Новые теории в изучении этнической идентичности в XXI веке: теория внешней и внутренней идентичности Статья посвящена некоторым понятиям и концепциям этнической идентичности, являю-
щейся актуальной темой в настоящее время. В статье дан анализ исследовании как западных
социологов, антропологов, так и русских и отечественных ученых. Рассмотрены теории
П.И. Куш
нера, С.А. Артюнова, Ю.В. Бромлея, Л.Н. Гумилева, В.И. Табакова, В.Д. Соловей,
Н.Н. Целишева, Э. Смита, К. Гирца, К. Калхун Э. Смита, Б. Андерсона, Э. Геллнера, Ф. Барта,
В.А.
Тишкова, где они вопросы идентичности рассматривали как социальную структуру,
разделив ее на три интерпретации – примордиализм, конструктивизм и инструментализм.
Кроме того, проанализированы концепции ученого Ф. Барта, которые дали кардинально
новый импульс культурным границам этнической идентичности. Рассматривается концепция
о культурных характеристиках, где в его понимании различных путей этнического феномена,
культурного различия объекта социальной организации в этнических признаках и группах
сами определяющие значение культурных характеристик. Принадлежность культурных границ
определенной этнической группы он определял двумя разными границами: внутренней границой
– через процесс социализации, внешней границой – на основе межгрупповых отношений.
Ф. Барт считал,
что этничность – это форма социальной организации культурных отличий, где
первичную значимость имеют те культурные характеристики, которым самой группой придается
маркирующее значение.
Ключевые слова: этническая идентичность, внутренняя идентичность, внешняя идентичность,
культурная граница, этническая группа.
Кіріспе Этникалық бірегейлік күрделі құбылыс, яғни
ұжымдық және жек тұлғаны анық білдіретін
абстрактілі ұғым бола отырып, сана-сезім де
-
ген ұғымды білдіреді. Көпшілігінде этникалық
сана-сезім тарихи зерттеулерде көрініс тапса,
этникалық бірегейлік әлеуметтанулық және
психологиялық зерттеулерде көптеп қолда-
ны лады.
Сонымен қатар, бір жақты қатып
қалған тұжырымдардан тұрмайды. Ол барын
-
ша қарапайым және бейімді құбылыстардан
құралады. Оған мәдени, саяси, әлеуметтік
үрдістер кеңінен ықпал етеді. Қазіргі жаһандану
кезеңінде этникалық бірегейліктің деңгейі
әртүрлі сипат алуда. Этномәдени бірегейлікті
зерттеу мәселелерін қарастыру, этникалық
феноменді түсінудің әртүрлі жолдарын ашып
береді. Этникалық және этномәдени бірегейлік
жекелеген топтар арасында мәдени және
этникалық сана тұрғысынан бірігуге алып келеді.
Осы тұрғыда қазіргі қоғамдық ғылымдар, соның
ішінде этнологияның негізгі өзекті мәселесіне
этникалық бірегейлік үрдістердің айшықты
үлгілерін зерттеу қажеттілігі туындап отыр.
Алайда, батыс ғалымдары бұл тақырыптарға
XX ғасырдың алғашқы ширегінен бастап қалам
тартқан болатын. Тіпті егер зерттеушілер осы
құбылыстың тек бір немесе бірнеше аспектілерін
тереңірек зерделеуді қаласа, олар осы іріктелген
аспектілердің құбылыстың басқа аспектілеріне
қалай жататынын логикалық түрде көрсеткен
жөн. Теоретиктің мақсаты кем дегенде, осы
құбылыстың елеулі өлшеулерін атауға болатын
-
дарын және бағыттарын көрсету.