Сонымен қатар сабақтастық мәселесін шешуде ата-аналармен жұмыс
жүргізу бала дамуының бірыңғай кеңістігін жасаудың белсенді бағыты
ретінде де қаралуы тиіс. Ӛйткені, ата-аналардың кӛпшілігі бала тәрбиесіндегі
317
педагогикалық талаптардан бейхабар болуы мүмкін. Сондай-ақ баланың
физиологиялық-психологиялық даму ерекшелігінен де назардан тыс қалатын
жағдайлар да болып жатады. Бұл орайда, педагог қауымның алдына қойған
қосымша - ата-аналармен жұмысты одан әрі жетілдірудің тың жолдарын
қарастыра отырып, ортақ мақсатқа жетудің ұтымды сәттерін жіберіп алмау.
Мектепке дейінгі мекеме, бастауыш буын мен ата-ана арасындағы
сабақтастық сақталғанда баланың мектепке жалпы, арнайы дайындығы және
психологиялық жағынан қамтамасыз етіледі.
Жалпы бала, отбасы, қоғам, мектеп, балабақшаның негізгі қызметтері
тӛмендегідей:
Бала
Отбасы
Қоғам
Мектеп
Балабақша
Үйренеді
Үйретеді
Еліктіреді
Оқытады
Тәрбиелейді
Меңгереді
Тәрбиелейді Тәрбиелейді Тәрбиелейді
Кӛмектеседі
Жасайды
Тәлім береді Тәлім
береді
Білім береді
Үйретеді
Ой түйеді
Түсіндіреді Кӛрсетеді
Дамытады
Ұйымдастырады
Білім
жинайды
Жол
кӛрсетеді
Ой салады
Түзетеді
Бағыттайды
Мектепке дейінгі мекеме, мектеп, отбасында дене тәрбиесі бойынша
сабақтастықты жүзеге асыру формалары
№
Формалары
1
2
1
Сабақтастық мәселесіне байланысты біріккен сабақтар,
педагогикалық Кеңес, отырыстар, дӛңгелек үстелдер ӛткізу.
2
Педагогтар үшін ғана емес, ата-аналар үшін психологиялық-
коммуникативтік, педагогикалық-коммуникативтік
тренингтер,әдістемелік жұмыс формаларын (семинар, баяндама,
дӛңгелек үстел, т.б.) ұйымдастыру
3
Бірінші сыныпқа қабылдауды мектепке дейінгі ұйым базасында
ұйымдастыру.
4
Болашақ бірінші сыныптықтарды диагностикалау және психо-
педагогикалық паспорт жасақтау, оны мектепке жіберу.
5
Бастауыш мектепке мектеп жасына дейінгі балалар үшін (ата-
аналарымен бірге) «Ашық есік күнін» ӛткізу.
318
6
Мектепалды даярлық тобында болашақ оқушыларды 1-сынып
мұғалімдерімен қарым-қатынасқа түсіру.
7
Мектепалды даярлық тобы мен бірінші сыныптықтар үшін
кіріктірілген, біріккен сабақ ӛткізу.
8
Мектепалды даярлық тобы мен бірінші сыныптықтар үшін
балабақша мен мектепте күнтізбелік-мерекелер ұйымдастыру.
9
Мереке, ойындарды біріккен жағдайда ӛткізу
10
Мектепалды тобы (МДҰ) мен бастауыш мектептің (бірінші сынып)
ӛзара байланысын үнемі қамтамасыз ету.
12
Ӛзара сабаққа қатысу.
Бұл қызметтер сабақтастық сақталған жағдайда нәтижелі болмақ.
Жарқын болашақтың тамырын терең, тұғырын биік жасаймыз десек білім
беруде, соның ішінде мектепке дейінгі ұйым, отбасы, мектеп сабақтастығы
сақталып кӛрсетілген формалармен жұмыс жасайтын болса, бала дамуы мен
тәрбиесі (дене тәрбиесі) табысты болары сӛзсіз. Сабақтастықтың бір формасы
біріккен сабақтар ӛткізу. Тӛменде біріккен сабақ үлгісі ұсынылып отыр.
Дене шынықтыру сабағы (үлгі )
5-6 жасар аралығындағы балалар дене шынықтыру жұмысының нысаны -
дене шынықтыру сабақтары, таңертеңгі жаттығу, үзіліс уақытындағы қозғалыс
ойындары және дене жаттығулары, сергіту сәттері, сабақтан тыс нысандар (дене
шынықтыру демалыстары, дене шынықтыру мерекелері, дене шынықтыру
саяхаты) болып табылады Бұл нысандар мектептің бірінші сыныбына келгеннен
кейін де жалғаса береді. Ӛз мән-мағынасын жоймайды. Бірте-бірте күрделенген
қалыпта баланы жан-жақты дамыту мақсатында жалғаса бермек. Әйтсе де
осылардың ішінде дене шынықтыру сабақтарының алатын орны ерекше.
Мектепалды даярлық пен бірінші сынып арасында біріккен сабақтар ӛткізудің
педагогикалық сабақтастықты жүзеге асыруда беретін нәтижесі зор. Осы
мақсатта негізгі қозғалыстардың бірі жүру бойынша бірлескен сабақ ӛткізу ӛте
тиімді. Оның үлгі жоспары тӛмендегідей.
Сабақтың тақырыбы – Мүсінді және әдемі болайық (спорт алаңында,
жаймашуақ күні ӛткізіледі).
Пайдаланылған әдебеиет:
1. Л.А.Глазырина. Физическая культура-дошкольникам. –Москва: Владос,
2001. – 18-б.
2. 5(6) жастағы балаларды мектеп жағдайында мектепалды даярлаудың
бағдарламасы. Редакциялаған Татаурова Н.Л., Саймасаева Г.А. -Астана,
1999. – 9-б.
Сабақтың мақсаты:
1. Балалардың әдемі және мүсінді болу туралы түсініктерін, дұрыс жүру
туралы дағдыларын қалыптастыру.
2. Шектеулі ортада тузу, сәнді жүру дағдысы.
3. Жүру тӛзімділігін тәрбиелеу дағдысы.
319
Сабақтың жабдықталуы: Ұзындығы 3-4 метр арқан (жіп), жұдырықтың
кӛлеміндей құм толтырылған қалта, топтағы бала санына сай суреттер, плакат.
Қолданылатын дене тәрбиесі құралдары: Дене тәрбиесі отырғыштары.
Гимнастикалық бӛрене. Жеңіл, ыңғайлы аяқ киімдер мен спорт костюмдері.
Әдіс-тәсілдер: Сӛздік, практикалық, кӛрнекілік-кӛру
Оқыту технологиясы: Ойын технолгиясы. Проблемалық.
Сӛздік жұмысы: Мүсінді, әдемі, сұлу, сымбатты
320
Сабақтың барысы
І.Ұйымда
стыру
(кіріспе)
бӛлімі
Тәрбиеші (мұғалім) қызметі Бала қызметі
Күтілетін
нәтиже
Балалармен
амандасу.
Қатарға тұрғызу. Сабақтың
басталғанын хабарлау.
Амандасу.
Тәрбиеші
сӛзіне
кӛңіл аудару
Сабаққа
деген ынта.
Сабаққа
деген құрмет
дағдысы.
ІІ.Негізгі
бӛлім
І.Балалар
(скамейкада)
ұзын
гимнастикалық
отырғышқа отырғызылады.
Бірінші
отырғышқа-
мектепалды
тобы,
2-
отырғышқа бірінші сынып.
Екі
топқа
суреттер
таратады. Суретте тұрған,
отырған, жүріп бара жатқан
адамдардың бірнеше түрі
бейнеленген.
Балалар
жақсылап
танысып
шығады.
Екі
топтан
бірнеше баладан: суретте не
бейнеленген?
Қайсысы
дұрыс,
қайсысы
бұрыс
екендігі сұралады.
Балалар
қолдарындағы
суретке
қарап
тұрып
кезекпе
кезек
ортаға
шығып ӛз ойларын
айтады
(Ортаға
қол кӛтеріп, ӛз
ойларын айтқысы
келген
балалар
шақырылады,
белсенді
емес
балалар
да
назардан
тыс
қалмау керек)
Ӛз
ойын
дұрыс
жеткізіп,
сурет
мазмұнын
түсіне білу
дағдысы.
2.Тәрбиеші
суреттерін
отырғышқа
қойғызып,
балалардың назарын үлкен
кӛлемде
ілуі
тұрған
плакатқа аударады (Плакат
бұл кезге дейін ілінбейді.
Тәрбиеші алдын ала арнайы
орын-тақта
дайындап
қояды. Сол жерге іледі).
Тәрбиеші үлкен тақтаға
ілінген плакаттағы сурет
арқылы балаларға қайталап
түсіндіріп,
кӛрсетеді.
Суретте
отыру,
тұру,
жүрудің
дұрыс,
бұрыс
бейнелері бар. Әлбетте,
балалар әдемі, сұлу дұрыс
Балалар
назарының
толықтай плакатқа
аууы.
Суретке
қызығушылық
тудыруы. Сӛздік
жұмысына ықылас
танытып,
ӛз
ойларын айтуы.
Бала
қызығушы
лығы. Сӛздік
қоры.
Ӛз
ойын
тосылмай
айту
дағдысы.
321
бейнені жақтайды. Олай
болса, тәрбиеші барлық
балалардан әдемі, сұлу,
мүсінді, сымбатты деген
сӛздердің мағынасын сұрай
отырып, түсіндіреді. Сіздер
де осындай болғыларың
келе ме деп сұрайды.
Балалар қосылады. Олай
болса суреттегідей әдемі
болудың
бастапқы
қадамдарын жасайық деп
ұсыныс айтады.
3.«Бір
сызық
бойына
қатарға тұр». Бір сызықтың
бойына қатар түзейміз.
Тәрбиешіге, бір-бірімізге,
ашық аспан мен жарқын
күнге сәлемдесейік. Содан
соң
«Оңға!»
Осы
бұрылумен үлкен шеңбер
жасап жүрейік. Шеңбер
алдынала
дайындалып,
сызылады.
Жүру
реті
түсіндіріледі.
Оңға
бұрылу.
Алдарындағы
шеңбермен
тіке,
сәнді,
тізені
бүкпей,
басты
шалқайта
ұстап
жүру.
Шеңберді
екі
айналып,
орындарына
түзуге тұру.
Дұрыс
жүруді
үйрену
дағдысы.
4.Кең қадамды жүріспен,
бірінші ӛкше содан соң
аяқтың басын басып, қолды
еркін сермеп жүру. Оң қол
алға,
сол
қол
артқа
сермеледі. Бір қол артқа
сермелгенде, екінші қол
шынтақтан бүгіліп, иыққа
тиюі керек. Бұл жаттығуды
екі топ та 10 метрге дейін
жүріп жасайды, сол жерден
айналып бастапқы орынға
қайта келеді. Жүргенде
алдағы
жүріс
тәртібі
сақталуы қажет.
Кең
қадаммен,
адымдап жүру. Оң,
сол сермесі, алға,
артқа
ережесін
сақтау. Бір-біріне
кедергі келтірмеу.
Дұрыс
жүруді
үйрену
дағдысы.
322
5.Тұрған орындарынан бір-
біріне кедергі жасамай,
соқтығыспай
артқа,
қайтадан алға бір қадам
жүріс жасайды. Тіке тұрған
қалыптарында оң, сол
жағына
бір-бір
қадам
қозғалады.
Қозғалыс
кезінде
бойларын
тіке
ұстап,
аяқ
бастарына
қарамай, бастарын кӛтеріп
жүру керек. Бұл жүріс 4 рет
жасалады.
Алға, артқа, оңға,
солға қадам жасау,
шегіну
жаттығулары.
Жүру
тәртібін
сақтау.
Дұрыс
жүруді
үйрену
дағдысы.
6.Қатарласып
жүру.
Белгіленген аралықта қол
ұстаспай,
бір-біріне
шынтақтарын,
қолдарын
тигізбей,
еркін
жүру.
Әңгімелесіп
жүреді.
Белгіленген аралықты 4 рет
жүріп ӛтіп, орындарына
келіп тұрады.
Белгіленген
аралықты,
қатарласып қол
ұстаспай,
бір-
біріне
шынтақтарын,
қолдарын тигізбей,
еркін, әңгімелесіп
жүру.
Дұрыс
жүруді
үйрену
дағдысы.
7.Жұптасып
жүру.
Әр
топтан бір ұл, бір қыз қол
ұстасып қолдарын сілтемей,
шайқамай жүреді. Жүріс
кезінде балалар бірін-бірі
бӛлмей,
мәдениетті
әңгімелеседі. Қыз сӛйлесе,
ұл мұқият тыңдап жауап
береді
және
керісінше.
Арнайы сызылған шеңберді
бір айналып жүріп келген
ұл қызды отырғышқы
отырғызып, ӛзі артында
тұрып тұрады.
Жұптасып жүреді.
Мәдениеттілік,
сыпайылық
танытады. Жүрісін
түзейді.
Бас,
аяғына
қарай
бермейді. Қызды
орнын
кӛрсетіп
отырғызады.
Ӛзі
тіке тұрып тұрады.
Жұптасып
жүру
тәртібіне,
жұбын, қыз,
ұлды
сыйлауға,
мәдениеттілі
к
ке
үйрену
дағдысы
8.Тәрбиеші-мұғалім
балалардың осыған дейінгі
жүрісін бағалайды. Содан
кейін
кезекпе-кезек
екі
топтан бір ұл мен қыз
жұпты шеңбер бойынша
жүргізеді. Қарап тұрған
Жұптардың әсем
жүрісі
Жүру
тәртібін
үйрену.Әділ
бағалау
дағдысы.
323
балалар
мен
тәрбиеші
кімнің жүрісі, жұбы әдемі
екенін сараптайды.
9. Екі топ екі бағанға
тұрып,
белгіленген
қашықтықта колонна болып
тізені жоғары кӛтеріп, бірі-
біріне кедергі келтірмей
жүріп ӛтеді.
Тізені
жоғары
кӛтеріп, бірі-біріне
кедергі келтірмей
жүріп ӛту.
Жүру
тәртібін
үйрену
дағдысы.
10.Гимнастикалық бӛрене
үстімен жүру. Бір-бірлеп,
асықпай, аптықпай, бойды
тіке, тепе-тең ұстау.
Гимнастикалық
бӛрене
үстімен
жүру
Жүру
тәртібін
үйрену
дағдысы.
11.Ойын «Тұзақ». 2 топ
бірігіп үлкен шеңбер
болып тұрады. Екі топтан
бір-бір бала ортаға шығады.
Жеребе бойынша бірінші
бір бала шетіне құм толы
қалта
байланған
жіпті
қолына алып шеңбердің
ортасына тұрады. Мысалы:
Шеңбердің диаметрі 6 метр
болса, жіптің ұзындығы 3
метр болуы шарт. Содан
соң ортаға отырып, жермен
жіпті шыр айналдырады.
Аралары
сирек
тұрған
балалар құм толы қалтаны
аяқтарына тигізбей, секіріп
ӛткізіп тұру керек. Секірген
кезде у-шусыз, бір-біріне
кедергі
келтірмей
қимылдау шарт. Орнында
тұрып секіреді. Қасындағы
шеңберден шығып қашуға,
адамды қағуға, құлатуға,
итеріп жіберуге болмайды.
Арнайы сайланған екі бала
кезекпен жіп айналдырады.
Қалтаға соғылған балалар
ойыннан
шыға
береді.
Ойынға
араласу,
ойын
тәртібін
бұзбау.
Ережені
орындауға
дағдылану.
324
Ойын соңында қай топтың
балалары кӛп ұсталды, сол
бойынша
ойын
қорытындыланады.
ІІІ.Қорыт
ынды
бӛлім
1.Балалар денешынықтыру
ӛтіп жатқан алаңды ӛздері
қалаған жұптарымен жүріп
айналып шығады. Бұл кезде
әдемі әуен жүріп тұрады.
Әуен тоқтатылған бойда
балалар екі топ бӛлек-бӛлек
екі сызық бойына тұра
қалады. Тәрбиешінің «сап
түзейік әдемі» деген сӛзі
бойынша тіке, түзу, әдемі
қатар түзеді.
Ән әуенімен әдемі
жүру. Ән ырғағын
бақылап жүру (ән
тоқтатылған бойда
тұра қалу). Нұсқау
бойынша
сап
түзеу.
Балалармен
қарым-
қатынас
жасай білу,
нұсқауға
бағыну,
ұжымда,
жолдастары-
мен
ӛзін
ұстай білу,
жүру
тәртібін
үйрену
дағдысы.
2.Тәрбиеші
сабақты
қорытындылайды.
Әдемі,
мүсінді деген сӛздердің
мағынасын түсіндіріп, тек
дене шынықтыруда емес,
барлық уақытта да осылай
жүру қажеттігін ескертеді,
сабақты
бағалайды.
Балаларды
ән
айтып
беседкаға барып демалып,
әңгімелесулеріне,
немесе
топқа әндетіп, әңгімелесіп
әдемі жүріспен баруларына
рұқсат береді.
Тәрбиеші
нұсқауын
орындау.
Сабақ
мақсатын
орындау,
балалардың
жүру
тәртібін
ұғыну, таныс
емес
балалармен
қарым-
қатынасқа
түсе
алу,
мектепке
бейімделу,
танымдық
дағдыларын
ың
қалыптасуы.
Бұл тәрбиешінің сабақты осылай ӛткізуі міндетті деген сӛз емес. Сабақ жоспары
үлгі ретінде ұсынылып отыр. Сабақтың ерекшелігі мектепалды дайындық пен
бірінші сынып балаларының байланысын қамтамасыз етуінде.
Сұрақтар мен тапсырмалар
1. Сабақтастық ұғымын түсіндіріңіз.
325
2. Халыққа білім беру жүйесіндегі сабақтастық дегенді қалай түсіндірер
едіңіз?
3. Мектепке дейінгі мекеме және мектептің дене тәрбиесіндегі сабақтастығы
туралы түсіндіріңіз.
4. Мектеп
пен балабақша сабақтастығының бір формасын таңдап,
ұйымдастыру, ӛткізу жолын кӛрсетіңіз.
5. Отбасындағы дене тәрбиесін ұйымдастыру туралы ӛзіндік пікіріңіз қандай?
6. Сабақтастық бағытында ата-аналармен қандай жұмыс түрлерін жүргізуге
болады?
7. Балабақша мен отбасы сабақтастығының формалары қандай? Бір формасын
кӛрсетіңіз.
Білім алушылардың оқу жетістіктерін бақылау мен бағалауға арналған
материалдар
1.Оқыту және тәрбиелеу міндеттерін дәйекті түрде шешу қажеттілігі
мақсатында оның аралас буындары арасында ӛзара байланыс орнату:
А. Халыққа білім беру жүйесіндегі сабақтастық
Ә. Ата-ана мен балабақша сабақтастығы
Б. Бала мен ана сабақтастығы
В. Отбасы мен мектеп сабақтастығы
2.«Eгер біз балалардың мектепке дейінгі тәрбиесін дұрыс жолға қойсақ, сол
арқылы біз мектепті неғұрлым жоғары сатыға кӛтереміз...». Кімнің сӛзі?
А. Н.К.Крупская
Ә. А.С.Макаренко
Б. К.Д.Ушинский
В. П.Ф.Лесгафт
3.«Сабақтастық дегеніміз оқу тәрбие үдерісіндегі әрбір келесі жаңа буында
ӛткен сатыда алынған білім мазмұнын бекітіп, кеңейтіп, күрделендіріп және
тереңдетіп отырудағы жүйелілік» анықтамасының авторы кім?
А. И.Я.Лернер
Ә. Т.И.Осокина
Б. А.М.Жұбандықова
В. А.Меңжанова
4.Сабақтастықты жүзеге асыру формасы:
А. Ата-ана
Ә. Тәрбиеші
Б. Ашық есік күні
В. Балабақша
5. «Сабақтастық-оқыту сатысының мәні, оның алға қарай қозғалысы, жүйелілік,
білім сабақтастығының шарты» анықтамасын берген
А. Э.Я.Степаненкова, Е.Н.Вавилова
Ә. Б.Тӛтенаев, Ж.Тулегенов
Б. М.А.Данилов, Б.П.Есипов
326
В. М.Тұрыскелдина, Е.Сағындықов
6.Халыққа білім берудің біртұтас жүйесінің бірінші буыны:
А. Бӛбекжай
Ә. Мектеп
Б. Мектепке дейінгі тәрбие
В. Жоғары мектеп
7.Отбасы типі:
А. Бақытты отбасы
Ә. Шынайы отбасы
Б. Формалды отбасы
В. Түсінікті отбасы
8.«Теория и воспитания физического воспитания и развития ребенка». (Москва,
2006) кітабының авторы:
А. М.Сәтімбекова
Ә. Ф.Жұмабекова
Б. Г.П.Лескова
В. Э.Я.Степаненкова
9.«Балаларды міндетті мектепалды дайындау мәселелері» туралы қаулы қашан
жарық кӛрді?
А. 2007 жыл, 21 қараша
Ә. 1999 жыл, 22 қараша
Б. 2011 жыл, 12 қаңтар
В. 1991 жыл, 16 қаңтар
10.Мектеп жасына дейінгі балаларды тәрбиелеу, оқыту, ӛмірін ұйымдастыруда
басшылыққа алынатын құжат:
А. Стандарт
Ә. Білім туралы Заң
Б. Бағдарлама
В. Оқулықтар
327
Қосымшалар
1-қосымша
Тақырыптар бойынша берілген тест жауаптары
Тест саны тақырыптың кӛлеміне сай ұсынылған
Т
ест №
Тақырыптар
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1
0
11 1
2
1
3
1
4
1
5
1
6
17 1
8
1
9
20 2
1
1
А А Ә А Ә Ә Б Б А А Ә Б Б А А Б В А А В А
2
А Б Б В А Б Ә Ә Ә Ә А Б В Ә Б А Б
Ә В Б А
3
Б А В Ә А А В А Б Б Б Б А Ә Б А Ә Б Ә А А
4
Ә Б А А А Б Б Ә Б В А А Б Б В Б А В А А Б
5
А Ә В А Б В Ә А А Б В Б А А Б Ә В А Ә А Б
6
А А А Б А Б В Ә Ә А Ә Б Ә В Б Б Б
Ә Б Б Б
7
В А Ә Ә Б Ә А А А В Ә А А А Б А Ә Б В Ә Б
8
Б Ә А А Б Ә А В Ә Б А Б А В А В А А А Б В
9
А Б А В А Ә В А Б А Б В А Ә А Ә Ә Б Ә Ә Ә
10
А А Ә В Ә В А А Б Ә В Ә А Ә Ә А А А А А Б
11
Ә А А А А Б А Б А А А А А А Б
Б
Б В
12
В Ә Ә Б Б Ә Б Ә Ә Б В Ә Б А А
В
Ә Ә
13
А Б В Б В А В В Ә А Б Б А Б Б
А
Б Ә
14
А А Б В Ә А Ә Ә В Ә Ә А В А А
Ә
А В
15
В Ә А А Б Б В А Ә Ә А Б Б В Б
В
В Ә
16
Ә
А
А
В
А
17
А
В
Б
В
Ә
18
В
А
Ә
А
А
19
Б
Ә
А
Ә
Б
20
А
А
В
Б
Ә
21
Ә
А
22
В
Ә
23
А
А
328
24
В
Ә
25
Ә
А
26
В
Б
27
А
В
28
А
А
29
А
Б
30
В
Б
Достарыңызбен бөлісу: |