    Мақпыров С. Әдебиеттануға кіріспе ( хрестоматия) А., 1991 жыл
    
20. 
    Әдебиеттану терминдерінің сөздігі. А., 1966 жыл
    
21. 
    Литературный энциклопедический словарь. М., 1987 жыл
    

№1ОЖСӨЖ мазмұны: С.Мұқанов – Жазушы лабораториясы туралы.

№1СӨЖ мазмұны: З.Ахметов – Ақын тұлғасы, адамгершілік мақсат-мұраты.

Әдебиеттер:

1. А.Байтұрсынов. Әдебиет танытқыш.Атамұра. Жазушы. А., 1990

2. 
   З.Серікќалиев, Аќ жол. Алматы, 1990 жыл
   

З.Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл

Ш. Елеукенов.Әдебиет жєне ұлт тағдыры. Санат. 2002 жыл

Мақпыров С. Әдебиеттануға кіріспе ( хрестоматия) А., 1991 жыл

Әдебиеттану терминдерінің сөздігі. А., 1966 жыл

Литературный энциклопедический словарь. М., 1987 жыл

Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет

№2ОЖСӨЖ мазмұны: А.Байтұрсынов – Шығарма сөз

№2СӨЖ мазмұны: А.Н.Веселовский – Сюжеттер поэтикасы.

Әдебиеттер:

А.Байтұрсынов. Әдебиет танытқыш.Атамұра. Жазушы. А., 1990

З.Серікќалиев, Аќ жол. Алматы, 1990 жыл

Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл

З.Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл

Ш. Елеукенов.Әдебиет жєне ұлт тағдыры. Санат. 2002 жыл

Мақпыров С. Әдебиеттануға кіріспе ( хрестоматия) А., 1991 жыл

Әдебиеттану терминдерінің сөздігі. А., 1966 жыл

Литературный энциклопедический словарь. М., 1987 жыл

Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет

№3ОЖСӨЖ мазмұны: Е.Тұрсынов – Ақын типінің пайда болу дәуірі жөнінде пікірлер.

№3СӨЖ мазмұны: А.А.Потебня – Ой мен тіл

А.Байтұрсынов. Әдебиет танытқыш.Атамұра. Жазушы. А., 1990

З.Серікќалиев, Аќ жол. Алматы, 1990 жыл

Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл

З.Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл

Ш. Елеукенов.Әдебиет жєне ұлт тағдыры. Санат. 2002 жыл

Мақпыров С. Әдебиеттануға кіріспе ( хрестоматия) А., 1991 жыл

Әдебиеттану терминдерінің сөздігі. А., 1966 жыл

Литературный энциклопедический словарь. М., 1987 жыл

Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет

№1ОЖСӨЖ мазмұны: Т.Әлімқұлов – Абайдың жаңашылдығы.

№1СӨЖ мазмұны: М.Базарбаев – Ұлттық сиапт, мазмұн және форма

Әдебиеттер:

А.Байтұрсынов. Әдебиет танытқыш.Атамұра. Жазушы. А., 1990

З.Серікќалиев, Аќ жол. Алматы, 1990 жыл

Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл

З.Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл

Ш. Елеукенов.Әдебиет жєне ұлт тағдыры. Санат. 2002 жыл

Мақпыров С. Әдебиеттануға кіріспе ( хрестоматия) А., 1991 жыл

Әдебиеттану терминдерінің сөздігі. А., 1966 жыл

Литературный энциклопедический словарь. М., 1987 жыл

Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет

№2ОЖСӨЖ мазмұны: Ш.Уалиханов – Қазақ поэзиясының түрлері жөнінде

№2СӨЖ мазмұны: В.Г.Белинский – Поэзияны тегі мен түріне қарап бөлу

А.Байтұрсынов. Әдебиет танытқыш.Атамұра. Жазушы. А., 1990

З.Серікќалиев, Аќ жол. Алматы, 1990 жы

Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл

З.Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл

Ш. Елеукенов.Әдебиет жєне ұлт тағдыры. Санат. 2002 жыл

Мақпыров С. Әдебиеттануға кіріспе ( хрестоматия) А., 1991 жыл

Әдебиеттану терминдерінің сөздігі. А., 1966 жыл

Литературный энциклопедический словарь. М., 1987 жыл

Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет

№3ОЖСӨЖ мазмұны: А.Байтұрсынов - Сындар дәуір

№3СӨЖ мазмұны: Х.Досмұхамедов – Халық әдебиетінің мазмұны

А.Байтұрсынов. Әдебиет танытқыш.Атамұра. Жазушы. А., 1990

З.Серікќалиев, Аќ жол. Алматы, 1990 жы

Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл

З.Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл

Ш. Елеукенов.Әдебиет жєне ұлт тағдыры. Санат. 2002 жыл

Мақпыров С. Әдебиеттануға кіріспе ( хрестоматия) А., 1991 жыл

Әдебиеттану терминдерінің сөздігі. А., 1966 жыл

Литературный энциклопедический словарь. М., 1987 жыл

Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет

№1ОЖСӨЖ мазмұны: В.Е.Халиев – Мәтін

№1СӨЖ мазмұны: С.Негимов – Ырғақ

Әдебиеттер:

1. А.Байтұрсынов. Әдебиет танытқыш.Атамұра. Жазушы. А., 1990

2. З.Серікќалиев, Аќ жол. Алматы, 1990 жы

8. 
   Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл
   

9. 
   Ш. Елеукенов.Әдебиет жєне ұлт тағдыры. Санат. 2002 жыл
   
10. 
    Мақпыров С. Әдебиеттануға кіріспе ( хрестоматия) А., 1991 жыл
    
11. 
    Әдебиеттану терминдерінің сөздігі. А., 1966 жыл
    
12. 
    Литературный энциклопедический словарь. М., 1987 жыл
    

№2ОЖСӨЖ мазмұны: Ж.Дәдебаев – Көркем шығарма және оның түрлері.

№2СӨЖ мазмұны: А.Байтұрсынов – Сында дәуірі.

Әдебиеттер:

1. А.Байтұрсынов. Әдебиет танытқыш.Атамұра. Жазушы. А., 1990

2. З.Серікќалиев, Аќ жол. Алматы, 1990 жы

3. Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл

4. З.Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл

5. Ш. Елеукенов.Әдебиет жєне ұлт тағдыры. Санат. 2002 жыл

6. Мақпыров С. Әдебиеттануға кіріспе ( хрестоматия) А., 1991 жыл

7. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі. А., 1966 жыл

8. Литературный энциклопедический словарь. М., 1987 жыл

9. Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет

№3ОЖСӨЖ мазмұны: С.Қасқабасов – Фольклордың жанрлық табиғаты.

№3СӨЖ мазмұны: А.Байтұрсынов – Жазу әдебиеті.

А.Байтұрсынов. Әдебиет танытқыш.Атамұра. Жазушы. А., 1990

З.Серікќалиев, Аќ жол. Алматы, 1990 жы

Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл

З.Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл

Ш. Елеукенов.Әдебиет жєне ұлт тағдыры. Санат. 2002 жыл

Мақпыров С. Әдебиеттануға кіріспе ( хрестоматия) А., 1991 жыл

Әдебиеттану терминдерінің сөздігі. А., 1966 жыл

Литературный энциклопедический словарь. М., 1987 жыл

Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет

№1ОЖСӨЖ мазмұны: Әдеби жанрлар.

№1СӨЖ мазмұны: Әдеби тек.

Әдебиеттер:

1. Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет.

2. Қ.Мырзалиев Шығармалар. Үш томдық. –А., 1995.

1. 
   Қабдолов З. Жебе. – А., 1977.
   
2. 
   Әдібаев Х. Көкжиек. – А., 1978.
   
3. 
   Кекілбаев Ә. Дәуірмен бетпе-бет. –А., 1972.
   
4. 
   Абрамович Г. Введение в литературоведение. М., 1976.
   
5. 
   Ахметов З.А. Өлең сөздің теориясы. - А., 1973.
   

4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл

5. Мәшһүр-Жүсіп Қуандық. Өлең сөздің патшасы. А., 1992 жыл

№2ОЖСӨЖ мазмұны: Өлең құрылысына талдау. Қазіргі қазақ поэзиясының өкілдері: Қ.Мырзалиев, Ф.Оңғарсынова, Ж.Әдірашев, Ұ.Есдаулетов т.б шығыармашылығы негізінде.

№2СӨЖ мазмұны: Аристотель. Поэзия өнері туралы.

Әдебиеттер:

1. Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет.

2. Ахметов З.А. Өлең сөздің теориясы. - А., 1973.

3. Қабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл

4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл

5. Мәшһүр-Жүсіп Қуандық. Өлең сөздің патшасы. А., 1992 жыл

6. 
   Негімов С. Өлең өрімі, А., 1981 жыл
   
7. 
   Өлең шығару. А.Байтұрсынов. А., Атамұра,2003, 66-86 бет
   

№3СӨЖ мазмұны: Т.Кәкішев – ХХ ғасырдағы қазақ әдебиетіндегі ағымдар.

1. Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет.

2. Ахметов З.А. Өлең сөздің теориясы. - А., 1973.

3. Қабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл

4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл

5. Мәшһүр-Жүсіп Қуандық. Өлең сөздің патшасы. А., 1992 жыл

6. 
   Негімов С. Өлең өрімі, А., 1981 жыл
   
7. 
   Өлең шығару. А.Байтұрсынов. А., Атамұра,2003, 66-86 бет
   

№1ОЖСӨЖ мазмұны: Әдеби мінездеудің түрлері / тура және жанама мінездеу/ және олардың характерді айқындаудағы мәні. Кейіпкер тілі. Ішкі монолог пен диалог. Психологилық параллелизм тәсілі. Көркем мәтін негізінде. (Ә.Кекілбаев, Қ.Жұмаділов, Б.Мұқай шығармалары)

№1СӨЖ мазмұны: Р.Нұрғали. Әдеби бейне.

Әдебиеттер:

2. 
   Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет.
   

3.Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл

4.Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл

5.Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл

6. ОмаровІ. Әдебиет жайлы ойлар. А., 1961.

7. Ахтанов Т. Ғ.Мүсірепов. – А., 1957.

8. Нұрхатов А. Ғ.Мүсіреповтың творчестволық жолы. – А., 1962.

9. Бақбергенов М. Сөз зергері. – А., 1967.

10. Әдібаев Х. Талант, тағдыр, талғам. – А., 1971.

11. Жұмабеков С. Ғ.Мүсірепов. – А., 1989.

12. Қабдолов З. Жанр сыры. – А., 1964.

№2ОЖСӨЖ мазмұны: Дәстүр және жаңашылдық мәселесі. Қазақ әдебиетіндегі озық дәстүрлердің қазақ әдебиеті ықпал-әсері. М.Әуезов, А.Нұрқатов, М.Қаратаев әдеби дәстүр және жаңашылдық туралы.

№2СӨЖ мазмұны: А.Байтұрсынов. Жазу әдебиеті.

Әдебиеттер:

1. Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет.

2. 
   Абрамович Г. Введение в литературоведение. М., 1976.
   
3. 
   Ахметов З.А. Өлең сөздің теориясы. - А., 1973.
   

5. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл

6. 
   Мәшһүр-Жүсіп Қуандық. Өлең сөздің патшасы. А., 1992 жыл
   
7. 
   Негімов С. Өлең өрімі, А., 1981 жыл
   

№3СӨЖ мазмұны: Мәтін. Лигвистика мен әдебиеттану аяларыдағы мәтін туралы түсінктер. Мәтіндегі диалогтық қатынас.

1. Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет.

4. 
   Абрамович Г. Введение в литературоведение. М., 1976.
   
5. 
   Ахметов З.А. Өлең сөздің теориясы. - А., 1973.
   

5. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл

6. 
   Мәшһүр-Жүсіп Қуандық. Өлең сөздің патшасы. А., 1992 жыл
   
7. 
   Негімов С. Өлең өрімі, А., 1981 жыл
   

№1ОЖСӨЖ мазмұны: М.Өтемісұлы, М.Жұмабайұлы шығармашылығындағы романтизм.

№1СӨЖ мазмұыны: Н.Я.Берковский. Романтизм және оның түп тамырлары туралы.

Әдебиеттер:

37. 
    Бес ғасыр жырлайды. І том.
    
38. 
    Махамбет, ІҮ томдық.
    
39. 
    М.Жұмабаев. Шығармалары. – А: 1989.
    
40. 
    Аймауытов Ж. Мағжанның ақындығы туралы // Жұмабаев М. Шығ-ры. –А.: 1989.
    
41. 
    Елеукенов Ш. Мағжан Жұмабаев. – А., 1990.
    
42. 
    Абрамович Г. Введение в литературоведение. М., 1976.
    
43. 
    Ахметов З.А. Өлең сөздің теориясы. - А., 1973.
    

9. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл

10. Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет.

№2 ОЖСӨЖ мазмұны: Р.Якобсон. Көркем реализм туралы. 266-268 беттер.

№2СӨЖ мазмұны: И.Н.Розанов. Дәуір ырғағы. Әдеби серпіліс теориясының тәжірибелері.

Әдебиеттер:

1. Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет.

2. Абрамович Г. Введение в литературоведение. М., 1976.

Ахметов З.А. Өлең сөздің теориясы. - А., 1973.

3. Қабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл

4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл

5. Мақпыров С. Әдебиеттің тектері мен түрлері. Республикалық баспа кабинеті. Алматы, 1994.

№3ОЖСӨЖ мазмұны: А.Байтұрсынов – Сөз талғау.

№3СӨЖ мазмұны: Қ.Жұмалиев – Стиль – жазушының өзіне тән ерекшеліктері.

Әдебиеттер:

1. Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет.

2. Абрамович Г. Введение в литературоведение. М., 1976.

Ахметов З.А. Өлең сөздің теориясы. - А., 1973.

3. Қабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл

4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл

5. Мақпыров С. Әдебиеттің тектері мен түрлері. Республикалық баспа кабинеті. Алматы, 1994.
11 апта

№1ОЖСӨЖ мазмұны: Р.Якобсон. Көркем реализм туралы. 266-268 беттер.

№1СӨЖ мазмұны: И.Н.Розанов. Дәуір ырғағы. Әдеби серпіліс теориясының тәжірибелері.

Әдебиеттер:

1. Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет.

2. Абрамович Г. Введение в литературоведение. М., 1976.

Ахметов З.А. Өлең сөздің теориясы. - А., 1973.

3. Қабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл

4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл

5. Мақпыров С. Әдебиеттің тектері мен түрлері. Республикалық баспа кабинеті. Алматы, 1994.

№2ОЖСӨЖ мазмұны: Р.Нұрғали. Әдебиеттану ғылымындағы мектептер.

№2СӨЖ мазмұны: Әбунәсір Әл-Фараби. Өлең өнерінің қағидалары туралы трактат.

Әдебиеттер:

1. Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет.

2. Абрамович Г. Введение в литературоведение. М., 1976.

Ахметов З.А. Өлең сөздің теориясы. - А., 1973.

3. Қабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл

4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл

5. Мақпыров С. Әдебиеттің тектері мен түрлері. Республикалық баспа кабинеті. Алматы, 1994.

№3 ОЖСӨЖ мазмұны: Кейіпкер сөздері.

№3 СӨЖ мазмұны: Әдебиеттегі пейзаждың жан-жақты қызмті.

Әдебиеттер:

1. Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет.

2. Абрамович Г. Введение в литературоведение. М., 1976.

Ахметов З.А. Өлең сөздің теориясы. - А., 1973.

3. Қабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл

4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл

5. Мақпыров С. Әдебиеттің тектері мен түрлері. Республикалық баспа кабинеті. Алматы, 1994.

№12 апта

№1ОЖСӨЖ мазмұны: Ә.Кекілбаевтың «Үркер», «Елең-алаң» романдарның стильдік ерекшеліктері.

№1СӨЖ мазмұны: Қ.Мәшһүр-Жүсіп. Стиль және бейнелілік.

1. Қ.Жұмалиев. Стиль өнер ерекшелігі. – А., 1966.

13. 
    Абрамович Г. Введение в литературоведение. М., 1976.
    
14. 
    Ахметов З.А. Өлең сөздің теориясы. - А., 1973.
    

4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл

5. Мәшһүр-Жүсіп Қуандық. Өлең сөздің патшасы. А., 1992 жыл

6. Негімов С. Өлең өрімі, А., 1981 жыл

№2ОЖСӨЖ мазмұны: Тұрпайы социологизм ағымы.

№2СӨЖ мазмұны: Әдебиеттанудағы мифологиялық мектеп.

1. Қ.Жұмалиев. Стиль өнер ерекшелігі. – А., 1966.

15. 
    Абрамович Г. Введение в литературоведение. М., 1976.
    
16. 
    Ахметов З.А. Өлең сөздің теориясы. - А., 1973.
    

4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл

5. Мәшһүр-Жүсіп Қуандық. Өлең сөздің патшасы. А., 1992 жыл

6. Негімов С. Өлең өрімі, А., 1981 жыл

№3ОЖСӨЖ мазмұны: А.Байтұрсынов және қазақ әдебиеттану ғылымының негізі.

№3СӨЖ мазмұны: Әдебиет және эстетикалық категориялар.

1. Қ.Жұмалиев. Стиль өнер ерекшелігі. – А., 1966.

17. 
    Абрамович Г. Введение в литературоведение. М., 1976.
    
18. 
    Ахметов З.А. Өлең сөздің теориясы. - А., 1973.
    

4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл

5. Мәшһүр-Жүсіп Қуандық. Өлең сөздің патшасы. А., 1992 жыл

6. Негімов С. Өлең өрімі, А., 1981 жыл

№13 апта

№1ОЖСӨЖ мазмұны: М.Базарбаев – Ұлттық сипат, мазмұн және форма.

№1СӨЖ мазмұны: С.Мақпырұлы – лирикалық жанрлар

Әдебиеттер:

1. Қ.Жұмалиев. Стиль өнер ерекшелігі. – А., 1966.

19. 
    Абрамович Г. Введение в литературоведение. М., 1976.
    
20. 
    Ахметов З.А. Өлең сөздің теориясы. - А., 1973.
    

4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл

5. Мәшһүр-Жүсіп Қуандық. Өлең сөздің патшасы. А., 1992 жыл

6. Негімов С. Өлең өрімі, А., 1981 жыл

№2ОЖСӨЖ мазмұны: Т.Кәкішұлы. ХХ ғасырдағы қазақ әдебиетіндегі ағымдар.

№2СӨЖ мазмұны: Е.Тілешов. Көркемдік әдіс, жанр және жаңашылдық.

Әдебиеттер:

1. Қ.Жұмалиев. Стиль өнер ерекшелігі. – А., 1966.

21. 
    Абрамович Г. Введение в литературоведение. М., 1976.
    
22. 
    Ахметов З.А. Өлең сөздің теориясы. - А., 1973.
    

4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл

5. Мәшһүр-Жүсіп Қуандық. Өлең сөздің патшасы. А., 1992 жыл

6. Негімов С. Өлең өрімі, А., 1981 жыл

7. Е.Тілешов. Көркемдік әдіс
№3ОЖСӨЖ мазмұны: Б.В.Томашевский – Стилистика және өлең құрылысы

№3СӨЖ мазмұны: Р.Уэллек, О.Уоррен – Стиль және стилистика

Әдебиеттер:

1. Қ.Жұмалиев. Стиль өнер ерекшелігі. – А., 1966.

23. 
    Абрамович Г. Введение в литературоведение. М., 1976.
    
24. 
    Ахметов З.А. Өлең сөздің теориясы. - А., 1973.
    

4. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл

5. Мәшһүр-Жүсіп Қуандық. Өлең сөздің патшасы. А., 1992 жыл

6. Негімов С. Өлең өрімі, А., 1981 жыл

7. Е.Тілешов. Көркемдік әдіс
№14 апта

№1ОЖСӨЖ мазмұны: 1. Көркем шығарманың тілі. М.Мақатаев поэзиясының тілі. «Қарлығашым келдің бе?» (1968), «Дариға жүрек» (1972), «Аққулар ұйқтағанда» (1974), «Өмір-дастан»(1976), «Өмір-өзен» (1978), «Соғады жүрек» (1982), «Шолпан» (1984), «Қош, махаббат» (1988), «Аманат» (2000) жинақтарындағы шығармалары негізінде. 2. «Ер Тарғын» жырындағы және қазіргі қазақ поэзиясындағы эпитет пен теңеулер.

№1СӨЖ мазмұны: Әдеби троптар. (Ф.Оңғарсынова, А.Бақтыгереева, Т.айбергенов шығармалары бойнша)

Әдебиеттер:

1. 
   Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет.
   
2. 
   М.Мақатаев. Шығармалар. Үш томдық. – А., 1991-1993; Қош, махаббат.-А., 1988; Жырлайды Жүрек.- А., 1989; Аманат.-А., 2000.
   
3. 
   Сарбалаев Б. Парасатты поэма // Қазақ әдебиеті, 10.12.1982.
   
4. 
   Алпыбаев Қ. Поэма парасаты // Жұлдыз, 12, 1985.
   

5. Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл

6. Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл

7. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл

2. 
   «Ер ТАрғын» жыры. Алматы, 1967.
   

№2 СӨЖ мазмұны: В.Г.Белинский. Поэзияны тегі мен түріне қарап бөлу.

5. 
   Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет.
   
6. 
   М.Мақатаев. Шығармалар. Үш томдық. – А., 1991-1993; Қош, махаббат.-А., 1988; Жырлайды Жүрек.- А., 1989; Аманат.-А., 2000.
   
7. 
   Сарбалаев Б. Парасатты поэма // Қазақ әдебиеті, 10.12.1982.
   
8. 
   Алпыбаев Қ. Поэма парасаты // Жұлдыз, 12, 1985.
   

5. Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл

6. Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл

7. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл

№3ОЖСӨЖ мазмұны: Экзистенциализм.

№3СӨЖ мазмұны: Әдеби мінездеудің түрлері / тура және жанама мінездеу/ және олардың характерді айқындаудағы мәні.

9. 
   Нұрғали Рымғали. Әдебиет еториясы. Нұсқалық. – Фолиант, 2003. – 344 бет.
   
10. 
    М.Мақатаев. Шығармалар. Үш томдық. – А., 1991-1993; Қош, махаббат.-А., 1988; Жырлайды Жүрек.- А., 1989; Аманат.-А., 2000.
    
11. 
    Сарбалаев Б. Парасатты поэма // Қазақ әдебиеті, 10.12.1982.
    
12. 
    Алпыбаев Қ. Поэма парасаты // Жұлдыз, 12, 1985.
    

5. Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл

6. Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл

7. Әдебиеттану терминдерінің сөздігі, А., 1996 жыл

Материалдар:

13. 
    А.Байтұрсынов. Әдебиет танытқыш
    
14. 
    Мұра. Жазушы. А., 1990
    
15. 
    З.Серікќалиев, Аќ жол. Алматы, 1990 жыл
    
16. 
    Ќ.Жұмалиев. Әдебиет теориясы. “Мектеп” баспасы. А., 1969 жыл
    
17. 
    З.Ќабдолов. Сөз өнері . Алматы. “Санат”, 2002 жыл
    
18. 
    Ш. Елеукенов.Әдебиет жєне ұлт тағдыры. Санат. 2002 жыл
    
19. 
    Мақпыров С. Әдебиеттануға кіріспе ( хрестоматия) А., 1991 жыл
    
20. 
    Әдебиеттану терминдерінің сөздігі. А., 1966 жыл
    
21. 
    Литературный энциклопедический словарь. М., 1987 жыл