А. М. Саидов., Н. Д. Жангабылова, Ж. Е. Балгужинова

76 
8 ҚАМЫР ДАЙЫНДАМАЛАРЫН ҚАЛЫПТАУ ЖАБДЫҚТАРЫ 
8.1 Қалыптау машиналарының қолданылу мақсаты мен жіктелуі 
Қалыптау машиналарының мақсаты - нан ӛнімдерінің нақты сҧрыптары 
мен атауларының стандартты кӛрсеткіштеріне сәйкес келетін сынақ 
дайындамаларына тҥр беру. Қалыптау машиналарында механикалық ӛңдеу 
ӛнімдердің жҧқа қабырғалы біркелкі кеуектілігін алуға және кӛлемдік 
шығымын арттыруға кӛмектеседі. 
Қамыр бӛлгіш машинадан келетін қамыр дайындамалары ӛнімнің тҥріне 
байланысты әртҥрлі массаларға, жабысқақ және реологиялық қасиеттерге ие, 
сондықтан олар әртҥрлі механикалық әсерлерді қажет етеді. Әдетте қалыптау 
машинаның жҧмыс органдарының екі беті арасында жҥзеге асырылады. Қамыр 
дайындамаларының қозғалысын қамтамасыз ететін бет мойынтірек деп 
аталады, ал оған белгілі бір пішін беретін бет қалыптау деп аталады. 
Қалыптау машинасының қамыр дайындамасына беретін пішініне 
байланысты сфералық дайындамаларды қҧрайтын дӛңгелек машиналар 
ерекшеленеді; ҧзартылған цилиндрлік немесе темекі тәрізді дайындамаларды 
қҧрайтын илектеу машиналары; штамптау немесе экструзия әдістеріне 
негізделген арнайы қалыптау машиналары. 
8.2 Негізгі қамыр дӛңгелектеу машиналарының қағидалық 
сұлбалары 
Мойынтірек пен қалыптау беттерінің қҧрастырылымына байланысты 
дӛңгелектеу машиналардың келесі топтары бӛлінеді, олардың сызбалары 10.1 
суретте кӛрсетілген.
Цилиндрлік немесе конустық мойынтірек және сыртқы пішінді беттері 
бар қамыр дӛңгелектеушілері бидай ҧнынан 0,8-ден 2 кг-ға дейінгі қамыр 
дайындамаларын дӛңгелектеу ҥшін кеңінен қолданылады. Осы типтегі 
дӛңгелектеу машиналарының (сурет 32, а, б) ең ҧзын сызықты қалыптау бӛлімі 
бар екендігімен сипатталады, шҧңқырдың кеңейтілген ҧзындығы 4,5 м жетеді. 
Дӛңгелектеу 
ҧзақтығын 
дайындамалардың 
жҥктеме 
орнын 
тасымалдаушы органның биіктігіне ӛзгерту арқылы реттеуге болады, ол ҥшін 
соңғысы тік осьтің айналасында белгілі бір бҧрышқа бҧрылады. Машинаның 
кемшіліктері дайындаманың кӛлденең ось айналасында жеткіліксіз айналуы 
нәтижесінде біршама тҧрақты емес сфералық пішінге ие болатындығы. 

77 
Сурет 32 – Қамырдӛңгелектеу машиналарының қағидалық сҧлбасы 
Конустық көтергіш және ішкі пішінді беті бар қамыр дөңгелектеу 
машиналары 
қҧрастырылымының қарапайымдылығына байланысты салмағы 
0,1-ден 1,2 кг-ға дейін бидай ҧнынан жасалған қамыр дайындамаларын 
дӛңгелектеу ҥшін кеңінен қолданылады. Олардың салыстырмалы тҥрде қысқа 
қалыптау аймағы (сурет 32, в) және оны реттеудің шағын шектер барі.
 
Таспа түріндегі қамыр дөңгелектеу машиналары 
салмағы 0,3 - тен 0,5 кг-
ға дейінгі бидай ҧнынан жасалған қамыр дайындамаларын дӛңгелектеуге 
арналған. Дӛңгелектегіш кӛлденең және кӛлбеу таспалы конвейерлерден (сурет 
32, г) тҧрады, олар қалыптау және кӛтеру беттерінің функцияларын бір уақытта 
орындайды. Бҧл дӛңгелектеу машиналараның басты артықшылығы - 
таспалардың әртҥрлі бағытта және әртҥрлі жылдамдықта қозғалуының 
арқасында дайындамалардың бетін жақсы ӛңдеуге қол жеткізіледі, бірақ пішіні 
сферадан ӛзгеше.
 
Табақшалы қамыр дөңгелектегіш 
кӛп қатарлы қамыр бӛлгіш 
машиналардан шығатын, салмағы 0,15 кг-нан басталатын ҧсақ кесек нан 
ӛнімдерін ӛндіру кезінде қамыр дайындамаларын дӛңгелектеуге арналған. 
Қалыптау плитасы (сурет 32, д) кезең-кезеңімен тегіс айналмалы қозғалыс және 
кӛтеру, кейіннен тҥсіру және дӛңгелектеу арқылы дайындамалардың жаңа 
қатарына ауыстыру жасайды. Мҧндай кӛп қатарлы дӛңгелектер қалыптау 
тақтасының тӛменгі кҥйін ӛзгерту арқылы қамыр дайындамасына механикалық 
әсердің қарқындылығын реттеуге мҥмкіндік береді, ал дӛңгелектеу ҧзақтығын 
қалыптау тақтасындағы торлардың қатарының санын ӛзгерту арқылы реттеуге 
болады.
 

78 
Жұмыс органдарының күрделі қозғалысы бар қамыр дөңгелеу 
машиналары 
салмағы 0,04-тен 0,12 кг-ға дейінгі ҧсақ-тҥйек ӛнімдерге арналған 
қамыр дайындамаларын дӛңгелектеуге арналған және әдетте қамыр бӛлгіш 
машинасы бар біртҧтас қондырғыға жиналады. Қалыптау бетінің рӛлін 
конвейер таспасы атқарады (сурет 32, е), барабанды бҥгетін және 
дайындамаларды ҧяшықтарда ҧстайтын, сондай-ақ оларды кӛтергіш барабан 
мен таспалы транспортер жылдамдықтарының айырмасы есебінен кӛлденең 
осьтің айналасында айналдыратын машина. Бҧл дӛңгелектегіштер де кӛп 
қатарлы. Қамырға әсер етуді реттеу ҧялы барабан мен конвейер таспасы 
арасындағы арақашықтықты ӛзгерту, сондай-ақ ауыстырылатын барабандарды 
орнату арқылы жҥзеге асырылады.
 

жүктеу/скачать 5,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: