атқа қоныпты. Төле бидің тура төрелігі мен алдаспандай өткір шешендік сөз үлгілері өте көп. Ол ұрпақтан ұрпаққа үлгі, өнеге, тәрбие болып, жүрек төрімізден берік орын алып отыр. ҚАЗ ДАУЫСТЫ ҚАЗЫБЕК
немесе ҚАЗЫБЕК БИ
Қазақ шіркін, қайсібір кісінің болсын, тұла бойындағы тамаша қасиетін танып, ат қойып, айдар тағуға келгенде шебер-ақ! Қараңызшы “қаз дауыс- ты” деген ғажайып сөздің астарында қаншама мағына жатыр. Аузымен құс тістеген шешендіктің, қынаптан суырылған қылыштай өткір сөздің сұлу- лығы мен жүрекке жететін жылылығы әуезде емес пе? Сондай сырлы сазды, дабылды үні бар қаз дауысты Қазыбек 1665 жылы Қарағанды облысының Егіндібұлақ ауданында дүниеге келген. 1765 жылы қаза тапқан. Тәуке хан өз тұсында өзіне үш бәйтерек биді тірек етті. Олар жоғары да есімдерін ілтипатпен еске алған бабаларымыз — Төле би, Қазыбек би, Әйте- ке би. Даланы ң бұл данышпандары әртұста, әр ж үзд ің сұңғылалы саясаткерлері еді. Тәуке хан әлі де мемлекеттік құрылысы қалыптаспаған, бір орталыққа бағынбаған ұлан-ғайыр даланы уысында бір өзі ұстап тұру қиын екенін ұқты. Оның алдында ғана Алтын орда күйреп, А қ орда ыдырап, бей- берекетті кетіп, ұсақ хандықтар бір-бірін түтіп жеуге дайын тұр еді. Осылай тақ пен тәж үшін тайталасып, мал-жанын тонатып, азып-тозуға шақ қалған
106 ________ Асанбай АСКАРОВ кезең. Ғасырға жуық уақыт бойы жоңғарлар қазақтың қанын судай төгіп жатқ- анда іргелес діні бір, тілі бір көрші елдер қолдау көмегін де бермеді. Бір ғана Тұран өлкесінің өткен тарихи жолы оған мысал бола алады. Үлы түркі қағанатының көш басшылары болған бабаларымыз Білге хан,
