Алматыкiтап баспасы 2014 Өнер

Жүгірген бұғы 
мегацерос 
Б. д. бұрынғы 30 000 ж.
Ардеш өзенінің аңғарындағы 
(Франция) Шове үңгірі 
Мегацерос – тұқымы 
құрыған алып бұғы. Мұздық 
дәуірдің кешеуілдеу 
кезеңі аяқталған соң ол 
Еуропаның оңтүстігіне 
қайта оралмаған, ал оның 
жартастағы бейнелері 
тек ең ежелгі Шове және 
Куньяк үңгірлерінен 
табылған.
ЕНДІ БІЗДІҢ МОЙНЫМЫЗҒА
АСА ҮЛКЕН ЖАУАПКЕРШІЛІК 
ЖҮКТЕЛДІ. 
БҰЛ БҰЗЫЛМАҒАН 
ОРЫН... 
ҚАНДАЙ
ЖАҒДАЙДА БОЛМАСЫН
ҚОРҒАЛУҒА
ТИІСТІ
1995 | Эльет Брюнель Дешамс
Француз спелеологы, Шове үңгірінің ашылуы туралы
МАҒЫНАЛЫ МӘТІН
Жартастағы суреттердің көпшілігінің 
бүгінгі күндерге 
дейін сақталу себебі, олардың тұрақты микроклиматта 
сақталуына байланысты. Алайда үңгірлерде туристер 
топырлай басталысымен барлығы да өзгерді.
1950 жылдары Ласкодағы үңгірлердің қабырғаларында 
микроскоптық балдырлар пайда болып, кальций 
қабыршақтары түзілуінен суреттердің өше бастағаны 
байқалды. Ласконың ресми өкіметі бункерлерде
келушілер үшін үңгір репродукциясы – Ласко-2-ні салды. 
ҮҢГІРЛЕР РЕПРОДУКЦИЯЛАРЫ
Ласко-2 жартасындағы кескіндемелер көшірмесі
Кандамо үңгірі 
Испаниядағы ең ежелгі жартастағы суреттер 
б. д. бұрынғы 23 000 ж. ш. Ла-Пенья-де-Кандамо 
үңгірінде жасалынуы мүмкін. Олардың 
арасында бизондар, бұқалар және турлар 
(ежелгі мүйізді ірі қара) бар. 
Неандертальдықтар жойылып кеткен
Ең соңғы неандертальдықтардың қалдықтары 
шамамен б.д. бұрынғы 30 000 ж. межеленеді.
Олар ортаңғы палеолит дәуірінде басым болған, ал 
енді олардың орындарына қазіргі адамдар келді. 

0
17
21 000
18 000
Б. д. б. 
15 000 
ж.
Қара сиыр
 
Б. д. бұрынғы
15 000-13 000 ж. ш.
Ласко үңгірі, Монтиньякаға 
(Франция) таяу. 
Бұл жартастағы сән-
салтанатты картина
«Неф» деп аталатын ұзын,
тар жерде жасалған.
Сиыр кескіні қарама- 
қарсы бағытта шауып
келе жатқан жиырмаға 
жуық ат бейнеленген фриз 
үстіне бастыра салынған. 
Анри Брейль бұл тектес 
кескіндердің «бұрмаланған 
өріс» екенін көрсеткен, 
өйткені оның
кеудесі қырынан, ал
кейбір бөлшектері
(мүйіз бен тұяқтары) 
қасбеттен салынған. 
Қанатсыз гагарка
Б. д. бұрынғы 25 000-17 000 ж. ш.
Коске үңгірі, Марсельге таяу (Франция) 
Бұл таңғажайып үңгірдегі өрнектерді 1991 жылы 
Анри-Коске дайвинг орталығының менеджері 
тапқан мұндағы ерекше фактор – қазір үңгірге 
кірер ауыз су астында. Теңіз мақұлықтары 
бейнелері арасында қанатсыз гагаркалар, 
аққұрсақ тюленьдер және сегізаяқтар бар.
Теңбіл аттар панносы
Б. д. бұрынғы 26 000-20 000 ж. ш. 
Пеш-Мерль үңгірі, Ло (Франция)
Палеолит суретшілері жұмыс істегенде дөңес беттерді пайдалануды ұнатқан.
Мұнда салынған бас суреттері кішкентай, бірақ жапсарлас жартастағы дөңестік аттың 
басының пішініне ұқсас болғандықтан, оң жақтағы жануар сенімдірек
болып көрінеді. 2011 жылы ғалымдар осындай теңбіл аттардың шын мәнінде
болғанын дәлелдейтін ДНҚ үлгілерін тапты.