болады. Ақын Көкбай (Олжабай) өзінің “Абылайхан” дастанында Төлебиді іздеп келген Әбілмансүр туралы: Атым да, жөнім де жок бір баламын, Көп айдан тентіреген бейшарамын. Әке-шеше, ел-жұртым, туғаным жоқ, Атымды сіз қойсаңыз құп аламын!- деген жолдар бар. Көреген Төле би 13 жасар болар баланың өн бойын бір шолып өтеді. Шашы өскен, жаман тымақ, жалбыр шапан киген балаға “Сабалақ” деп ат қояды. Ал, атақты талым Шокан Уәлиханов өз зерттеулерінде Абылай Ресей жылнамаларында “Сібір принці” деп атантанын айтып кетеді. 1731 жылы Үлытауда үш жүздің жасақшылары мен ойрат шапқыншыла- ры арасындаты шайқаста Ә білмансұр қалмақ ханы Қалдан С ер ен н ің емшектес туы сы - Шаршы батырды жекпе-жекте мерт етеді. Осы айқаста атасының атын атап “ия, Абылайдың аруаты” деп ұран шақырып жаута қар- сы шапканда, ойрат қалмақтары ойсырай қашады. Содан соң -ак
Әбілмансұрды серіктестері — сарбаздары ғана емес, ел “Абылай” деп атап кетеді. Әбілмәмбет хан өлген соң Абылай таққа отырып, қазақтың ханы атана- ды. Абылай қазақ еліне атағы шыққан Шыңғыс әулеті болғандықтан ғана хан болып сайланған жоқ. Ол балалық, жастық кезінен жетімдік пен азапты көріп, төзімділік пен қайратқа мініп өсті. Халықтың сырын, елдің мұңын түсіне білді. Халықтың басын қосып, өзінің қолбасшылық, батырлығымен, ел басқарудағы көреген даналығымен көзге түсті. Абылай өмір сүрген XVIII ғ бірінші жартысы қазақ халқының басына ауыр күн туған қиын да қатал кезең еді. Қытай империясының құйтұрқылығымен шығыстан жоңғарлар, батыстан Еділ қалмақтары, Жайық қазақтары, башқұрттар болып, жан- жақтан жаулар анталады. Бәрінің де тарпа бас салып, талап алуға аңдып
