І деңгей Мәтінді оқы,аудару.Ұнаған ұлттық аспаптың суретін сал

Музыкалық аспаптардың ойналу сипатына,дыбысына қарай төрт топқа жіктелген. Ішекті (шерпелі)аспаптарға домбыра, жетіген, адырна,шертер жатқызылса, үрмелі аспаптарға сыбызғы керней, сазсырнай, шаңқобыз жатқызылады.Ал дабылды-шулы (ұрмалы-сілкімелі)аспаптар тобына дабыл,тоқылдақ,асатаяқ,қоңырау,дауылпаз жатады. Ыспалы аспаптарға қобыз,қылқобыз,нарқобыз,сазген жатқызылады.

Өмірге құштарлық - жизнелюбие

Шексіз сүю – безграничная любовь

Кең тараған – широко распростроненно

Жараланып – был ранен

Бірігіп – совместно

Алып – гигант , великий

Әділетсіздік – неспроведливость

Озбырлық – эксплуататор

Қажымас – неустанный

Күйші –исполнитель кюя (мелодия на домбре)

Жетілдіру – совершенствовать

Қарапайым – простой

Шаруа отбасында –в бедной семье

Қақпай еркін өсірген – воспитовал свободно

Зеректік – способность

Жеткіз –донеси

Ұсыну – вручить

ІІ деңгей

Кестені толтыр.Сызба бойынша мәтін құрастыр.

   Атақты күйшілер

                         --------------------------------------------------------------                                                         

    Құрманғазы                               Дина                                       Тәттімбет

   Сағырбайұлы                       Нұрпейісова                               Қазанғапұлы

        күйші                                   күйші                                         күйші

 Батыс Қазақстан                  Орал облысы                          Қарағанды облысы

    «Адай»                               «Той бастар»                              «Салқоңыр»

«Көбік шашқан»                  «Әсем қоңыр»                            «Сылқылдақ»

Атақты күйші композитор – Дина Нұрпейсова 1861 жылы қазіргі Орал облысы , Жаңақала ауданы, Бекетай құмында қарапайым шаруаның отбасында туған. Әкесінің аты Кенже болған. Ол Динаның музыкаға зеректігі ерте байқалған. Жеті – сегіз жасында қолына домбыра ұстады. Тоғыз жасында Құрманғазымен танысады.

 Дина өз заманының белгілі күйшілерімен кездеседі. Олар: Ұзақ, Түркеш. Осы күйшілердің шығармаларымен танысады. 

1888 жылы Құрманғазы Динаға : « Менің күйлерімді кейінгі ұрпаққа жеткіз» , - деп өз домбырасын ұсынған. Дина ұстазының өсиетін орындады.

 Динаның кең тараған күйлері : «Әсемқоңыр» , «Тойбастар», «Ана Бұйрығы», «Бұлбұл» .

 

Күй атасы – Құрманғазы

Құрманғазы Сағырбайұлы – қазақтың күйші, композиторы, домбырашы, халықтың аспаптық күй өнерінің классигі. 

Күйші 1818 жылы қазіргі Батыс Қазақстан облысының Жаңақала ауданындағы Жиделіде туған. Атақты күйшілерден күйлерінің мазмұны туралы әртүрлі әңгіме тыңдаған. 

Құрманғазының алғашқы ұстазы – Ұзақ болған. Ұзақпен ел аралап, домбырашылық өнерін жетілдірген, өнер сайсына түскен.

Құрманғазының алғашқы күйлерінің бірі – «Кішкентай». Одан кейін «Ақбай», «Ақсақ киік», «Адай», т.б. күйлерін шығарған.  

әуес, ермек – хобби бос уақыт – свободное время

сүйікті – любимое іс –дело

айналысу, шұғылдану – заниматься қарт – пожилой

ересек – взрослый немесе – или

белсенді – активный яғни – тоесть

пайда – польза қолөнер – прикладное

искусство, рукоделие

Ермек, әуестену, қуаныш, шұғылдану, көп уақыз, аз уақыт, сүйікті, айналысамын.

әдіс – метод бөлік – часть

жарыс – соревнование әуесқой – любительский

кәсіби – прфессиональный күрес – борьба

ауыр – тяжело (-ый; -ая; ое) жеңіл – легко (-ая; -ое; -ий)

жүзу – плавание мәнерлеп сырғанау – фигурное катание

шаңғы – лыжи таралған – распространенный

ара қашықтық – дистанция қозғалыс – движение

беткей – склон горы серуендеу - прогуливаться

ми – мозг

1. Спортпен айналысатындары қанша пайыз құрайды, айналыспайтындары қанша пайыз құрайтынын анықтаңыздар.

2. Қанша пайызы әуесқой спортпен және қанша пайызы кәсіби спортпен айналысады?

І деңгей

1. Спорт оқу орындары атауларын аударыңыздар.

2. Өз қалаңыздағы спорт оқу орындары туралы мәлімет жинақтаңыздар. Реферат жазып келіңіздер.

Салауатты өмір салты

ІІІдеңгей

Жаңа сөздерден сөз тіркесін жаса.

ем – лечение ізде ищи

арналған – посвященный салауатты өмір салты – здоровый образ

жизни

бекітілді – утвержден қаулы – постановление

әзірлеуші – разработчик мақсат – цель

сауықтыру – оздоровлять ұлғайту – увеличение

іске асыру – осуществлять мерзім – срок

кезең – этап, период дене шынықтыру – физкультура

дене тәрбиесі – физическое ұстан - придерживайся

воспитание

спорт

1. Ол ұста...ды. 2. Марат баскетболмен айнал...ты. 3. Қайрат жаттығудан кейін жу...ды. 4. Дене шынықтыру мұғалімі футбол үйірмесіне қатыс...ды.