ғажайып сәулетті көрінді. Сарай бөренелермен тұрғызылып, түрлі-тақтай- лармен әшекейленген. Әдемі ағаш қоршауы бар, жаудан қорғану емес, сән үшін жасағаны байқалады. Сарайдың қасында патшайымға арналған төртам да әсем көрінеді” Приск түркілердің шеберлігін тандана суреттейді. Атақ- ты адамдар үшін жасалған үйді, олар “терем”, ал қатардағы адамдар үшін тұрғызылған үйді “и сб ” деп атаған, ол “жылы қоны с” деген мағынаны білдіреді. Біздің уақытка дейін жеткен дерекнамалардан қыпшақтардың тұрмыс- тық құрал-жабдықтарын, киім -кеш ектерінің егж ей-тегж ейлі сипатын табуға болады. Еуропалықтар алғаш рет көшпенділердің сыртқы келбетін көріп, ауыздарын ашып, бастарына төбесі шошақ былғары бөрік, бұттарына тері шалбар, аяқтарына саптама етік кигеніне таңғалып қарайды. Ол кезде Еуропа шалбар түгіл, етік дегенді білмеген. Әрине, еуропалық- тарға көшпелілер тұратын киіз үйлер ғажайып болып көрінді. Соның өзінде сол уақытта еуропалыктар тамақты қолмен жеген кезде көшпенділер асха- налық кұрал-жабдықтарды қолданып жүрген. Көшпенділердің көсемі Атилла туралы сөз еткенде тарихшылар “оның өр мінезі болса да патшалар сияқты жұртқа өктемдігі жоқ, асып-таспаған, ел қатарлы киінген. Думан-тойларда алтын, күміс ыдыстарды емес, ағаштан жасалған бұйымдармен ғана іш іп-ж еуді ұнатқан” деп сипаттайды. Осы кісілігі мен кішілігі үшін елі оны құрметтеп, қатты сыйлаған. Қарапайымды- лығы сонша, жұртқа сенгіш болған. Сол сенгіштігінен ақыры опық жейді. Бүкіл Еуропаны тітіркендірген ұлы қолбасшыны 453 жылы опасыздар у беріп, түбіне жетті. АСПАРУХ
(И
сперих
. И
спир
)
Осы есіммен ол тарих перзенті атанды. Атилланың тұсында Еділдің төменгі ағысында ж әне Азов жағалауында хандық орнады. Ол Бұлғар хан-
