Маңғыт елі шығарған эпос:«Едіге».
Ноғай Ордасы Алтын Ордадан бөлініп шығып, жеке мемлекет болды: Нұр ад-диннің кезінде (1426-1440 жж).
Ноғай Ордасының ыдырай бастаған уақыты:XV ғасырдың басы.
Ноғай Ордасының бірнеше иеліктерге бөлінуіне себеп болған жағдай: 1550 жылдардың ортасында Қазан, Астрахан хандықтарының Ресейге қосылуы.
1550 жылдардың ортасында Ресейге қосылған хандықтар:Қазан, Астрахан.
Ноғай Ордасының иеліктері қосылған өңір: Кіші жүз.
Алғашқы қазақ ханы Жәнібек тұсында достық қатынаста өмір сүрген ноғайлар мен қазақтарды«екі туысқан Орда» деп атаған ғалым:Ш.Уәлиханов.
Ноғай Ордасымен шекарасы ортақ емес мемлекет: Моғолстан.
Ноғай Ордасында билеушінің титулы: Хан.
Ноғай Ордасында түрік тайпаларының басшылары: «мырза».
-
Ноғай Ордасында билік бидің қолында болды, ал қалған мемлекеттерде хандық мұрагерлік жолмен сақталып отырған.
Ø XIII-XV ғасырлардағы Солтүстік Қазақстан мен Батыс Сібір
-
Батыс Сібір жеріндегі туысқан түрік тілдес тайпалардың бірлестігінде басты рөл атқарған тайпа: Керейіттер.
? Сібір елін монғолдар жаулап алғаннан кейін, Жошы ұлысының, одан соң Алтын Орда құрамына енгенін жазған парсы тарихшысы Рашид ад-Дин.
v Алтын Орданың ханы Батый Сібір жерін Шайбанға сыйға тартқан. Батыс Сібір Шайбани әулетінің жері саналғанмен, елді басқару тайбұғалықтардың қолында болды.
-
XIV ғасырдың аяғында Тобыл, Тура және Тобда өзендерінің аңғарында шайбаниліктер құрған хандық: Түмен хандығы (Батыс Сібір хандығы).
-
Батыс Сібір хандығының негізгі жерлері: Тобыл, Тура өзендерінің аңғары.
-
Батыс Сібір хандығының астанасы Қызыл-Тура.
v Қазір ол қаланың орнында орналасқан қала: Тюмень.
-
Ақ Орда ханы Барақтан жеңілген Шайбани ұрпағы Махмұд-Қожа Батыс Сібірге қашып келіп, ноғайлардың қолдауымен хан болды.
-
1428 жылы Махмұд-Қожаны жеңіп, Батыс Сібірді өзіне қаратқан: Әбілқайыр хан.
-
Әбілқайыр хан қаза болғаннан кейін Батыс Сібірде билікті өз қолына алған: Ибақ хан.
v Ол қазақ хандары Жәнібек, Кереймен одақтасып, Әбілқайырдың мирасқоры Шайх-Хайдарды өлтірді.
-
Орыс патшасы ІІІ Иванмен өзара сауда қарым–қатынасын орнатқан хан: Ибақ хан.
v 1481-1484 жылдары орыс мемлекетіне екі рет елшілік жіберген.
-
Ибақтың тайбұғалықтарды биліктен шеттетуі жергілікті шонжарлар тобының наразылығын туғызып, олар тайбұғалық Мұхаммедтің басшылығымен 1495 жылы Ибақ ханды өлтіреді.
Достарыңызбен бөлісу: |
