А м. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік
жүктеу/скачать 1,39 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 5 Семинар Тақырыбы:Радиоактивті ластанудан биосфераны қорғау Мақсаты
| Бақылау сұрақтары
Энергия алудың геоэкологиялық проблемасы. Литосфераның ластануы. Атмосфераның ластануы. ЖЭС суды көп мөлшерде пайдаланушы трубина конденсаторы. №5 Семинар Тақырыбы:Радиоактивті ластанудан биосфераны қорғау Мақсаты: Биосфераны радиоактивті ластау көздерімен танысу. Соңғы он жыл жаңа экологиялық проблеманың бірі – радиоактивті ластану. Биосфераны қорғау бұл ластанған барлық гиографиялық қабат және бүкіл көлемді қамтиды. Және ол барлық әсерін 10-100 жылда сақтап тұр. Ең басты радиациялық ластану көзі ядролық қару шығару болып табылады. 2000 – шы жылға дейін дүние жүзінде 2000 сынақ жарылыстары өтті. Соның ішінде АҚШ – 50.5% СССР, Россия – 35.1%, Англия – 2.5%, Қытай – 1.8% жарылыс жасаған. Көптеген сынақтар ауаға, қоршаған ортаға зиян келтірген. Ядролық жарылыста: 2 гр радиоактивті изатоптар, 1.I – ші гр қысқа изатопты период (иод – 131,барий 140) Олар өте қауіпті радиацияны таратады, белгілі бір уақыт аралығында қысқа тұрып, таралып үлгермейді. 2.II – гр бірнеше жүз және бірнеше мың жылға созылған изатопты период. Яғни, көміртегі 14, ал 5000 жылдан көп таралады. Тағам арқылы түсіп, адамдармен өсімдіктер, жануарлар денесінде сақталады. Ол бірнеше жылдан кейін әсер етіп, ұрпақтарға таралу мүмкін. Көптеген жыл тұратын бұл стронций – 90 изотопы. Ол 28 жылға созылады. Бұл көптеген зиян келтіреді, лекимия ауруына әкеледі. Мысалы, Еуразияның солтүстігінде стронций 90 мөлшері көбірек, ал оңтүстігінде Са көп. Стронций 90 қасиеті бойынша изатоп цезий 137. Оның организімге сақталу әсері келешек ұрпаққа байқалады. Жердегі және ауадағы радиоактивті жарылыстан радиоактивті заттар жоғарғы ауаға таралады. Мысалы, 35 – 40% бұл зат тропосфераға жинақталады. Тропосфераға жиналып жер бетіне тұман мен жауын, жаңбыр арқылы түседі. Олардың тропосферада жойылу периоды 2 – 5 ай құрайды. 60% атомдық жарылыстың улы заттары стротосферада таралады. Радиоактивті жарылыстан басқа териториялар қанша алыс болсада, ол жер радиациялық зардапты бәрі - бір кешеді. Радиоактивті ластану әр аумақта әр түрлі болады. Себебі, бұл аймақтарда ядролық жарылыс көбірек жасалған. Уақытқа байланыссыз радиоактивтік жарылыс әсерін жауын ретінде көктемде және жаз айларының алғашқы кезеңінде жауынмен түседі. Радиоактивті заттардың көп бөлігі теңіздер мен мұхиттарға, онда радиоактивті зат өзен суларымен түседі. Бұл мұхиттағы тіршілік үшін болып табылады. Мысалы, аз концентрациясының өзі – ақ балықтарға үлкен зиян келтіреді. Мысалы, тынық мұхитында, Атлантикаға қарағанда радиоактивті улы ластағыштар өте көп. Бұл Тынық мұхиты яғни,Қытайда көп жүргізілген сынақтар саналады.Мыс:салыстыру нәтижесінде мұхит сулардағы балық бұлшықеті-200 есе, планктонда-50 мың есе , балық бауырында-300 мың есе көп болады.Сондықтан балықтар шаруашылық арнайы контролдан өту керек. Жануарлар мен өсімдіктер изатоптар геосистематикаға байланысты болып келеді. Радиоактивті жарылыс метерологиялық просецтерге үлкен әсер етеді. Мысалы: жарылыстар, желдеу, селдеу, боранның болғанын өзгертеді. Мысалы: Американдық ғалымдар 1945 ж атмосфера электропроводтығын өзгергенін айтады. Бұның өзгеруі климаттың бұзылуынан болады. Жер асты жарылыстар үлкен сейсмикалық бұзылыстарға әкеледі. Американдық сейсмологтардың айтуынша үлкен жер сілкінісі Лос-Анжелс және Колифорнияда (1971) ядролық сынақтар балдарынан болған. Ядролық сынақтар өте үлкен геосистемасын өзгертеді.Мыс:Каспий маңында 47 сынақ жүргізілген. Шаруашылық және әскери мақсатта. Каспийдін жер асты сулары 40-60 км 3 жылына көтерілуде. Ол 1978 ж басталды. Осы сынақтардың әсерінен ғалымдардың айтуынша Каспий суы көтерілуде. Сонымен қатар сынақтың жарылыс әсерінен жердің озондық экраны бұзылады. Ядролық бомбылар озонның жоғарғы қабатын жоюда. Бұл ултракүлін сәулелердің өтіуінен тірі организімдер тіршілігіне қауіпті көптеген елдер, бұл радиациямен ластануға байланысты келісімге отыруда. Мысалы: тамыз 1963 ж «қойылған Москва келісім шарты ядролық қаруды атмосферада, су, кеңестікте сынауға қарсылық туралы» келісімді айтуға болады. Радиациялық ластанудың қаупін тек ядролық сынақпен әскери мақсатта қолданылғанымен байланысты емес, әскери потенциялдық өсу әлемдік элкологиялық апатқа әкелуде. 1970 жылы 5 ел: АҚШ, СССР, Ұлыбритания, Франция, Қытай – келісімге «ядролық қаруды тоқтату» туралы келісімге қол қойды. Қазіргі кезде ядролық қару: Индия, Пакистан, Израйль елдері дайындық жұмысын және оларды шығару үстінде. Сондықтан глобалы экологиялық проблема күшеюде. Егер ядролық соғыс болса, онда жеңіске жеткендері. Себебі, барлық тіршілік 1.5 – 2 ай ішінде жойылып барлық жер бетін тұман басып кетеді деген болжам айтылуда. Яғни, ядролық түн басталады. Яғни пленкалы сажа мүлдем күн сәулесін өткізбей жер бетін қараңғы басады. Яғни жер беті суй бастайды. Мысалы: алғашқы бірінші күні – ақ солтүстік жарты шар температурасы, экватор зонада – 15 – 20 С төмендейдейді. Ал, солтүстік Америка, солтүстік Еуразия, Сібір – 35 – 40 С түседі. Аравия шөлі және Сахара, Арктика секілді температураға ауысады. Яғни бұл бүкіл тіршілік өліміне әкеледі. Сондықтан ядролық соғыстың болмауы қазіргі кездегі глобалды мәселеледің ең маңыздысы. Себебі Бұл мәселе адамзат, бүкіл табиғат, тіршілік биосфера үшін өте қауіпті болып отыр. Бұл өмірде тіршіліктен маңызды мәселе жоқ. жүктеу/скачать 1,39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|