А. Маслоудың қажеттіліктер теориясы
жүктеу/скачать 58,88 Kb.
|
Психология 2
- Бұл бет үшін навигация:
- А . Маслоудың қажеттіліктер теориясы Физиологиялық қажеттіліктер
- Әлеуметтік қажеттіліктер
- Мойындату қажеттіліктері
- Д. МакКлелландтың мотивация теориясы МакКлелланд теориясы
- Сәтсіздіктерді болдырмау мотивациясы
- Йеркс – Додсон заңы Йеркес-Додсон заңын
|
Мотивация Мотивация – бұл жеке тұлғаның немесе топтың ішкі немесе сыртқы әсерлер ықпалынан өз қажеттіліктерін қанағаттандыру және ұйымның мақсатына жету процессі. Психологияның көз қарасы бойынша, мотивация – адамды белгілі бір мақсатқа тарту күші немесе қажеттілігі. Мотивация екіге бөлінеді: ішкі және сыртқы. Ішкі мотивация - сыртқы орта қалай болуына қарамастан мотивациялық талпыныс ішкі ниеттен оянады және мақсат атаулы субъективті болады. Онда міндеттің өзі құштарлық және шаттық туғызады. Сыртқы себеп емес, ішкі ұнату негізгі қозғалыс түрткісі болады. Ішкі мотивацияның артықшылығы, міндетке қарата ішкі құштарлық оянған жағдайда адамның өз артықшылықтары түгел іске қосылады. Сыртқы мотивация - мотивация тұрақты талпындырушы ретінде көбінесе сыртқы орта талаптарынан қоздатылады. Мұнда кіріс, мәртебе, мансап секілді сыртқы нәрселердің талабымен мақсатқа белсену туады және оның белсенуі ішкі мотивация ниетімен қайшыласып та жатады. А. Маслоудың қажеттіліктер теориясы Физиологиялық қажеттіліктер - адамның күнделікті тіршілігіне қажетті: тамақ, су, ауа, ұйқы, демалыс және тағы басқалары жатады. Бұл қажеттіліктерді қанағаттандырмаса адам өмір сүре алмайды немесе толыққанды жетіле алмайды. Қауіпсіздік қажеттілігі - қауіпсіздік және қорғанысты әр адам сезінгісі келеді. Сол үшін де есіктеріне сенімді құлып қою, өмірлерін сақтандыру, аурудан, басқа қайғы-қасіреттен алшақ болуға тырысады. Әлеуметтік қажеттіліктер - адамның махаббат, жақын адамдарынан жылулыққа, достық қарым-қатынас, әлеуметтік топқа пайдасының тиюі сияқты әрекеттерге ұмтылу. Әлеуметтік ортада адам өзінің керек екенін сезіну арқылы мотивация алады. Мойындату қажеттіліктері - әлеуметтік ортаға пайдасы тигеннен кейін, махаббатты, жақындықты сезінгеннен кейін өзін мойындатып, мықты әрі сенімді адам болып көрінгісі келеді. Сыйласымдылық пен атақ дәрежені алған адам өзіне сенімді бола бастайды. Сол арқылы өмір сүруге де ұмтылысы күшейеді. Өзің – өзі басқару - соңғы сатыда адам жан дүниесінің қажеттілігі сипатталады. Іштей тұлға болуға ұмтылу, өз мүмкіндіктерін жүзеге асыру сияқты белгілермен сипатталады. Төмендегі сатылардан өткен адам ендігі өмірдің мәнін, қоршаған ортаны зерттеу, жаңаша дүниеге көз-қарас қалыптаса бастайды. Д. МакКлелландтың мотивация теориясы МакКлелланд теориясы мотивацияның фокусына негізделген адам әрекетін екі түрлі түрге бөледі: жетістік мотивациясы және сәтсіздіктерді болдырмау мотивациясы. Жетістік мотивациясы тәуекелдің орташа деңгейі бар тапсырмаларды қоятын адамдарға тән, мұнда табысқа жету ықтималдығы сыртқы факторларға емес, мүмкіндігінше оларға байланысты. Бұл концепция сырттан келген ынталандырудың арқасында жасалған. Нәтижесінде адам шығармашылық бастама мен белсенділік танытудан, өз мүмкіндіктерін толық іске асырудан қорықпайды. Сәтсіздіктерді болдырмау мотивациясы — адамды тәуекелі аз мақсаттарды таңдауға мәжбүр етеді, мұнда даму үлесі де аз болады. Сонымен қатар, адамдар нәтиженің көп бөлігі олардың жеке қабілеттері мен үлесіне қандай да бір түрде тәуелді болмайтын міндеттерді саналы түрде қабылдай алады. Бұл өмірлік ұстаным жазаларды мінез-құлық пен әрекетті реттеу ретінде қолданғанда дамиды. Нәтижесінде оларды жиі қолдану белсенділіктің тежелуіне, сақтыққа, қаттылыққа әкеледі. Мұндай адамдар өз идеяларын шектеуге бейім, ең кішкентай кедергілерден бас тартады, бастамасыз әрекет етеді. Йеркс – Додсон заңы Йеркес-Додсон заңын талқылау кезінде «қозу» сөзі стресс пен мотивацияға қатысты. Йеркес пен Додсон қозу артқан сайын әдетті қалыптастыру немесе тапсырманы жақсы орындау қабілеті де артады деп болжаған. Бірақ бұл оңтайлы деңгей деп аталатын белгілі бір нүктеге дейін ғана жұмыс істейді. Қозу бұл нүктеден асып кетсе, сіздің өнімділігіңіз нашарлай бастайды. Сіз тым күйзеліске түсіп, қолыңыздан келгеннің бәрін істеуге асығасыз. Төмен қозу - стресстің мүлдем болмауы. Мысалы, сіздің жұмысыңыз әдеттегідей болса және ешнәрсе өзгермейтін болса, зерігу басталады. Бұл жерде стресс болмайды, бірақ мотивация да болмайды. Сізді сынап жатқан жоқсыз және одан асып кетуге ешқандай ынтасы жоқ. Сіздің жұмысыңыз мағынасыз болып көрінеді, сондықтан сіз ең аз жұмыс жасайсыз. Жоғары қозу - қарқынды стресс ұшырауға немес қатып қалу реакциясына әкелуі мүмкін. Жоғары қозу Жағдайлардың түрлерінде стресс пен мазасыздық басқарылмайтын деңгейге дейін көтерілуі мүмкін. жүктеу/скачать 58,88 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|