Өзіндік жұмыс сұрақтары 4 тақырып 1. Аудитор қандай құқықтарға ие бола алады?
2. Аудитордың міндеттері қандай?
3. Аудиторлық заң қашан қабылданды?
4. Заң қандай міндетті қызметті орындайды?
5. Қаржылық есеп беруге тексеру жүргізуге аудиторды кім итағайындайды?
5-Тақырып. Клиенттің ішкі бақылау жүйесі
1. Ішкі бақылау құрылымы жәнет элементтері
2. Басшылықтың ішкі бақылаудағы жауапкершілігі
3. Бақылау мақсаты мен аудиттің жалпы мақсатының өзара байланысы
Ішкі бақылау құрылымы және оның элементтері
Ішкі бақылау жүйесі кез келген кәсіпорында орын алады, себебі басшылықты қабылданған шешімнің орындалуы қызықтырады. Бақылауды іске асыратын жағдайға басқарудың сәйкес құрылымы енеді. "Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру туралы" заңның 8-бабында: "Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп жүргізу қаржылық есепті құру кезінде активтерді сақтау, ұрлық пен қателерді болдырмау және анықтау жөніндегі шараларды камтыған операцияларды тиімді жүргізу, бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру, есеп саясаты туралы заңының орындалуын қамтамасыз ету үшін ұйымдар ішкі бақылауды ұйымдастыруға құқықты. Ішкі бақылауды ұйымдастыруды басшылық қамтамасыз етеді. Мемлекеттік мекемелерден басқа ұйымдар ішкі бақылауды тәуелсіз аудиторлар немесе аудиторлық ұйымдарды тарту арқылы іске асыруға құқықты" – деп көрсетілген.
Бақылауды жүргізу шарты кәсіпорын персоналы мен оның басқарушылық буынының өзара қатынасы мен біліктілігінде болады.
Әдетте, ішкі бақылау жүйесі қаржылық есептемені дайындау мен құруға қарағанда сұрақтардың кең ауқымын қамтиды. Сондықтан ішкі бақылаудың барлық пайдаланылатын реттемелері мен әдістері аудиторға пайдалы. Оған ең алдымен нақтылы қаржылық есеп беруді дайындау үшін қажетті ақпаратты жинау, өңдеу және жинақтау процестерін реттеу және бақылауға тікелей бағытталған шаралар қызықты. Ішкі бақылаудың негізгі міндеттері:
Заң талаптарының орындалуы;
Мүлікгі ысыраптан қорғау;
Ағымдағы шаруашылық операцияларының тиімді орындалуы;
Басқарудың барлық деңгейлерінде бұйрықтарды, өкімдерді және басқа нұсқауларды орындау;
Құжаттар және олардағы ақпараттың толықтылығы мен дәлдігінің қажетті деңгейін сақтау;
Кездейсоқ және әдейі қателер мен бұрмалауды анықтау мен болдырмау;
Бухгалтерлік қорытынды есепті уақытында және дұрыс дайындау;
Кәсіпорын басшылығы саясатын қолдану;
Шаруашылықты жүргізудің тиімдірек және прогрессивті әдістерін енгізу...
Бақылауды жүргізу шарттарын білу аудиторға мыналарды анықтауға мүмкіндік береді:
Бухгалтерлік есеп пен бақылау реттемесінің тиімді жүйесің қамтамасыз ету үшін олар жеткілікті ме;
Олар қаржылық есеп берудің бұрмалануын минимумға жеткізуге көмектесе ме?