«Агрономияның барлық міндеттері, егер олардың мәнін байыбына жете ұғынсақ, өсімдіктердің дұрыс қоректену жағдайларын анықтап, дәл жүзеге асыру болып табылады», деп тұжырымдалған
Вегетациялық тәжірибе мәліметтерін өңдеу
жүктеу/скачать 1,58 Mb.
|
Агрохимиялык зерттеулер адистемеси эл китап
| 5.2 Вегетациялық тәжірибе мәліметтерін өңдеу
Вегетациялық тәжірибе мәліметтерін статистикалық
Бұл тәсілдермен өңдеу кезінде тәжірибедегі жүйелі қателік ескерілмейді. Жүйелі қателік негізінен топырақ құнарлылығының ала-құлағынан туындайды. Вегетациялық тәжірибеде топырағының құнарлылығына байланысты жүйелі қателік болмайды. Дегенмен вегетациялық тәжірибесінің бір вариантындағы аттас ыдыс саны (қайталау) үш-алтыдан көп болмайтындықтан, талдап қорытындылау әдісін жиі пайда-ланады. Мұнда барлық варианттың жалпы орташа қателігін анықтайды. Бұл жағдайда, кездейсоқ қателікті бір-біріне тәуелсіз бірнеше көрсеткіштерден есептеп шығарады. Вегетациялық тәжірибеде кейбір мәселелерді зарттеу үшін бірнеше бақылау варианттарын ендіруге тура келеді. Себебі, бақылау варианттарының арасындағы айырмашылықтың анық шынайы болуы тәжірибенің мәселені шешуге жа-рамды екенін көрсетеді. Мысалы, әртүрлі жаңа азот тыңайтқыштарының тиімділігін анықтау керек. Мұнда бақылау ретінде азот берілмеген және стандартты азот тыңайтқышы берілген варианттар алынуы тиіс. Егер осы екі бақылау варианттарының көрсеткіштерінің арасындағы айырмашылық елеулі болса, тәжірибені жалғастыру қажет. Талдап қорытындылау әдісі бойынша есептеп шығарылған қателікті, варианттар арасындағы жеке көрсеткіштерді бір бірімен салыстыруға пайдаланады (22-кесте). 144 145
m d (тәжірибе қателігі) = + 0,30·1,41= + 0,42 г Талдап қорытындылау әдісі бойынша вегетациялық тәжірибе нәтижелерін өңдеу мынадай ретпен орындалады: әрбір варианттың өнімінің орташа мәнін есептеп шығарады; варианттың жеке көрсеткішінің (мысалы, ыдыстағы өнім мөлшері) оның орташа мәнінен ауытқу деңгейін таба-ды; ауытқу деңгейінің мәнін өзіне өзін көбейтіп (квадрат-тан) өсіреді; вариант және тәжірибе бойынша ауытқу сандарының квадраттарының жиынтығын шығарады. Бұл тәжірибе дәлдігін сипаттайды. Осы жиынтықты n× (n – 1) × l (n – қайталау саны, l - вариант саны) бөліп, шыққан санды түбір астынан шығарады. Бұл барлық вариантқа ортақ орташа квадраттық қателігі болып саналады. Сонан соң ортақ орта- ша квадраттық қателікті 2 көбейту арқылы екі орташаның айырымының қателігін, яғни тәжірибе қателігін табады. Сонымен талдап қорытындылау әдісінде тәжірибе қателігін мына формуламен анықтайды: md = ± m 2 + m 2 = ± m 2 = ± m⋅1, 41 жүктеу/скачать 1,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||