Үлы Тұранның Үлдары 35 Бізге Манас талайғы ғасырлар белесінен өтіп жетті. Ол түркі тілдес ха- лықтар үшін әділеттіліктің символы іспетті. 1995 жылы бүкіл Орталық Азия “Манас” эпосының мың жылдығын салтанатты түрде атап өтті. И ә, мың жыл! Тағы да мың жыл өтер, бірақ Манас ешқашан да ұмытыл- мақ емес. МАХМҮТ ҒАЗНАУИ
Себүк-тегіннін ұлы Саманидтік билеушілер түркі тайпаларынан қолға түсірген қүл-тұтқын- дардың іш індегі таңдаулыларын кейбір маңызды провинциялардың жергілікті жердегі өкілі етіп ұстағанды тәуір көрген. Міне, солардың бірі Әли-тегін уақыт өте келе Қорасан қаласының әскери басшысы болып та- ғайындалады. Алайда өзінің әміршісі қайтыс болғаннан кейін ол қызметтен түседі. 962 жылы өкпелі көңіл-күйі жабырқап, күйзелген шағында Тұранға таяу мандағы Газнаға қайтып оралады. Көп үзамай сол жерде дүние салады. Ғазнауидтер династиясының негізін қалаушы С ебук-тегін осы Әли- тегіннің күйеу баласы. С ебук-тегін өз қарауындағы ж ердің көлемін ұлғайтты. Үндістанда ол раджиугтерді тас-талқан етіп жеңіп, өзінің өкілін сайлады. Персияда Хорасанды өзіне қаратты және де Қараханидтердің ауыр соққысынан Саманид мемлекетінің құлағанын пайдаланып, Махмуд Ғаз- науи Хорасан, Табаристан, Ғазнеустан мен Хорезм аймақтарын жаулап алды. Ө зінің қуатты көрш ілерімен, Илек-ханмен бітімге келіп, онымен Әмудария жағындағы шекарасын белгілеп алды. Ол Үндістанға әлденеш е рет жорық жасады. 1001 мен 1026 жылдар аралығында он екі рет Солтүстік Үндістанға әскери жорық ұйымдастырды. Көп ұзамай ол Кашмир мен Пен- жабтың шегінен алып, Канаужбен Муттраны 1018 жылы басып алды да 1024 жылы Гужерабтың астанасы Саминат Анхальварды өзіне қаратты. Осы экс-
