Қазақ Әдебиетінің алтын ғасыры. Зерттеу. Астана,

Оқырман-жұртшылыққа Қазақ энциклопедиясы тұңғыш рет ұсынып отырған осынау “Ұйқас сөздігі” академик-жазушы М.Әуезовтың редакциялауымен Қазақстан ҒА баспадан 1957 ж. шығарған Абай шығармаларының екі томдық толық жинағы бойынша жасалды. Ұйқас сөздігі ақынның барлық өлеңдері, поэмалары, аудармалары бойынша әзірленді. Шумақтың 1-жолындағы негізгі сөзге байланысты терілген ұйқастар алфавитке түсіріліп (негізгі сөзге қарай), оған ұйқастырылған сөздердің “адресі” берілді. “Адресте” 1957 ж. жинақтағы өлеңдер ұйқастарының негізгі сөзден кейінгі сөздердің томы мен беті (араб цифрымен) ғана көрсетілді. Сөздікке ақынның әр түрлі өлеңдерінде немесе басқа-басқа шумақтарында негізгі сөзге ұйқасатын сөздері теріліп, біріктірілді. Бұған, керісінше, кейін бірнеше рет қайталанатын сөздер алынбай, олар алғашқы “адрес” бойынша ғана берілді. Мыс.: “көз” – “сөз” деген ұйқас 88, 204; “көп” – “деп” ұйқасы 117, 118, 133, 2594+ “кетті” – “етті” – “өтті” ұйқастары 140, 269, 280 беттерде қайталанады. Бұл ұйқастар алғашқы “адресімен” бір-ақ рет көрсетілді. Сол сияқты “көзін”, “өзім”, “сөзің”, “көзіне”, “сөзіне” “көздері, сөздері” түріндегі қайталама ұйқастардың да тек бірінші кездесетін түрі алынды. Сөздікке өлең жолы соңындағы ұйқастар ғана енгізіліп, қазақ жырында, әсіресе Абай өлеңдерінде жиі кездесетін ұйқастың басқа да түрлері: ішкі ұйқас, мазмұндық ұйқас (мыс., “мал таппай – ой таппай”, “жау болып” – дос болып”), бірыңғай дауысты, дауыссыз дыбыстардан, сөздер мен сөйлем тіркестерінен басталатын аллитерациялық, ассонанстық, носсонанстық ұйқастар алынған жоқ. Мыс.:

“Өзіңнің қара артыңа,

Өткен өмір бейне түс.

Өлгенше болар бар ма дос?..”

немесе:

бір сөз үшін дос болып…”

“Бал болатын бала бар,

Бал болар ма Рақымшал?!”

Дегендегі үндес бастамалар. Абайдың інісі Оспан қазасына арнаған “Жайнаған туың жығылмай…” деген жырындағы өңкей “Ж” әрпімен басталатын сөздер арқылы кремет жарасым тауып, бір деммен оқылатын текпе ұйқастарды еңбеген. Осы сияқты орын ауыстырып, қайталана ұйқасқан сөздер де алғашқы түрі бойынша ғана беріледі. Ақын өлеңінің негізгі ұйқас заңына қайшы келетін, кездейсоқ ұйқастар да сөздікке енгізілген жоқ.

А

Абыз бар – жел қабыз бар (1,152)

Ағаңнан – заманнан (2,78)

Ағаш – тас, болмас (1,282)

Адам – арам (1,133)

Адамдар – балаңдар (2,70)

Адамды – сазаңды, наданды, мазамды (1,156)

Адам жоқ – жаман жоқ (1,235)

Адамзатты – тәтті,әділетті (1,244)

Адамнан – айтқаннан, алғаннан (1,70)

Адамы – арамы (1,64)

Азады – жазады (1,59)

Азаймақ – тайғақ, маймақ (1,247)

Аз-ақ – мазақ, қазақ (1,70)

Аз ғана – бозбала (1,130)

Азғанасы – олжаласы, бұл қаласы (1,111)

Азғырып – жазғырып – (2,90)

Аздан – жазған (2,126)

Аз емес – таза емес, саз емес, наз емес (1,250)

ай – жәй, бай (1,72); сай (1,77); жарқылдамай, бұрынғыдай (1,250)

Айғақ – қалталанса-ақ, т…-ақ (1,35)

Айдар – жайнар, қайнар, абайлар (1,248)

Айдаһарсыз - қыз, арсыз, байқарсыз (1,96)

айла жоқ - пайда жоқ (1,229)

Айласын – жайнасын (1,133)

айналайын – сайын, жайын (1,107)

Айналып – жайналып (1,49)

Айнымас - қайырылмас, айрылмас (1,103); көл, қарас (1,101)

Айнар-жайнар – шайқар, байқар (1,172)

Айт – қайт (1,145)

Айта алмай – бата алмй (1,52)

Атайын – қайтейін (1,169)

Айтаққа – аулаққа (1,77)

Айтамын – тартамын (2,74); қайтемін (2,85)

Айтпаған – қайтпаған, тартпаған, татпаған, жатпаған, шатпаған, сатпаған, тоқтаған, таппаған, сақтаған, қақпаған, жақпаған, мақтаған (1,185)

Айтпас – қайтпас (1,100)

Айттым деп – қайттым деп (1,61)

Ақмаққа – соқпаққа (2,137)

Ақсақал – жандал, ал (2,115)

Ақылға – жақынға (1,204)

Ақылыз – арсыз, жалғыз (2,134)

Ақын – жақын, салқын (2,92)

Ақыр – жатыр, батыр (2,98)

Ақырын – тықырып (1,135); асылым (1,189)

Ал – сал (2,125)

Ала – шала (1,114)

Алар – қалар (1,221)

Алған соң – қалған соң, салған соң, болған соң (1,191)

Ал дағы – бар дағы (2,125)

Алдағыш – жас қамыс (1,134)

Алданыс – айға алыс (2,75)

Алдап – арбап, тап (1,100)

Алдау – жалдау (1,93)

Алды – қалды (2,125); барды (1,262); құралды (1,271); салды, нашарланды (1,276)

Алдыңыз – малдыңыз, қалдыңыз (1,62)

Алдырған – шалдырған, қалдырған (1,178)

Алды ішін – қайғысын (2,147)

Алла – пандә (1,99); қалма (1,102)

Алланың – пенденің (1,171)

Алласы – көз жасы (1,165)

Алма – құмарланба, қалма (1,40); алла (2,83)

Алмадым (қарғадың (2,83); алланың (2,148)

Алмай – жалындай (1,115)

Алмақ – қалмақ, салмақ (2,146)

Алмас – қалдырмас, бармас (2,104)

Алиау – төртеу (1,93)

Алу – салу (2,122)

Алып – сықылданып, күйіп-жанып (1,98); қозғалып (1,106); салып (1,113)

Алысып – танысып (1,135); қарысып (1,140)

Аман – маған, саған (2,120)

Аман ба – заманда, бабанда, жаман ба, шаман да (1,75)

Амандасты – жақындасты, сұрасты (1,271)

Ана жоқ – бала жоқ, және жоқ, шама жоқ, қара жоқ, баға жоқ, жала жоқ, сана жоқ (1,198)

Анты бар – салты бар (1,65)

Антын – алтын (2,125)

Антұрған – қылған (1,215); болған, тұрған (2,152-153)

Ант ұрып – шарқ ұрып (1,108)

Ант шықты – салт шықты (1,59)

Анық бас – жалықпас (1,163)

Аңдамас – таңдамас (1,145)

Аңдып сені – аңдып оны (1,91)

Аңдыр – азғыр-азғыр, жалбыр (1,73)

Аңқыған – шалқыған, балқыған, қалпынан, даңқынан, шарытынан (1,138)

Аңыратып – сорғалатып, таңырқатып (2,127)

Апаларым – жапаларын, аталарын (1,281)

Апарып – оңғарып, алып (1,273); жарып, барып (1,279)

Араз – аз, жаз (1,200)

Аралады – таба алмады, шам алмады (1,574)

Аралас – жас (1,182)

Араласып – құшақтасып, басып (1,122)

Араны үлкен – тоя ма екен, болады екен (1,263)

Ардың – болдың, қалдың (1,266)

Ар едің – нар едің, бар едің, кәрі едің, тар едің (1,181)

Арзан – арма, бардан (1,174)

Арқалан – бар қалан (1,163)

Арманым жоқ – қанғаным жоқ (2,86)

Арсаңдар – қалсаңдар, талтаңдар (1,83)

Арттағылар – сынар, ұғар (2,106)

Арты едім – қарт едім (1,183)

Артық – қаншық, тантық (1,39); шалқып, тартып (1,273-274); тантық (2,142)

Артылса – тартылса, қылса (1,83)

Ар үшін – жар үшін (1,126)

Арықпын – қанықпын (1,140)

Арысқа – намысқа, шалысқа (1,64)

Арыстан – бастан, жылатпастан (2,133)

Асар – тасар, қашар (1,265)

Ас бермек – есіттірмек (2,132)

Аспан – басқан , қашқан,жарысқан (1,71)

Аспан-көк – бәйшешек (2,96)

Асты – жушарласты, басты (1,281)

Астына – басына (1,207)

Асығам да – жасыдым да, ашығында (1,56)

Асығын – қашығын (2,148)

Асықпай – баса ұқпай (1,109)

Асыл тас – қалмас, табылмас (1,247)

Асылым ең – ғашықтымсың (2,86)

Асың ба – қасында, жасында, басында, шатылма, шаншылма, тасыңда, асылма, басұрма, жасырма, қосылма, шошынба (1,141)

Асырдың – жасырдың (1,220)

Асырса – жасырса (2,148)

Аталықты – қапалықты, қасалықты (1,172)

Атамыз бар – молдамыз бар, зар (1,129)

Атандық – ойландық (1,130)

Атып – батып, тартып (1,279)

Аулақтан – мойнақтан (2,123)

Аулап – саулап, жаулап (1,154)

Ауыздым – маңыздым, ағыздың (1,196)

Ауырып – жаңылып (1,166)

Аһ – қуа (1,214)

Ашады – сасады (2,123)

Ашты – жарасты (1,166); амандасты, араласты (2,116)

Ашуланды – барды, салды (1,261); қалды, малды (1,271)

Ашылар – жасырар (2,96)

Ашылмай – басылмай, жасырмай, қашырмай (1,156)

Ашылса – қашырса (1,132)

Ащы – басшы, араласшы (1,202)

Аб – ойлану, салу (2,133)

Аяқ /“Егемен Қазақстан”. Некен-саяқ, көргендей-ақ (1,107); қабақ, жалбақ (2,152)

Аянбай-ақ – саяқ, аяқ (1,281)
Ә

Әбіш – құрыш (1,180)

Әдетің – жендетің (1,90)

Әзім – жазым, тағзым (1,279); ажым, лажын (1,282)

Әкетпесе – тібірентсе, ол да ерісе (2,92)

Әлбетте – бейнетке (2,74)

Әм жалықтым – әм түңілдім (2,71)

Әндері – сәндері (2,132)

Әңгіме (өнеге (1,153); деме, жеме (1,263)

Әрекет – берекет (1,60)

Әрнеге – дүниеге (1,163); жүмлеге, өңгеге, кейдеге, бендеге, мен еге, жүр деме, көрмеге, бір наме, сүрмеге (1,168)

Әрнені – көрмеді (1,127); бендені (2,99)

Әсем – кем, ем (2,80)

Әсіресе – сен десе, әлденеше, орны келсе (2,72)

Әуре – сәуле (1,136)

Әуре етер – өмір өтер (1,108)

әуресі – әрнесі, тәңірі ісі, бендесі, сәулесі, кеудесі, пердесі, шаруасы, сәлдесі, жем жесі, өңгесі, кем кісі (1,132)
Б

Баға алмас – таба алмас (2,76)

Бағы – шағы, дағы (2,80)

Бағып – жағып, қағып (1,72)

Базар – ажар (1,90)

Базарым – ажарым (1,216)

Бай – орай, құдайым-ай (1,73); ай (1,200); айнадай (2,122)

Байғұсты – жабысты (2,125)

Байдың – сондайдың (2,122)

Байқадың – шайқадың, айтарын (2,91)

Байқаймыз – тайқаймыз, шайқаймыз (1,105)

Байқасын – айтасың (1,169)

Байла – сайла, айла (1,279)

Байлары – бәрлері (2,142)

Байласты – уәделесті, ыңғайласты (1,282)

Бай тап – мал тап (1,89)

Байын – дайын (2,122)

Бақ – хат (1,169); ортақ, ақ, шақ (1,228)

Бақпақ – жақпақ, қақпақ (1,35)

Бақсысың – тап шыным (1,93)

Бақырған – шатылған (1,215)

Бақырды – қашырды (2,132)

Бала – ала (1,92)

Бала бал – Рақымшал, өзің ал (1,206)

Баласы – саласы, анасы, шаласы таласы, шамасы, қарасы, арасы, сарасы, панасы, жаласы, қаласы, аласы, санасы, тілі ащы, ағасы (1,51 – 52); айналасы, жасы (1,72)

Баласын – барасын (1,90)

Бала-шаға – тамашаға, жараса ма (1,238)

Балбырап – салбырап (2,93)

Балқи көр – шалки бер (1,169)

Баптап – сақтап,жақтап, шықылықтап, салақтап, ыржақтап, мақтап, далақтап (1,30)

Бар – алар, ұғар, қалар, жағар, тарар, жарар, ойланып (1,43); тар, ұры-қар, ар, шар, зар, туғандар, ойландар, ажар, құтқар, іңкәр, хабар, айналар, болар, табар, қарманар, сандалар (1,81-82); қызар, құмар (1,238); ал (2,78); болар, табылар (2,81); зар (2,84)

Бар – табылар, базар (1,43)

Баратұғын – бір күн (1,125)

Барған – апарған (2,126)

Барғанда – қолыма, маңыма (2,89)

Барды – қалды, апарды (1,265); аңғарды, шығарды (1,268); салды (2,152)

Бардық – алдық (1,130)

Бардым – салдым (1,92)

Барқылдап – тарқылдап, салпылдап (1,207); тыңдап, ымдап (1,274)

Барлайды – алдайды, таңдайды (2,135)

Барлап – қосарлап, қармап, сарнап, арнап, шарлап, жалдап, арбал, қарғап, таңдап, малды ал, аңдап, мақалдап, зарлап, аяңдап (1,66-67); алдап-арбап, жалмап (2,152)

Барлығын – жарлығын (1,182); мантикин (1,214)

Барлық – тарлық, сынарлық (1,36)

Барма – ұнар ма (1,169)

Бас – алмас, ас (1,161); болмас (2,83)

Басқа – тасқа, ойламасқа (2,133)

Басқанға – аспанға, асқанға, тосқанға (1,251)

Баспақ – саспақ, аспақ (1,219)

Бастым – қаштым (1,15); састым (1,154)

Бас ұра – асыра (2,130)

Бас ұрамын – жасырамын (2,82-83)

Бас ұрып – жасырып (1,163)

Басылдым – асылдым, бас ұрдым, аһ ұрдым (1,189)

Басылса – ашылса (1,204)

Басым – жасым (1,91)

Басымды – жасымды (1,90)

Басына – астына (1,50); дорбасына, атасына (1,279)

Басында – қасында (1,62)

Басып – асып, ашып (1,281)

Басып тұр – қашық тұр (1,132)

Бата алған – аталған (2,143)

Бата алыпты – атаныпты, сөз қалыпты (1,267)

Бату – сату, тату (1,40)

Батыр – алғыр, қалғыр (1,86) ; жатыр, ақыр (1,142); шақыр (1,155)

Батыр деп – жатыр деп (1,61)

Батыр ой – бақты ғой (1,221)

Бауыр – ауыр (1,147)

Бауырмал – бал (1,182)

Бәйгеге – әрнеге (1,249)

Бәрі – кәрі, дәрі (2,108)

Бәрімен – нәрі мен (1,207)

Бәрін – мағналарын, іңкәрін (2,80)

Бес – қалдырмас, рас (1,211)

Бейнетке – дәулетке (1,133)

Бейуаққа – әржаққа (1,237)

Бейішке – кейіске (2,90)

Бекер – өтер, нетер (2,106)

Бекерге – өтерге, жетерге, кетерге, бітер ме, көтерме (1,20-21)

Бек көп – ептеп (1,93)

Бел – жел, гүл, кел, бел, кенел (1,138)

Белгілі – үлгіні, бір күні (2,136)

Белгісі – ол кісі (1,58)

Белді бу – бетті жу (2,90)

Белсенген – теңселген (1,50)

Бенде – көрдің бе, өмірінде, мен бе, дедің бе, көңлінде (1,128)

Бендесіп – еркесіп (1,154)

Бер – кер (1,91)

Бергек – көтерілмек, жиренбек (1,27)

Берген – көнген (1,155)

“Бер”-ден – “көр”-ден (1,151)

берді – өрледі, келді, деді, көрді (1,178); үрді (2,154)

Бердім – дедім (2,75)

Берме – ермек, көрме (1,213)

Бермедің – сермедің (2,86)

Бермей – көрмей, ермей (1,178)

Бермен – керуен, серуен (1,71)

Бермесе – бер десе (1,224)

Бермесең – жерлесең, көрмесең (1,105)

Беріңіз – көріңіз, жіберіңіз (2,134)

Беріп – елеріп (1,123)

Беріс – тегіс, керіс (1,40)

Бетерді – көтерді, өтерді, бекерді, көкерді (1,62)

Бет көрем деп – дерт көрем деп, бөксерем деп (1,29)

Беттемек – кембек (1,114)

Беті жоқ – к…жоқ (1,64)

Бетіме – дертіме (1,249)

Бетімнен – өкінбен (2,99)

Бетінен – не деген (2,99)

Билемек – сүймек, жүрмек (2,97)

Бишара – қара, жара (1,223)

Бозбалалық – ойланалық, қорғаналық (1,36); қыз қарадық (1,130)

Бойда – тойда, ойда (2,98)

Бойды алар – ой салар (1,219)

Бойла – ойла, қойма (1,223)

Бойлаймын – ойлаймын (1,219)

Бойының – ойының (1,233)

Бойлаймын – ойлаймын (1,219)

Бойының – ойынның (1,233)

Бойыңа – соңына (2,143)

Боқтады – тоқтады (1,207)

Боқтайсың – жоқтайсың, тоқтайсың ()1,228

Боқтауға – тоқтауға (1,235)

Бол – сол (1,133–134); жол, ол (1,246)

Болады – толады (1,219)

Болайын – оңайын (1,224); қармалайын (2,84)

Бола ма– тола ма, жолама (1,84-85)

Болған – антұрған, ауырған (2,133)

Болғанда – толғанда, қонғанда (1,49)

Болған соң – қуансын, жансын (1,98)

Болды – толды (1,101); оңды – солды (1,259)

Болмай – табылмай, оңай (2,154)

Болмайды – оңбайды, ойлайды, қоймайды, тоймайды (1,63)

Болмай маған – жарқылдаған, болжай алман (2,87)

Болмас – алмас, бармас (1,178)

Болмаса – оңбаса (1,145); толмаса (1,182); қоймаса, қонбаса (1,224)

Болып сақ – күліп-ақ (2,95)

Болысың – орысың (1,84)

Боп – жоқ (2,141)

Бопты – топты, жолығыпты (1,267)

Бос – дос (1,228)

Босанып – жасалып (1,136)

Босқа – досқа (1,90)

Бояма – қоя ма (1,169)

Бөгеліп – сүйеніп (1,77)

Бөл – ал, шел, жол, кемел, ел, кел, жел, сел, тел, төл, бел, шел, нел, сол, кел (1,94-95)

Бөлген – именген, келген (1,270)

Бөлек – керек (1,147); жемек, көмек (1,212)

Бөлмедің – келмедің (1,101)

Бөлмек – бермек, дүрмек (1,27)

Бөліп – келіп (1,220)

Бертінді – ісіңді, өзі де (2,139-140)

Бөтендігі – жігі, жүгі (1,56)

Буаз – аз (1,155)

Буынсыз – шыбынсыз, ұғымсыз (1,117)

Буынып – жуынып (1,204)

Буырқанып – жарып, толғанып (2,115)

Бұз – тығыз, отызымыз (1,277)

Бұзған – қылғызған, қыздан (1,267)

Бұзды – досымызды, сызы (1,56)

Бұзылып – құбылып (1,233)

Бұлақ – құлап, тым-ақ (1,260)

Бұлаққа – әр жаққа (2,139)

Бұландатқан – жатқан, ант атқан (1,200)

Бұлғақтасаң – көп бақпасаң, салмақтасаң, дәм таптпасаң (1,23)

Бұлғаң – жылмаң (1,154)

Бұл емес – күн емес (1,92)

Бұлт – ұмыт (2,145)

Бұлт берем деп – сырт берем деп, ырық берем деп (1,28)

Бұрдым да – тұрды ма (1,151)

Бұрқырап – сырқырап (1,221)

Бұрсаң – болсаң (2,83)

Бұртайып – айып (1,108)

Бұрым – ақырын, түрін (1,107)

Бұрынғыдай – шулай, құрай (1,71)

Бұрынғылар – сынар, құлар (2,104)

Бұтты-шатты – сынатты, атты (1,154)

Бүгін – кемшілігін, күйігін (2,80); сүтін, өлтіретін (2,153)

Бүксітіп – бықсытып, қоқсытып (1,207)

Бүлдіргенше – енгенше, жүргенде (2,103)

Бүркіп – сүртіп (2,90)

Бүрсең – жүрсең, көрсең (1,71)

Былғары етік – ызғар етіп, жарқ-жұрқ етіп (1,164)

Былжырайды – құрайды, сұрайды (1,263)

Бізге – сізге, өзге (1,274), егізге (2,139)

Біл – бұлбұл, дүлдүл, қыл, күл, іл, бұл, жылма-жыл, тұл, құл, шыншыл, гүл (1,45-46)

Білген сөз – сезген сөз (1,221)

Білгенше – көргенше (1,182)

Білгені – жегені (1,183)

Білгенін – дегенін (1,204)

Білгіш – күлгіш, шерміш (1,83), көргіш (1,91)

Білді – өлді (1,126); берді, іздеді (1,280)

Білдің бе – келдің бе, көрдің бе, көндің бе, сендің бе, төңдің бе, өлдің бе (1,176)

Білдірмей – күйдірмей (2,74)

Білдірмек – көп дүрмек (2,132)

Білдірмекке – күйдірмекке, сүйдірмекке (1,197)

Білдіріп – күлдіріп (1,182)

Біле алмай жүр – міне алмай жүр, күле алмай жүр (1,33)

Білегіне – жүрегіне, сүйегіңе (1,107)

Біледі – тіленеді, күледі (2,151)

Білемін – келемін, керемін (2,141)

Білер – саудагер (1,235); сенер, өнер (2,104)

Білмеген – деген, келген (2,72)

Білмек – жүрмек, өткізбек (1,26)

Білмеп пе ең – қылмап па ең (2,131)

Білсең – жең, тең (1,261)

Білсеңші – көрші (2,141)

Білтелеу – қай медеу (2,82)

Білуге – көруге, киюге, керуге, сенуге, сөгуге, шіруге, жүруге, кіруге, сүруге, желуге, келуге, еруге, беруге, сенуге, енуге (1,52-53)

Білінді – ілінді, көрінді (2,128)

Бір – жүр, көңілдендір (2,97); құр (1,127)

Бірақ – топырақ, шырақ (2,100)

Бір-бірлеп – жүр-жүрлеп (1,249)

Бірдей – өзгемей, кез келмей (2,81)

Біреуге – тілеуге (1,235)

Біржола – ит бола, жер шола (1,63-64)

Бір кейс – бір тегіс (1,108)

Бір қаралық – бишаралық, табалық (1,36)

Бір қарға – бастарға, тастарға, ашарға, қошқарға (2,128)

Бір құтылар – ұмытылар, бір ұмтылар (2,112)

Бірлік – ерлік (1,114)

Бірі – кірі (1,57)

Бірің дос – бәрі дос (1,89)

Бітті – кетті (2,141)
В

Виноват – айыпты, кінәлі (1,51-52)

Гәухар – асыл тас (1,12)

Гуде-гу – қу (1,153)

Гулеп – іздеп (2,144)

Гүл – ел, (1,151); біл, түгіл (1,245)
Ғ

Ғаламды – адамды (2,85)

Ғаламның – адамның (2,83)

Ғашығыңнан – нәсібімнен (2,85)

Ғибрат еттім – нисбәт еттім, хүрмәт еттім (1,14)

ғұзіріме – қадіріне (2,82-83)

Дайын – сайын, жайын (1,274)

Дайын қылар – пайым қылар, айтқызар,тынар (2,72-73)

Далаға – балаға (1,163)

Дарылдап – жалпылдап, барқылдап, шаңқылдап, алқылдап, тарқылдап, қарқылдап, сартылдап, аңқылдап, жарқылдап, шартылдап, тарпылдап (1,80-81)

Даңғой – жан ғой, байқалған ғой, ал, қой (1,96)

Даңқым бар – халқым бар, аңқылдар (1,118)

Дара – шара, қара (1,262)

Дат – рұқсат, ғибрат (1,263)

Даттайды – жаттайды (1,59)

Дауылдан – жауыннан (2,96)

Дәулетке – келбетте, жергекте, құрметке, жел бетке, әлбетте (1,148)

Деген – жеңген, көрмеген (1,261)

Дегенде – сөгем бе (1,169)

Дегенің – көргенің (1,146)

Деді – сені (2,141)

Дей берер – ербірер (1,85)

Деймін – өкінбеймін, іздеймін (2,117)

Дем алмай – ұялмай, тыя алмай (1,59); тоқталмай (1,125)

Демейді – жемейді, сүйінбейді (2,119)

Дененің – дүниенің (1,133)

Деңіз – неміз, сегіз (1,142)

Деп – іздеп (1,101-102); жеп (1,197); кеп (2,126)

Деп алды – неге алды, жоғалды, обалды (1,157)

Деп берем деп – ет берем деп, серт берем деп (1,29)

Дерге – ерге, өнерге (1,271)

Дерт алды – ер алды, келте алды, ерте алды (1,95–196)

Дерттен – серттен (1,99); өрттен (2,78)

Дерттендім – өртендім (1,116)

Десеңіз – жесеңіз, білсеңіз, көнсеңіз, тыйсаңыз, жисаңыз, қисаңыз, көрсеңіз, сүйсеңіз, сенсеңіз, берсеңіз, ерсеңіз, келсеңіз, жеңсеңіз, өлсеңіз (1,44–45)

Десін деп – берсін деп (1,50)

Дидар – табылар (1,170)

Докторға – соққырға, бос қалма (1,166)

Дорба – бар ма (2,126)

Дос – бос (1,121)

Дос кетті – бос кетті (2,123)

Достарың – мұң-зарын (2,123)

Достық қой – қостық қой (1,235)

Деп – леп (2,77)

Дуға – шуға, суға (1,199)

Дудан – судан, қуған (1,268)

Дұшпаннан да – тірі жанда, анда-санда, бүгін таңда, қисайғанда, кім майданда (1,33)

Дүниеден – әрнеден (1,229); инеден (2,75)

Дүниені – мені, өлгелі (2,100)

Дүрдей – өндірмей, бермей (1,223)

Дірілдеп – күрілдеп (1,77)

Ебін – тегін (1,89)

Егілсін – тегілсін (2,94)

Егіліп – түңіліп (1,235)

Егінге – тегінде (1,237)

Еді – келді, берді (1,267); именді, сенді (1,277)

Едің сен – едім мен (2,85)

Екен – мекен (1,259)

Екі үшті – күшті, түсті (1,238)

Ел де жаман – ер де жаман (1,114)

Елбіреп – мөлдіреп, елжіреп (2,127)

Елде жоқ – бенде жоқ (1,155)

Елерме – келер ме, сенер ме (1,86)

Елжіреп – әлсіреп (1,136)

Елі – түрі (1,114)

Елімді – белімді, сенімді, жерімді, көрінді, берінді, жеңілді, керілді, терілді, көңілді, берілді, ерінді, терімді (1,80)

Елің – сенің (1,91)

Елірткен – ерткен, шерткен (1,172)

Еліріп – шегініп (1,140)

Емес қой – демс қой (1,45)

Емеспін – теңестім, егестім (2,120)

Емі – сені (2,75)

Еиіреніспес –енді іліспес (1,114)

Енген – еркеленген, деген (1,282)

Енді мен – сен де көп (1,128)

Ең– әрең (2,85)

Еңбек – көлбек, шөлмек (1,26)

Ең – жер, сеп, кеп, деп, лүпілдеп (1,39)

Еп берем деп – бет берем деп, тексерем деп (1,28)

Еп көрем деп – шет көрем деп, жеп көрем деп (1,29)

Епті – депті, кетті (2,127)

Ер – зор (1,154); шідер, мінер “1,164”; жер, бер (1,126); пәруардігер (1,265)

Ерді – “бер”-ді (1,151)

Ер екенсің – берекесін, етесін (1,264)

Еректі – белекті, зеректі, көмекті, қоректі, төлепті, жүректі, демекті, керекті (1,180)

Еркек – селтек (1,113)

Еркесі – өлкесі (1,127)

Еркесіп – серкесіп (1,59)

Ермек – көріспек (1,171); білдірмек, келмек (1,201)

Ермек үшін – термек үшін, бермек үшін, сергегі үшін (1,96)

Ерік берем деп – бек көрем деп, кек көрем деп (1,29)

Ерікті – беректі, серікті, беріпті (1,186)

Ерінбей – тіленбей (1,89)

Ерінбес – жеңілмес, кемімес (1,153)

Еріп – беріп, көріп (1,87)

Еседі – деседі (2,123)

Есек – өсек, есеп (1,87)

Есері бар – кесері бар, өсері бар (1,202)

Ескермедім – тексермедім, кеш сермедім, естер ме едім, жек көрмедім, деп бермедім, төске өрледім, дес бермедім, теріс көрмедім (1,25)

Есті – десті (2,123)

Есінемек – зекірмек; демек (2,154)

Есіа – тесіп, елеңдесіп (1,278)

Есіріп – кесіліп (2,138)

Етеді – не етеді, кетеді (1,17)

Етейін – өтейін (2,76)

Етер – кетер, өтер (1,272)

Етесің – кетесің, өтесің (1,100)

Еткен сөз – айтқан сөз (2,135)

Еткізбес – жеткізбес (1,226)

Етпе – кетпе, еп пе (1,213)

Етсең – күтсең, кетсең (1,269)

Етті – жетті (1,280); кетті, үлпершекті (1,47); депті, кетті (2,118)

Еттік – жеттік (1,282)

Еттім – өттің (1,108)

Еттім – өттің (1,108)

Етіңді – бетіңді (1,102)

Етіпті – кетіпті (2,122)

Ешбірін – көр түрін (2,95)

Еш күмәнсіз – шыдамаспыз (2,86)
Ж
Жабады – табады (2,130)

Жабырқап – таңырқап (2,137)

Жаз – мәз, әуез, дүрдараз, наз, аз (1,138)

Жазамын – таныдық, жарыдық (1,129)

Жазылар – таныдық, жарыдық (1,129)

Жазылар – бар шығар, табылар, бір болар (2,91)

Жай – япырмай, сорлындай (1,105); алмай, шығармай (1,227)

Жайнап – ойнап, қайрап (2,105)

Жайнап тұрған – қайнап тұрған, саулап тұрған (2,108)

Жайылған – қайырған (1,88)

Жайын – сайын, дайын (1,281)

Жайыңа – байыңа (1,100)

Жақ – олақ (1,88); хақ, бақ (1,177)

Жақпас – ұнатпас (2,82)

Жақсы – бақшы, тармақшы (2,146)

Жақсыдан – тапшыдан (1,134)

Жақсылық – бақсылық, тапшылық (1,19)

Жақындар – тақымдар, қақылдар, мақұлдар (1,61-62)

Жақынды – ақылды (2,125)

Жал – мал, бал (1,206)

Жалбарынар – жалынар, сынар (2,110)

Жалғап – қамдап, талғап (1,67)

Жалғанда – еш адамда, осы маңда (1,267)

Жалған жоқ – қалған жоқ

Жалғаннан – арманнан (1,184)

Жалғыз – амалсыз, жұлдыз (2,117)

Жалданып – алданып (1,52)

Жалдап – арбап, қарғап (1,67)

Жалқып – шалқып, балқып (2,80)

Жалмауыз – ала-ауыз (1,58)

Жалтақтап – қонақтап (2,147)

Жалтылдап – не тыңдап (2,144)

Жалынар – салынбай (1,133)

Жалынды – жағымды (1,249)

Жамағанмен – саған мен, (2,78)

Жамағат – амалын (2,135)

Жамау – сау, жау, дау, тақау, асау, ау (1,229)

Жан – қан, тату татулықтан (1,57); салған, таман, қылған, ойлан (1,234); қалған, нан (2,150)

Жан ба екен – кән бе екен (1,215)

Жанған шақ – салған шақ (1,133)

Жан ғой – даңғой, байқаған ғой (1,261)

Жанда – пайда (1,145)

Жан жоқ па – қой, тоқта, ортаққа, қай жаққа (1,235)

Жан тумас – артылмас, айтылмас (1,103)

Жансыңдар – қалшылдар (1,248)

Жаны – ұшқаны, қылғаны (2,118)

Жаны ашып – таласып (1,224)

Жаны құрсын – малы құрсын, заңы құрсын, паңы құрсын (1,29)

Жаным – халім (1,99); арманым (2,83); залым, айрылғаным (2,107)

Жаным-ай – баққадай (2,140)

Жанып – шалып (1,100)

Жаңа көрдім – құмар едім, сыңар едім (2,127)

Жаңғырар – қаңғырар (2,79)

Жаңғыртар – қаңғыртар (1,92)

Жап-жасында-ақ – ыржаңдамақ, қоразданбақ (1,35)

Жапырағы – топырағы (1,77); жамырайды (1,115)

Жапырақ – қалтырап (1,135); азырақ (2,93)

Жарайды – тарайды,қарайды, талайды (1,188)

Жаралған – жарымнан (1,192); пара алған (1,248)

Жаралып – таралып (1,248)

Жарамас – арам ас (2,79)

Жараны – арманы, шара не, дараны, қараны, табаны, амалы (1,191)

Жараттық – тараттық (1,130)

Жарқыным – бар шыным (2,79)

Жарқырап – құрап (1,204)

Жарлық – саларлық, зорлық (1,37)

Жартас – байқамас (1,92); қайтпас, айтпас (2,110)

Жарылды – шарыңды, кәріңді, нәріңді, барымды, арымды, тамырды, сабырды, тарымды, сарынды, жарымды, тарылды, қарыңды, зарымды (1,220)

Жарымды ақ – байымдап (1,220)

Жарым ес – ар емес (1,89)

Жарымнан – қарнынан, сабырдан, зарымнан (1,190); барымнан (1,193)

Жарымсың – қалынсын (2,147)

Жарын – боларсын (2,83)

Жас – жимас, тоймас (1,40); рас (2,77)

Жасалғанын – алғанын, ойлағаным (2,177)

Жас балаға – аш бола ма, баспанаға (2,69)

Жас болдың – бас болдың (1,184)

Жас емес пе ем – мас емес пе ем (2,85)

Жас жүрегім – жанды менің (1,115)

Жас күнің көп – қашқыны деп (2,78)

Жасқа – алмасқа, басқа (1,230)

Жас өлім – қас өлім, тас өлім, осы өлім (1,196)

Жастары – бастары, тастары (1,131)

Жастық – бозбастық, ағастық (1,129)

Жастыққа – мастыққа, қастыққа, ап шықпа, қапшыққа, аптыққа, қаптыққа, сақтыққа, таптық па, шақ-*шұққа, тақ-тұққа (1,240)

Жасымнан – басымнан, ащынған, асырған, тасынған, асылдан, жасылдан, қасымнан (1,190)

Жасыңда – басыңда (1,182)

Жасырса – асырса (1,237)

Жат – қымбат (2,94)

Жатады – атады, шатады, батады, қатады (1,58)

Жатасың – сатасың, атасың (2,104)

Жатпағым – таппағым (1,115)

Жатты – қақты, қапты (1,280)

Жатуым – татуым (1,170)

Жауар – бар, оңалар (1,267-268)

Жауға – дауға (1,90)

Жауды – ауды, ұйықтауды (1,268)

Жауқазын – көбін-азын, жазын, жазым, назын, ылажың, ажым (1,218)

Жауласар – жарасар (1,133)

Жауыңа – көрмеген, берген (1,270)

Жел – сел (1,115-116)

Желге – жерге, дөңге (2,120)

Жел өкпе – бөлек пе (1,132)

Жем – кем (2,86)

Жемей – іздемей, бермей (1,174)

Жемек едім – бөлек дедім, керек дедім (1,266)

Жемепті – демепті, шенепті, денепті, төлетті, әлекті, себепті, елепті, керек-ті (1,194)

Жемесең – демесең (2,95)

Жеңбек – көрмек, жиіркенген (1,277)

Жеңсік қой – ой той (1,86)

Жеңіл – көңіл (1,214)

Жеңілгендей – кемігендей, төгілгендей (2,111)

Жеңілдік – тегіндік (2,70)

Жеп – еп, деп (2,133)

Жерге –білуге (2,74)

Жерге енді – көрген енді, бергенді, ергенді, белге енді, желгенді, серігенді, кергі енді, өрбі енді, тербенді, елге енді, жеңгенді, өңге елді, көнгенді, шіміренді, үйде енді, біз де енді (1,117-118)

Жерден – елден (2,142)

Жер қылмақ – зор қылмақ (1,91)

Жері – бері, жүргендері (2,150)

Жерім жоқ – елім жоқ (1,93)

Жерің – еліңіз, көңліңіз (1,167)

Жете алмай – ете алмай (1,170)

Жетсе – үйретсе, етсе (1,272)

Жетті – етті, кетті (1,259-260); депті (2,153)

Жеттің – өттің (1,101)

Жетіп – ертіп, дүбірлетіп (1,277)

Жеуліміз – деуліміз, өміріміз (1,167)

Жиенің – біреуің, тілеуім (1,166)

Жиһан кезген – шаһріңізден, жаным, бізден (1,265)

Жиылмас – тиылмас, бұйырмас (1,175)

Жиып –тырсиып (1,233)

Жоғалды – қолға алды, бір малды, сандалды, сол алды (1,64)

Жоғын – тоғын, бұйрығын (1,280)

Жоқ – тоқ (1,132); шақ (1,233)

Жоқ болса – көп болса (1,132)

Жоқтайды – тоқтайды (2,148)

Жол – сол,бол (1,98); қол (1,101); мол (2,154)

Жолбарыспын – сорлы жаспын (2,78)

Жол бос – қол бос (1,92)

Жолғасқан – жалғасқан (1,64)

Жол дағы – сен дағы (2,93)

Жол емес – мол емес (1,91); қол емес (1,214)

Жолындамыз – иманымыз, тыйғанымыз (1,245)

Жолыңа – қомдығына, орнына (1,278)

Жеңсіз – теңеусіз (1,113)

Жөні жоқ – күні жоқ (1,207)

Жұбаналық – қуаналық, дуаналық (1,36)

Жұбана – қуанар (1,84); суалар (1,175)

Жұбантып – қуантып (2,75)

Жұбаныш – қуаныш (1,216)

Жұбаныш бар – қуаныш бар, демалыс бар (2,108)

Жұбатып – ұзатып (2,85)

Жұғар ма – ұғар ма (1,155)

Жұлдыз да – ол қыз да (1,135)

Жұлдызы – сөзі (2,147)

Жұмбағын – саусағын (2,75)

Жұмды – сынды (1,182)

Жұмыс жоқ – сөгіс жоқ (2,142)

Жұрт – жым-жырт (1,221); қырт, қаңғырт (1,248)

Жұртым – мұртын, ұртың, сыртың, қыртың, ұйқың, бұртың, сиқын, ырқын, құлқын, жылқың, шырқың, тырқын, қырқын, қылпың, жыртың, астыртын (1,31)

Жұртына – сыртына (1,113-114)

Жұтсын – жылытсын, тыншытсын (1,166)

Жүгірді – сықылды (2,82)

Жүдепті – күн бітті (2,126)

Жүзі – бізі (1,88)

Жүзіміз – көзіміз, өзіңіз (1,166)

Жүзінде – өзінде (2,83)

Жүніңіз – үніңіз (2,136)

Жүр баралық – аударалық, шуламалық (1,36)

Жүр еді – түседі, өседі, ұшады (2,137)

Жүрді – кірді, көрді (1,261); деді (1,268); түрді, ерді (2,141)

Жүрегі – иегі (1,77); керегі (1,135)

Жүрегін – көкірегін (2,79)

Жүрек – сүйек (1,99); керек, зерек, ертерек (1,101); тентірек (1,147); тірек (1,229)

Жүректі – көксемек-ті , қу сүекті (1,199)

Жүрек ісі – күзешісі, мәртебесі (1,247)

Жүрмек – өкірмек, демек (2,154)

Жүрсем – көрсем (1,101)

Жығылма – тығылма (1,117)

Жығылмай – тығылмай, бұрылмай, құбылмай, бұзылмай, тозылмай, суынбай, түңілмей, қуармай, суалмай, жабылмай, сабылмай, жалынбай, япырмай (1,150)

Жыл – бұл, қыл (1,201)

Жыл құсымен – құрбысымен, тұрғысымен (1,122)

Жылайды – жырлайды, тұрмайды, ұрлайды, қорлайды, зорлайды (1,54)

Жылайын – қылайын, сынайын (1,228)

Жылыма – құдаға (2,90)

Жылап – сұлап (1,128)

Жыл өтті – әл кетті (2,126)

Жылпылдап – салпылдап (1,91-92)

Жылынып – жығылып, жырылып, сырылып (1,192)

Жырақ – шырақ, бірақ (1,223)

Жырау – құрау, тұр-ау (1,70)

Жырлайын – көз майын, сөз дайын, қозғайын, озбайын, созбайын (1,137)

Жия алмай – сыя алмай, тыя алмай, ұялмай (1,65)

Жігіт – үміт (2,71)

Жігітке – үмітке (1,134)

З

Залымның – мәлімнің (2,137)

Заманғы – қараңғы, балаңды (2,103)

Заман жоқ – амал жоқ (1,91)

Зар – бар, ұққандар (1,117)

Зарлайды – шарлайды (2,122)

Зарлымын – арлымын (1,140)

Зарым – дәрім (1,99)

Зарын – бәрін, арын (1,227)

Зәресі – төресі (2,139)

Зерек – жүрек, керек, бөлек, демек, әлек, білмек (1,97)

Зор – қор (2,77)

Зорламаймын – аяймын, алдамаймын (1,271)

Зорлық жоқ – қорлық жоқ (1,146)
И

Иманы – тыйғалы, жиғалы (1,131)

Итеріп – көтеріп (2,148)

Иет еттім – үйреттім (1,231)

И қылып – уерд қылып (1,237)

Иыққа – тұйыққа (1,117)

Иін – киім, үйін (1,71)
К

Көз – уйз, көз (1,12)

Көлкәусар – күнәкір, күлаптар (1,17)

Көірді – пақырды, шатылды, нәпілді (1,17)

Кәртечке – күн кешке (2,70)

Кәсіп қыл – нәсіп, бұл (1,89)

Кебіндің – егіздің (2,139)

Кедей – тентіремей, емей (1,174)

Кез – сөз (2,94)

Кез болмай ма – тез болмай ма, сөз болмай ма (1,223)

Кездері – өнері (1,204)

Кезінде – өзім де (2,75)

Кейін – бейім, дегендей (1,56)

Кез болса – сөз болса (1,61)

Кезінде – өзің де (1,153)

Кек – тек (1,108)

Кектесіп – “тек” десіп (1,92)

Кекті – бермекті, сүйекті (1,262); жетті, септі (2,118)

Кекшіл – көпшіл (1,89)

Кел – ел, жел (1,174)

Келгенде – сенгішке (1,134)

Келген де – елден де (1,170)

Келгенше – өлгенше (1,117)

Келді – берді, жеді (1,261); жеңді (1,262); еді (1,273); кірді (1,274)

Келеді – үйренеді, сенделеді (1,161); желеді (2,142)

Келер – жолар, көнер (1,130); өрлер, кетер (1,278)

Келмеске – егеске (2,140)

Келсе басқа – қайнамасқа (2,86)

Келсең керек – көнсем керек, өлсем керек (2,146)

Келтірді – өлтірді (1,207)

Келтіріп – өлтіріп (2,123)

Келіпсіз – еріксіз (2,74)

Келісім – үшін (1,204)

Кем – ем (2,113)

Кем емес – ем емес (2,78)

Кемтік – жемтік, өлімтік (2,151)

Кенде – менде, бенде (2,119)

Кенелді – бөгелді, жөнелді (1,275)

Кең – тең, рең (2,150)

Кеңеске – емеске, демеске, жемеске, көнбеске, елемеске, егеске, бермеске, серкешке, көрмеске, еркешке, би кешке, білмеске, түсті еске, теңдеке, жемдеске, төрт-беске, өнбеске (1,158-159)

Көптірер – көрер, көкеңкірер (2,103)

Кедең – жердең, берген (2,153)

Керегіңде – зерегінде, тереңінде (1,212)

Керегің – демедің (1,147)

Керек – зерек, ерек (1,39); дөңгелек (1,145); жүрек (2,95)

Керекке – жүрекке (1,237)

Керек қой – зерек қой (1,235)

Керексіп – емексіп (1,114)

Керуендер – жүргендер (2,142)

Керім – жерің (1,76)

Кетеді – етеді (2,132)

Кеткені-ай – өткен-ай, жеткені-ай, біткені-ай, түтпеді-ай (1,195)

Кеткенің – не еткенің (2,85)

Кетпейді – ерттейді (2,142)

Кетті – жетті, бітті, кетті, етті (1,127)

Кетті де – етті де (2,79)

Кетігің – сенің, менің (2,111)

Кетіп ең – бекіп ең (2,85)

Кетісер – жетісер (1,154)

Кеудеге – бендеге (1,115)

Кеудені – дүниені (1,126)

Кешер – түсер (1,249)

Кигізгендей – жүргізгендей, бір тигізбей (1,48)

Кимелейді – үймелейді, именеді (2,151)

Киік – тиіп, күйік (2,114)

Киінгенім – менің, сенің (2,98)

Киініп – сүйініп (1,129)

Киіп – тиіп, сүйіп, иіп, шүйіп, күйіп (2,88)

Көбейді – шемейді, демейді (1,80)

Көбелек – гүлемек, күйремек,сирекмек, не керек, кейімек, жүгірмек, сөйлемек, сүйремек, билемек, күйлемек, илемек (1,243)

Көбелекті – іздемекті, бөлек-ті (2,114)

Көгермес – елермес, кезермес, жібермес (1,156)

Көжек деген – безектеген, сезед деген (1,55)

Көз – тез, ез, бойкүйез, мінез, без, жез, бөз (1,86-87); сөз (1,88)

Көзге ұрып – қоздырып (1,163)

Көздеген – іздеген, сезбеген (2,118)

Көздемес – сөз демес, ебе емес, өзге емес (1,160)

Көзденіп – сөзденіп, ізденіп (1,83)

Көздері – өздері, сөздері (1,131)

Көзім – өзім (2,76)

Көзін – лебізін, көзім (1,124)

Көзіне – өзіне,жүзіне, сезіне (2,137)

Көзің – өзің (1,91); сөзін – (1,272)

Көк майдан – құдайдан (2,144)

Көкірек – жүрек, керек (2,108)

Көмектің – жемдемектің, әлектің (1,155)

Көнбедік – білмедік (1,129)

Көнбейді – көрмейді (1,63)

Көнбек – келмек, түгесілмек (2,146)

Көнді – болды (1,88)

Көндім – бердім (1,155)

Көнер ме – келер ме, өнер ме, сөнер ме (1,160)

Көнсең – ерсең, керсең (1,209)

Көңіл – жеңіл (1,99); біл (1,153)

Көңілімде – өмірде (2,99)

Көңілдің – өмірдің (1,153)

Көңіл үшін – өмір үшін, жеңіл үшін (1,238)

Көңілімде – өмірімде (2,86)

Көңілімнен – өлімнен (2,77)

Көп – жеп, деп (1,15); сеп (2,113)

Көп айтқамын – жеп айтқамын, деп айтқамын (1,173)

Көп берем деп – тек берем жеп, әп берем жеп (1,28)

Көп жүген – деп жүрген (2,143)

Көп жүріп – деп жүріп (1,61)

Көпсінбе – епсінбе (1,51)

Көр – жер (2,83)

Көрген – келген, деген (1,270)

Көргенге – бергенге (1,207)

Көргенде – бергенде (1,88-89)

Көргенше – өогенше (2,75)

Көргіш – білгіш (1,90)

Көрді – берді, еді (2,134)

Көрді де – білді де (2,122)

Көре алмай – бере алмай (1,64)

Көрейін – өлейін (2,84)

Көрер – берер, ерер, келер (1,109); өнер (1,141)

Көрер – өлер (2,78)

Көр қызық – тұр бұзық (2,78)

Көрме – ермек, берме (1,39)

Көрмегем – білмегем (2,124)

Көрмедім – шерлі едім (2,83)

Көрмекке – ермекке (1,171)

Көрмей ме – бермей ме, демей ме? (2,141)

Көрмеске – терлесе (1,134)

Көрсек – бөлсек, білсек (2,112)

Көрсем – жүрсем (1,170)

Көріктіні – тектіні (1,21)

Көрінген – көрген, келген (1,282)

Көрінен – ерінер (1,153); көтерілер (1,203)

Көрінсең – шапқатыңмен (2,83)

Көрініп – бөлініп (1,233)

Көріңіз – бөліңіз, келіңіз (1,166-167)

Көсем – әсем, мінбесем (1,48)

Көтеріп – елеріп, еріп (1,281)

Көтібақтан – таққан, тапқан (1,255)

Көтін – етін, түтін (2,114)

Күй – сүй (1,219)

Күйгендей – тигендей (1,183)

Күйесің – сүйесің (1,236)

Күйсін – тисін, сүйсін (1,212)

Күйсінбайға – көзі қайда, несі пайда (1,208)

Күлген – кісімсінгені, білген (1,172); берген, жиіркенген (2,149)

Күлкі – шикі (1,147)

Күлмек – өкірмек, демек (1,27)

Күн – үн, түн (1,191); күні-түні (2,144)

Күн бар – мін бар, түн бар (2,108)

Күндейді – міндейді (1,58)

Күнде тұр – сенде тұр (2,83)

Күн көріп – жөн көріп (1,62)

Күнім – зұлым (1,99)

Күнім деп – “ол нем?” деп (1,153)

Күңіренді – жиренді (2,124)

Күсіп – түсіп, шешіп (1,272); ұшып (1,281)

Күтемін – не етемін (1,216)

Күтті – өтті, бітті (1,129)

Күттіріп – бітіріп (1,126)

Күш алар – іш жанар (1,205)

Күшті екен – ішпеген (2,132)

Күшін – үшін (1,124); ісін, кісім (2,153)

Күшімнен – түсімнен, ішімнен (2,153)

Кідірмей – білдірмей (1,182)

Кіжініп – ісініп (2,140)

Кім қыларлық – тоқталарлық, мал табарлық (1,37)

Кірді – білді, енді (1,275); көрді (2,154)

Кірме ме – жүре ме (1,169)

Кіріп – имендіріп, жүріп (1,40)

Кісібар ма – ісі бар ма, сіз де оларға (1,244)

Кісіден – ішінен (1,62)

Қағыңды – алған, жанған (2,105)

Қадірсіз – сабырсыз (1,207)

Қажы – лажы (1,141)

Қаз – мәз, дауылпаз, наз (1,122)

Қазаққа – қай жаққа (1,163)

Қазы таразы (1,102)

Қайғы алма – бәйгі алма (1,163)

Қайғысыз – мұз (1,116)

Қайда – пайда (1,92); ойла, абайла, ойбайла, не пайда (1,127); сайда, майда (2,112)

Қайда бар – айла бар (1,108)

Қайдағы – бойдағы (1,249)

Қайда едің – жеңілдің (1,136)

Қайда жоқ – пайда жоқ (1,148)

Қайдасың – пайдасың, айласын, сайласын (1,109)

Қайнамай – сайламай (2,75)

Қайран сөз – қадірсіз (1,221)

Қайраңдап – ойрандап (1,62)

Қайрасып – жайнасып (2,70)

Қайраттан – шар тартқан (1,224)

Қайсың бар – байсыңдар (1,248)

Қайта алмай – айта алмай (1,135)

Қайтпас – айтпас (1,101)

Қайтты – айтты, тартты (1,272)

Қайырмай – айырмай (1,113)

Қайыршылық – қылық, татулық (1,266)

Қаққанға – жапқанға, жаққанға, сатқанға, мақтанға, шатқанға, шапқанға, жатқанға, баққанға, татқанға, ашқанға, шашқанға, таққанға, аспанға, жасқанба, асқанға, сасқанға, тосқанға (1,84-85)

Қақпасын сен – тақтасын мен (2,86)

Қақтықпай – шаптықпай (1,133)

Қал – мал (2,125)

Қалар – алар, салар (1,40-41)

Қалбағайлы – ерге жайық, аламайлы (1,47)

Қалбаңы – ар жағы (1,233)

Қалды – алды, аудармады, салды, ауырланды (1,262); ойланды (1,277); барды (1,279); оянды, айдаһарлы (1,280)

Қалдық – салдық (1,109)

Қалды ма – алдымда (2,99)

Қалқама – бұл ғана (1,171); айта ма (1,216)

Қалқам-ай – тарқамай (2,138)

Қалқысын – шалқысын (1,119)

Қалмады – қармады (1,113); алмады (1,193)

Қалпынан – артынан (1,190)

Қалпың ғой – алтын ғой (2,143)

Қалуға – жатуға (2,74)

Қалың – жалын (1,93); жарын (1,232)

Қамдап – жылмаңдап, тырбаңдап (1,277)

Қамыс – таныс, шалыс, алыс (1,275)

Қамшы жеп – “алшы” деп (1,85)

Қанат – қарат, аймалат (1,104)

Қанатты – мені атты (1,231)

Қан боп – шаң боп (1,91)

Қансаңыз – салсаңыз, кер мағыз, берсе арыз, абыз, парыз, қарыз (1,149)

Қаның – жаның (1,88)

Қаныңыздар – наныңыздар, алыңыздар (1,260)

Қаңғып – аңдып, жан қып (1,29)

Қаңғырды – құрғырды (2,132)

Қапамын – жатамын (2,99)

Қаптап – сап-сап (1,151)

Қапты – шапты (1,93); жылапты (2,145)

Қар – ар (1,91); бар (1,160)

Қараймын – ойлаймын, аяймын (2,113)

Қарайсың – тұрмайсың, сынайсың, мұңайсын, шыдайсың, қылмайсың (1,137)

Қара қатын – қанағатын, шапағатын ()1,112

Қаралы ол – жаралы ол, салды ол (1,69)

Қарамады – барды, салды (2,153)

Қарамас – жарамас, жалаңаш (1,103); қызба бас (1,134)

Қаранар – сөз салар (1,204)

Қаранып – таранып (2,137)

Қараңдар – жараңдар (2,95)

Қарасы – санасы, жарасы, данасы, ағасы, баласы (1,137)

Қара қатын – қанағатын, шапағатын (1,112)

Қаралы ол – жаралы ол, салды ол (1,69)

Қарамады – барды, салды (2,153)

Қарамас – жарамас, жалаңаш (1,103); қызба бас (1,134)

Қаранар – сөз салар (1,204)

Қаранып – таранып (2,137)

Қараңдар – жараңдар (2,95)

Қарасы – санасы, жарасы, данасы, ағасы, баласы (1,137)

Қарғаға – ағашқа, қарны ашқа, аллаға (2,135)

Қарғады – қарғаны, алғаны, қалмады, жалғады, қалғаны (2,129)

Қарқ етті – салп етті, қу кетті (2,136)

Қар мен мұз – бақытсыз (2,69)

Қармайды – жалғайды, бармайды, алмайды, талмайды (1,64)

Қаруланды – аттанды, алды (1,259)

Қарызын – арызын (1,183)

Қарыз іс – өкініш (1,133-134)

Қас – бас, жас (1,103); боқтамас (1,145)

Қас болса – мас болса (1,59)

Қасқайып – қампайып (1,84)

Қасы – басы, арашашы (1,266)

Қат-қабат – жат, қымбат, құрбат (1,156)

Қатты – тапты, атты (2,124)

Қатыбас – татымас (2,102)

Қауып – тауып, ауып (1,166)

Қаштық – жолғастық, шуластық (1,129)

Қашық бол – астық бол (1,44)

Қипаңдап – күй таңдап (1,59)

Қия алмай – тыя алмай, ұялмай (1,118)

Қияға – ырғаға, ұяға, балаға (2,128)

Қозғалмас – жырламас (2,147); созбас, жас (2,151)

Қозғалса – оңалса (1,170)

Қозғамай – болжамай ойламай, бойламай (1,109)

Қоздырар – тоздырар, оздырар, азғырар (1,61)

Қойған соң – болған соң (1,224)

“Қой” дейді – көнбеді (2,140)

Қойды-ақ – бақ, аулақ (2,134)

Қой, жаным – арманым (2,95)

Қоймады – тоймады, ойлады (1,259)

Қоймайды – болмайды, солмайды, тұрмайды, оңбайды, қонбайды (1,188-189)

Қойныңа – мойныңа (1,63)

Қол – сол (1,204)

Қолға алар – толғанар (1,204)

Қол соқпа – кел тоқта (1,249)

Қолым – ұлым, жолым (2,151-152)

Қолыңда – жолыңда, соңында (1,199)

Қолындағы – шаһарындағы, болдым-дағы (1,273)

Қона алмай жүр – бола алмай жүр, оңалмай жүр (1,34)

Қонағы – баяғы (1,140)

Қонар – болар (1,151-152)

Қонар ма – оңар ма (1,236)

Қонды да – болды да (2,137)

Қондырады – болдырады, зор қылады (1,177)

Қорғалатып – сатып, атып, татып, бұтып-шатып, жатып, батып, қалжыратып, аңдытып, қатып, ырылдатып (1,32)

Қорқақ – бақ, сақ (2,97)

Қорқақ жоқ – атақ жоқ (1,160)

Қорқып – жортып (1,91)

Қорқытты – өмір етті (2,96)

Қорлама – ордаңа (2,83)

Қормын – зармын, бармын (1,100)

Қор тұтып – зор тұтып (1,140)

Қорып – жорып (2,86)

Қосылмай – құсындай (2,147)

Қосылыспай – басылыспай (1,100)

Қосыңдар – досың бар (1,121)

Қосып – тосып, шошып (1,38)

Қоштығы – достығы, бостығы (1,166)

Қуанбай жүр – мұңаймай жүр, ұялмай жүр (1,33)

Қуантарлық – жұбантарлық, жарлық (2,112)

Қуаныш – жұбаныш (1,127)

Қуар – туар (2,99)

Қуаты – суаты (1,214)

Қуған – буған, туған (1,11)

Қуғанған – туғанға (1,163)

Қу заман – жайнаған (1,134)

Қуларға – у бар ма (1,219)

Қулығына – құйрығын (2,135)

Қурайды – сұрайды, тулайды, тумайды, болмайды, солмайды, тұрмайды, оңбайды, қонбайды (1,188-189)

Құбылдан – шұғылдан (1,248)

Құдіреттен – ескі серттен (2,82)

Құйдырын – бұйрығын (1,92)

Құйылар – болар, жарар (1,268)

Құл – тұл (1,121); ұмтыл (2,129)

Құлағанын – сұлағанын, жылағанын (2,114)

Құлағым – құмарым (2,138)

Құлағын – шырағым, бағын (1,267)

Құлақ – қабақ, сағақ (1,47); ортақ (1,169)

Құлы емес – пұл емес (1,146)

Құмар – ұғар (1,141); шығар, тартынар (2,149)

Құмарлы – ол зарлы (1,135)

Құп алмайды – ұға алмайды, жыға алмайды (2,110)

Құрасып – сұрасып (1,154)

Құрбан – ұрман, антұрған (1,276)

Құрбандық – бұл жарлық (2,75)

Құрбы – тұрғы (1,114)

Құрбыға – сорлыға (1,133)

Құрғырың – сысынын (1,121)

Құтырды – тұрды, ұрды, ғұрлы (2,121)

Құтыртып – отыртып (1,59)

Құшақтайды – бұршақтайды, алдайды (1,277)

Құшақтап – ойнақтап (2,145)

Қыдыртқан – құтыртқан (1,154)

Қыздан – атқызған, қолымыздан (1,281)

Қыз емес – біз емес (1,85)

Қыз-келіншек – гүл-бәйшешек, бағыз, көкек (1,122-123)

Қызметін – бейнетін (1,183)

Қызығы – сызығы (1,171)

Қызығын сызығын, шыжығын, бұзығын (1,192-193)

қызықтым – бұзыппын, үзіппін, тізіппін, күсіппін, ұшыппын, пісіппін, пысықпын (1,250)

Қызықтың – жолықтың (2,77)

Қыл – ыржаңшыл, гүл (1,69)

Қыла алмай жүр – ала алмай жүр, тына ламай жүр (1,33)

Қылар – жолығар (1,85)

Қыларлық – тоқталарлық, мал табарлық (1,37)

Қылғанын – болғанын (2,122)

Қылды – жұлды, жынды (1,161)

Қылжың – ырзаң, мырзам (1,172)

Қылжаңдап – ыржаңдап (1,59)

Қылмас – болмас, алмас (2,107)

Қылтылдап – ыңқылдап, шылпылдап, бұлтылдап, сымпылдап, былқылдап, сыңқылдап, жылпылдап, сылқылдап, қыңқылдап, бұрқылдап, аңқылдап, мақұлдап, қаңқылдап, жалпылдап, салпылдап, қутыңдап, жарқылдап, қарқылдап (1,49-50)

Қылуға – тұруға (2,102)

Қылығыңды – тұнығыңды, қызығыңды (1,211)

Қылықпен – сынақпен (1,249)

Қылық – құрып, қырып (1,272-273)

Қылышпенен – жұмыспенен, ұрыспенен (1,264)

Қымбар – сымбат, сұхбат (1,38)

Қырдым деп – тұрдым деп (1,160)

Қырлы – сырлы, тұрды (2,151)

Қырымға – жұлымға (1,204)

Қырын келмей – сырын келмей, бұрын көрмей, тыным бермей (1,96)

Қысап – ұсап (1,113)

Қыс болды – іс болды (2,130)

Қысқа – қосылыспай, тоты құстай (1,124)

Қыстар ем – ұстар ем (2,124)

Қыстақты – штыкті (2,70)

Қышқырып – ысқырып, күшкіріп, үшкіріп (1,75)

Қышынып – тұшынып, шошынып (1,118)
Л
Ләззаті – шәрбәті, сүндеті (1,138)

Ләпкеңді – Әрнеңді (2,123)

Ләпкесін – әммесін (2,122)

Лепілдеп – дікілдеп, дүпілдеп, өкімдеп, “бекін” деп, “күтін” деп, күпілдеп, “сүтін” деп, бүтіндеп (1,79-80)

Маған нан – нанғанын, өлген жан, сандалған, ой салған, сұм жалған, енді нан (2,91)

Маздап – жаздап, азнап (1,72)

Майын – жайын, сайын, дайын (1,203)

Мақтай ма – шайпай ма (1,145)

Мақтайсыз – таппайсыз, бастайсыз (1,105)

Мақтан – қаққан (1,89)

Мақтанба – баптанба, шаттанба (1,44)

Мақтанбақ – баптанбақ (1,91)

Мақтанды – жатқанды (1,140)

Мақтаншақ – мал шаппақ (1,44)

Мақтаның – тапқаның (1,114)

Мақтап – сақтап, жақтап (1,213)

Мақтаса – таппаса (1,145)

Мақтасын – жақпасы, сақтасын (2,127)

Мақтасын деп – қақпасын деп, сақтасын деп (1,263)

Мадан басқа – алдамасқа, алашқа деп (1,263)

Мал салмай – жан салмай (1,63)

Малын – барын (1,113)

Маңайдағы – қай-қайдағы, тоғайдағы (2,127)

Маңдайлы – жайнайды, айды, байлайды, қайнайды, сайрайды, шалмайды, қисаймайды, бұраңдайды, ыңғайлы, таңдайды (1,24)

Маңы – тозады, заңы (1,71)

Маңына – жанына (1,99)

Маралым бар – малым бар, амалым бар (2,115)

Маржан – арзан (1,88)

Махмұт – Махсұт, Масғұт (1,264)

Мәз-мәйрам – қу қайдан (2,137)

Мәлім – әлім (1,90)

Сейлі мың – жараның (2,94)

Мекен – кен, екен (1,143)

Мекені – екені (1,225)

Мен – деп, сен (2,81)

Мен паң едім – бейғам едім (1,116)

Мен сонан – жалма жан (1,115)

Меншікті – тектекті (1,102)

Мені – сені (2,148)

Менікі – екі, бекі, нікі, сенікі (1,211)

Менікінде – күні-түнде, өткенде (1,211)

Менің – сенің (2,77); едің (2,113)

Меңгермек – теңгермек, келтірмек (1,27)

Ми жоқ – ой жоқ (1,88)

Мол – ол (1,183); сол, бол (1,263)

Мол-ақ – олақ, шолақ (1,35)

Молдадан – надан (1,116)

Ойын – қойын (1,116)

Мұз – қыз (2,79)

Мұнда – ойда, молда (1,195)

Мұндағы – ондағы (1,195)

Мұны – шыны, құны (1,161)

Мұның – жолдағының, алмақшының (1,260)

Мұрынын – орынын (1,76)

Мызғып – ырғып, сарпылдап (1,276)

Мықты – шықты, тықты (1,275)

Мылтық – ынтық (1,151)

Мына – ғана, “күні” (2,154)

Мыңға – сұмға (1,91)

Мырзаң – сырдаң, қылжаң (1,154)

Мінді – күңіренді, келді (2,121)

Міндік – шаптық, тақтық, бақтық (1,129)

Мінез – кез, сөз (2,81)

Мінезден – сөзден (2,79)

Мінезі – сөзі, кезі (1,40)

Мінеміз – тереземіз, бір кез (2,98)

Міні жоқ – сыны жоқ (1,207)

Міні – енгенін, жүргенін (2,103)
Н
Наданды – заманды (1,140)

Наданның – адамның (1,88)

Наданшылық – шыбық, қылық (1,276)

Наз – араз (2,85)

Назар ма – азар ма, сазарма (1,68)

Найза етіп – айла етіп (1,221)

Налынып – жалынып (2,76)

Налымас – танымас (1,126)

Намысты – істі, қағысты (1,265)

Нан – жан (2,82)

Нанбас – табалмас, алмас (2,100)

Нан маған – арнаған (2,77)

Нәрсе – берсе (1,151)

Нәфрәтлі – ғибрәтлі (1,44)

Не айтайын – қайтейін (2,86)

Не берер – не білер (1,182)

Не – де (1,92)

Не қылса да – шағылса да. Табылса да, сағынса да, жаңылса да (1,10)

Не шара – бишара (1,170)

Нұрысыз – гүлсіз (1,171)

Нұсқасын – ұстасын (1,108)
О
Оғат – қабат, сағат (1,104)

Ой – қой (1,136); той (1,160)

Ой алмаймын – қоя алмаймын, тоя алмаймын (1,177)

Ойбай – айғай (1,207)

Ой деген – білмеген (2,94)

“Ой” деп – “қой” деп (1,92)

Ойды – бойды (1,99)

Ойла – жойма (1,46); қойма (1,246)

Ойлаған – бойлаған, тоймаған, жоймаған, қоймаған (1,181)

Ойлайды – тұрмайды (2,102)

Ойларарсың – қорланарсың (1,128)

Ойланбай – тіл алмай (1,58)

Ойланбастан – тастан, жастан (1,276)

Ойланып – ойлама (1,276)

Оқталды – алды, салды (1,14-15)

Ойнас – қоймас, бір бас (1,39)

Ойнасын – қоймасын, өз басың (1,118)

Ойшыл – қыл, ұмтыл (2,94)

Ойыңда – бойыңда (1,54)

Ойының – бойының (1,84)

Ойыңды – мойыныңды, бойыңды, сорлыңды, қойныңды, орныды (2,88)

Оқыр – соқыр (1,132)

Оларға – санарға (2,70)

Ол – сол (1,127)

Оларды – болады (1,51)

Ол лә мәкан – бола ма екен, тола ма екен (1,177)

Олда – оң ба, сом ба (1,83)

Оны – соны (1,127)

Онысы – қонысы (1,58)

Оңай – тамаша, қараса (1,189)

Оңбассың – болмассың (1,85)

Онда – жолға (1,115)

Оңдайлы – сондайлы, қонбайды (1,162)

Оңдалып – қомданып, қорғанып (1,117)

Ор – қор, зор (1,41)

Оралып – бұралып, бір қанып (1,106)

Орамал – ал, сал (1,262)

Ордаға – тамашаға, аға (1,268)

Орныменен – формымыменен, құрбыменен (2,72)

Ортаға – қолқаға (1,134)

Ортақпын – жоғалмақпын, топырақпын (2,109)

Орыс – бұрыс, бұл іс (1,56); болыс (1,113)

Оспан – шопан, жан (1,151)

Осы – досы, шошы (1,245)

Осыдан – досынан (1,157)

Осыларға – қосылар ма, тұшынар ма (2,107)

Отығар – соқтығар (1,147)

Оты жалындап – аты арындап (1,133)

Оянды – ойлансын (1,90)

Оятар – уатар (1,202)

Ояу – баяу, таяу (1,86)
Ө
Өзгеден – езбеден (1,163)

Өзгерді – келді, өзгермеді (1,244)

Өзгермес –демес, келмес (1,244)

Өзгертпес – көз жетпес (1,125)

Өзі – жүзі (1,77); сөзі, көзі (1,266)

Өзімді – көзімді (2,76)

Өзіме – ізіме, сөзіме (1,223)

Өзінен “сөзінен” (1,108)

өзіңе – көзіме, сөзіме, езіне, жезіне, безіне, кезіне, тезіне (1,42)

Өзіңе ар – наданда (2,94)

Өкпелеп – көп, деп (1,268)
Өлген – жүрмеген, білген (1,270)

“Өлді, өлді” – әурілді (1,225)

Өлең – денең, өлең-салең (1,69)

Өлмек – келмек, өзгермек (1,26)

Өлмес – күлмес, білмес (1,178)

Өлсем де – көрсем де (2,74)

Өмір – көр, жүр (2,154)

Өмір бос – бір дос (2,84)

Өмір тұр – көңіл жүр (1,160)

Өмірім – көңілім (1,114)

Өміріме – көңіліме (2,75)

Өмірімнің – көңілімнің (1,171)

Өнерін – жерін, өрім (1,271)

Өрледің – сермедің, көрмедің, бермедің, ермедің, кермедің, ер ме едің, дер ме едім, бенде едім, өлмедім (1,184)

Өрлей – көрмей, сырнай-керней (1,261)

Өрнек – жемек, көмек (1,27)

Өрт – дерт (2,82)

Өртенді – желкемді, ертеңді, бөтенді (1,100)

Өршілденбек – бөлек-бөлек, әлем (1,27)

Өрім – кірін, сүрін (1,254)

Өріңде – жерінде (2,144)

Өсегі – кесек (1,89)

Өсті – түсті, масты (1,271)

Өтер – бекер, жетер (1,263); дәметер (2,100)

Өткен – шекпен, әдіптеткен (1,164)

Өткенге – дәметкенге, кеткен бе (1,177)

Өткерем деп – леп берем деп, жек көрем деп (1,28)

Өткіз – жеткіз, кеткіз (1,38)

Өтпеймін – күтпеймін, кетпеймін,септеймін, – “құп” деймін (1,81)

Өтті – жетті (1,151); етті (1,234); теңтірепті, төңіректі (2,119)

Өтіп – жетік, күтіп (1,56)
П

Пайда – қайда (1,236)

Пайда жоқ – айда жоқ (2,122)

Паң секілді – аң секілді, жан секілді (2,152)

Партия – сұрқия (1,141); мен тыя (1,220)

Патшам – айтсам, жайлатсаң (2,134)

Пәндеңе – деме (1,101)

Перзенттенмін – ержеткенмін, күйреткенмін, көрсеткенмін, тербеткенмін (2,115)

Пешпентті – етті, үрпитті (2,152)

Прямотой – оған дай (1,53)

Пысып – қысып (1,117)

Пышанамыз – күсе аламыз, нысанамыз (1,217)

Пішінін – түсінің (1,233)
Р
Разақ – сұрасақ, шынашақ, сынасақ (1,210)

Рас – жас (1,183); болмас, айрылмас (1,244)

Рахим – шағын (1,171)

Рахматың – ол атын, қуатын, сыйқатын, сыйпатын, шапқатын, бұл хатым, қуатым, сұңғатым, рахатым (1,168)

С
Саған – заман, маған (1,10); арсаңдаған, жасаған (1,277)

Сағым – ынтымаған, шырағым (1,239)

Сағындым – аңырдым (1,171)

Сағынысты – күшті, қысты (1,123)

Сай – май, шыжымай (1,105); жай (2,96)

Сай таппай – жай таппай, бай таппай, жалтақтай, жан таппай (1,20)

Сайын – әйләін, қалмайын (1,14)

Сақалды – жанды, қала, салды, ажарланды, мазаңды алды, шайқалды, шалды, айналды, малды, қамалды (1,74)

Сақтаушы – таптаушы (2,75)

Сал – мал, шал (1,272)

Сала алмас – ала алмас (1,88)

Салады – болады (2,128)

Салалық – алалық, бадалық (1,36)

Саларлық – аларлық, қозғаларлық (1,202)

Салбырап – албырап (1,59)

Салғалы – алғалы (1,125)

Салды – ойланды, салды (1,265); барды, жалбарды (1,269); шайқалды, алды (1,273)

Салдым – алдым (1,220)

Салқын – қарқын, артын (2,103)

Салмаңдар – алмаңдар (1,220)

Салмас – алмас (1,92)

Салмау ғой – қалмау ғой (2,123)

Салсаңшы – алсаңшы (2,123)

Салтынан – артынан (1,89)

Салтыңда – халқын да, артыңда (1,274)

Салып – барып, оңтайланып (1,264); апарып, қалып (1,273)

Санасы – жаласы, аласы (1,41)

Санасын – танасың, жанасың, саласың, ағасын, қалашын, шабасың, сабасың, боласың (1,21)

Сандал – малды ал (1,90)

Сандалар – айналар (1,91)

Сан құмарлық – шошынарлық, шалдуарлық (1,37)

Сапырып – шатылып (1,64)

Сарасы – данасы, айналасы, сөз арасы, бишарасы, бір парасы, басы, арасы, алласы, ғұламасы, наласы, шамасы, таласы, таңдамасы, баласы (1,66)

Сарғайма – қарғай ма, болмай ма, толмай ма (1,21)

Сарнап – арнап, шарлап (1,67)

Сартылдап – қалтылдап, тарқылдап, жалпылдап (1,63)

Сары алтын – бекзатым, тілхатым, суатым, қуатым (1,20)

Сасқан – асқан, таласқан, басқан (2,73)

Сатқан – атқан (1,145)

Сатса – ақша (1,145)

Сатып – таңырқатып, татып (1,273)

Сау-жау, япырмау, дау, шау, батыр-ау, басасу, жайдары-ау, жабырқау, бау, алтау, тарау, қанталау, жарқын-ау (1,78); алдау (2,77)

Сауап бар – құлақ бар (1,18)

Сау бола ма – дау бола ма, жау бола ма (1,267)

Саудагерлер – егер, өнер (1,123)

Саудалап – алмалап (1,154)

Сау келсең – сонда өлсең (1,184)

Сәйхали – Фирдауси, ·әммәси (1,13)

Сәнсіп – бәлсіп (1,76)

Сәске – Нәсте, әсте (1,278)

Сездіріп – бездіріп (1,235)

Сезедүр – езедүр (1,214)

Сезесің – кезесің (1,235)

Сезім – өзім (2,82)

Сейілді – бейілді (1,113)

Секілді – өкінді (1,183); бекінді (1,237); бекілді (2,86)

Сен – көңілмен, тең (1,234); келген, деген (2,107); мен, екен (2,108); байлықпен (2,125)

Сендерге – жөндерге (1,90); жат жерде (2,96)

Сенейін – көнейін, демейін, көрейін, төнейін (2,91)

Сен маған – тынбаған (1,229)

Сені – мені (1,99)

Сенікі – менікі – (2,132)

Сергек – кермек, ермек (1,26)

Сермеп – тербеп (1,88)

Серт – дерт (1,233)

Сертке – дертке (1,101)

Сойды – ойды (1,84)

Соқпа енді – тоқта енді (1,147)

Соқпақ – ұқпақ, қорықпақ (1,35); тоқпақ (1,237)

Соқса жел – жоқтар ол (2,147)

Соқтығыс – аз жұмыс, еш орыс (2,70)

Соқыр – отыр (1,92); опыр-топыр, бүкір (2,152)

Сол жылдар – мол жылдар, құрғырлар (1,228)

Солқылдаған – сылқылдаған, бірін саған (1,265)

Солқылдап – ол шындап (1,169)

Солына – сорына (2,137)

Сонан – жалма-жан (1,154)

Сонда – шайқағанда, не қылсаң да (2,72); жолда, молда (2,153-154)

Соңғысыз – мұз (1,163)

Сорлы – орны, құрлы (1,73); ғұрлы (2,126)

Сорлы етті – әуре етті, күңірентті (1,118)

Солы жоқ – орны жоқ (1,154-155)

Сорлы зар – орны бар (2,86)

Сор үшін – сол үшін (2,86)

Сөгіліп – өгіліп (1,205)

Сөз – кез, көз, тез, бойкүйез, мінез, без, жез, бөз (1,86-87)

Сөз беріп – көз көріп (2,123)

өзге – өзге (1,89)

Сөз де жоқ – өзге жоқ (1,152)

Сөзді – көзді, шәргезді (1,83)

Сөзі – өзі (1,93)

Сөзім – көзің, күмбезін (2,106)

Сөзін – мінезін, жүзін (1,222); көзін, өзің (2,127)

Сөзіне – өзіне, мінезіне (1,277)

Сөзінің – өзінің (1,60)

Сөзің – көзің, өзің (1,15)

Сөзіңді – көзімді (2,74)

Сөзіңе – өзіңе (1,134)

Сөйлегелі – үні, күні-түні (2,149)

Сөйлейді – не дейді (2,124)

Сөйлестік – күйлестік (1,130)

Сөйлесіп – кездесіп (1,153); көңіл өсіп (2,75)

Сөйлесіпті – депті, әлпеншікті, сүзбекті, селтекті (2,120)

Сөкпейін – көктейін (1,134)

Сөндірмес – үндемес (1,121)

Су – “қу” (1,59); жу, ту (1,260)

Су екен – у екен (1,146)

Сулайды – жылайды (2,90)

Суық – жуық, тұнық (2,81)

Суылдап – шымырлап, сыбырлап (1,165)

Суындай – жуынбай (1,204)

Суынып – құбылып (1,135)

Суытқан – ұмытқан (1,153)

Сұбхан – топан, антұрған (1,276)

Сұр – жүр, тұр (2,150)

Сұрады – ұнады, ыржаңдады (2,153)

Сұрапты – құрапты,шырақты, бұлапты, құрапты, керекті (1,186-187)

Сұрланып – ұрланып (1,135)

Сүй – мый, үй (1,39); би (1,127)

Сүйгізіп – кигізіп (1,219)

Сүйеніш – жұбаныш, күйініш, ерімес (1,92)

Сүйер – жұбаныш, күйініш, ерімес (1,192)

Сүйер – күйер, тиер (1,266)

Сүйерден – жүрген (2,78)

Сүймедім – тимедім (1,232)

Сүйес – күйсе, тисе (1,38)

Сүйінбейді – түрін дейді, дірілдейді (2,151)

Сүюге – тиюге (1,125)

Сыбдыр – тындыр, бұлдыр (1,201)

Сыбырды – құрғырды (1,219)

Сыз болмай ма – қыз болмай ма, мұз болмай ма (1,223)

Сызы – жүзі, көзі (1,122)

Сыйлайды – сыйпайды (2,142)

Сыйласаң – қимасаң, ойласын, қоймасын (1,61)

Сықырлап – ұлпан (2,144)

Сынайды – ұнайды, құдайды, құлайды, сұрайды (1,188)

Сынық – ұлық, бояушылық (1,271)

Сыр бермеген – білдірмеген, алдар деген (2,72)

Сырғанар – қуанар (1,221)

Сырқауды алып – шырқау барып, ірге аударып (1,209)

Сырлас – бұрмас, тұрмас (1,266)

Сырласа алмай – сөз аша алмай (1,145)

Сырласар – мұңдасар (1,237)

Сыры жоқ – қыры жоқ (1,59)

Сырымды – нұрымды (2,76)

Сыя алмадым – тыя алмадым (1,250)

Сыяз – ояз (1,114)

Сізге – бізге, түзге, өзіңізге (1,96)

Сізге дейді – бізге дейді, жүз кедейді, үндемейді (2,116)

Сілкін – беркін (1,89)

Таба алмай – қана алмай (1,147); қамалмай, баға алмай (1,173); шыдай алмай (1,260)

Табам деп – шабам деп (1,58)

Табандар – жамандар, амалдар (1,62)

Табар – бар (1,163)

Барарсың – шабарсың (1,235)

Табылмас – болмас,алмас (1,174)

Тағдырын – сырын (1,183)

Тағы да – сырын (2,147)

Тақыл – ақыл (1,89)

Талайды – санайды (1,237)

Талап – қыздырмалап, балап, қалап, сабап (1,67)

Талаптылық – қылық, сынық (1,38)

Талғамай – жалғамай (1,134)

Талғамаймын – қарғамаймын, жалғамаймын (2,109)

Талған соң – болған соң (1,170)

Талмай ма – қалмай ма (2,124)

Талпынар – алқынар (1,121)

Талпынып – алқынып (1,160)

Талтаңдап – жалтаңдап (2,137)

Тамағын – азабын (1,151)

Тамақ – дым-ақ (1,115)

Таман – жаман, заман (1,41)

Тамылжыды – миды, сыйды (1,202)

Тамылжып – дамыл қып (1,77)

Тантыма – артыңа (2,101)

Танымадық – жарымадық (1,113)

Танымай – тала алмай (2,78)

Танып – жанып, салып (1,106)

Таныр – тамыр, сабыр (1,39)

Танысқанша – алысқанша, қосқанша (2,146)

Таңға – жанға, далаңға (2,87)

Таңдадым – байладым, абайладым (1,267)

Таңдансын – аңғарсын, жан барсың, аңдарсың, қармарсың, сарнарсың (1,120)

Тап – ұстап (1,169); ап (1,237)

Тап етті – шап етті (1,219)

Таппаған – бақпаған, бұлғақтаған (1,244); жатпаған (1,182)

Тапса – қақса (1,219)

Тар – бар, душар (2,118)

Тарайды – қарайды, жарайды, санайды, талайды, сарайды (1,82)

Тарқайды – байқайды, алқайды, шайқайды, шаршайды, қайқайды, аңқайды, мал-жайды, қол жайды, ол тайды, жантайды, ол байды, болмайды, оңбайды, шонтайды, тарқайды (1,158-159)

Тарт – қарт (1,141)

Тартқан – қайтқан, айтқан (1,155)

Тартып – жатып, татып (1,266)

Тастап – бастап (1,100)

Татпаған – жатпаған, батпаған, бұртақтаған, жыртақтаған, қыз жақтаған, сыр сақтаған, тыртақтаған, ой таппаған, бақпаған, бұлғақтаған (1,24)

Татпаса – батпаса, ақтаса, бақпаса (1,109)

Татуға – жатуға (1,92)

Тату емес – сату емес, қатын емес (1,199)

Татулас – ашылмас (1,90)

Татымды – атымды (2,124)

Татыр – тап-тақыр (1,155)

Тау қалғып – дел-сал қып (2,93)

Тауы – бауры, баулы (1,278)

Тауысып – алысып (1,117)

Таяйды – аяйды, бояйды, солай-ды (1,59-60)

Тән – сән (1,224)

Тәнім – жаным (1,90)

Тәңірі – әмрі, дәһрі (1,177)

Тәп-тәтті – ант атты (1,233)

Тәттібар ма – аптығарға, жат қыларға (1,222)

Тәуірім – ауырын, бауырын (1,189)

Тежеп – кеп, деп (1,279)

Тектінің – ептінің (1,108)

Тентіреп – күреп, сеніңкіреп (1,274)

Тең – мең (2,94); көрсең (2,139)

Тең емес – жөн емес (2,102)

Тер – өмір (1,91)

Тербеткен – әуре еткен (2,75)

Тершіген – деген (2,145)

Тесіктен – есіткен (2,125)

Тигенде – сүйгенде, күйгенде, игенде, түйгенде, шүйгенде (1,104)

Тиді – берді, еді (2,105)

Тиісіп – сүйісіп (1,135)

Тобықты – молықты, обықты, жолықты, зорықты, торықты (1,64)

Тозар – қозар, озар (1,33)

Тойған – ойған, қойған (1,270)

Тойларың – ойларың, бойларың (2,103)

Тоймаған – қоймаған, ойлаған (2,119)

Тоқ – жоқ, оқ, шоқ (1,102); боқ (2,97)

Тоқта – жақта, қайтсақ та (1,277)

Тоқтық – жоқтық (1,90)

Тоқтыққа – жоқтыққа (1,90)

Тоқымын – қоқымын (1,207)

Толғандым – қолға алдым, көз салдым; ойландым (1,250)

Толған соң – болған соң (1,182-183)

Толғансын – қозғалсын, сөз қалсын. Ойлансын, сол алсын (1,119)

Толғанып – ұялып (1,140)

Толды – болды, оңды-солды (1,274-275)

Толды ғой – болды ғой (1,90)

Толқып – қорқып (1,101)

Толстой – бәрінде ой (1,52)

Толтырып – көп тұрып (2,77)

Томырық – жұдырық (1,207)

Топыр – отыр, соқыр (2,149)

Топырақ – бірақ, шырақ (1,234); жылдамырақ (1,279)

Торы Бәкең – зоры Бәкең, қоры Бәкең (1,172)

Тоярсың – қоярсың, жоярсың, оянсын, боялсын, алсын, салсын (1,119)

Төмен – ретімен, демен (1,245)

Төресі – емесі, кеңесі, денесі (2,138)

Төсем – кесек (1,93)

Туар – қуар (1,226)

Туыс – уыс, қуыс (1,177)

Туысқан – қуысқан, суысқан (1,63)

Тұлпарын – іңкәрәң (1,184)

Тұр – сұр (2,78); құр (2,83)

Тұр денем – пар келем (2,78)

Тұр еді – жүр еді (2,135)

Тұра – жүре-бара, сірә (1,265)

Тұра алмай жүр – тыя алмай жүр, сұралмай жүр (1,34)

Тұрады – шақырады, сұрады (1,263)

Тұрған – аңғарған, болған (1,270)

Тұрғыға – құрбыға (1,184)

Тұрды – бұрды, лақтырды (2,153)

Тұрды – көрді де, деді (1,275)

Тұрмайды – тозбайды, созбайды, озбайды, қозғайды, боздайды (1,156)

Тұрмады – болмады (1,183)

Тұрып – құрып (1,76); жудырып, жорып (1,260)

Тұтады екен – жұтады екен, бұқа ма екен (1,199)

Тұттым – ұмыттым (1,220)

Тұтуға – сыйласуға (1,155)

Тұяқ – аулақ, тақтайдай-ақ (1,47)

Түзі-той – көнді ғой (1,151)

Түлкі – күлкі (2,138)

Түңілді – жегілді (2,143)

Түңілмес – бөлінбес (1,242)

Түркістан – әр тұстан (1,183)

Түрленіп – кірленіп (2,78)

Түрінде – бірінде (1,140)

Түс – күс, күш (1,239)

Түспеген – тістеген (2,137)

Түспек – күштеп (2,123)

Түсте – істе, үсте (1,275)

Түсті – ішті, істі (1,260); көшті (1,263)

Түсіме – ішіме (2,75)

Түсін – ішін, үшін (1,173)

Тыға алмай жүр – құп алмай жүр, бола алмай жүр, жыға алмай жүр, шыға алмай жүр, біле алмай жүр (1,34)

Тыйылып – құйылып (1,136)

Тыйым – бұйым, киім (2,151)

Тымақ – құлақ, құрысақ (1,164)

Тыншымас – тұшымас (1,121)

Тыншып – ұрысып (2,99)

Тыным – жылым ()2,71

Тынымсыз – ұғымсыз (1,152)

Тыныш – алданыш, реніш (2,100)

Тыныштықты – қулықты (1,141)

Тыңдатхан – тәңірі атқан (1,236)

Тыпырлап – сытырлап (2,140)

Тырбанып – ырғалып, құр қалып (1,106)

Тысқа – жұмысқа,байғұсқа (1,264)

Тыюын – қиынын, киімін, түн (2,70)

Тігіп – кіріп, ырғып (1,279)

Тізілген – үзілген (1,221)

Тіккіштеп – жүр күштеп (1,125)

Тіктеп – дірдектеп, жүрек деп (1,264)

Тіл – біл, мүшкіл (1,14); күл (1,162); өзімшіл (1,169)

Тілегім – жүрегім (1,170)

Тілеймін – жылаймын (1,171)

Тілекті – жүректі, керекті (1,165)

Тілім – белім (1,99)

Тіргізер – жүргізер (1,219)

Тіректі – керекті, жүректі, білекті, тілекті (1,186)

Тірсек – жүрсек, көрсек (1,47)

Тірі емеспін – сом денесін, жоң терісін (1,280)

Тістеп – күштеп, істеп (2,151)

Тісті – күшті, тесті (1,47)

Уәдесіздік – үздік, өткіздік (2,114)

Уларын – шуларын (1,219)

У-шу – су,қу (2,115)

Ұғарлық – қуардық, шығардық (1,37)

Ұғлына – тұғрыға (1,242)

Ұғып – сығып, шығып (2,133)

Ұзайтқан – молайтқан (1,182-183)

Ұзартып – қызартып (1,237)

Ұзын – сөзін, мұзын (1,173)

Ұйықтады – алмады, барды (1,272)

Ұйқы – сыйқы (2,99)

Ұйқыға – құлқыңа (2,75)

Ұйқы жоқ – сыйқы жоқ (1,93)

Ұққанменен – бұққанменен, шыққанменен (1,252)

Ұқсайды – айырылмайды, салқындайды (2,111)

Ұқсын – шықсын (1,93)

Ұлғайды арман – балалардан, болды алармын (1,28)

Ұлығы – тұнығы, сынығы, қылығы (1,195)

Ұлыққа – жоққа (1,113)

Ұлықтап – қызықтап, тұрықтап, жуықтап, сырықтап, ырықтап, құрықтап (1,148-149)

Ұмтылды – жұлды, қылды (1,261)

Ұмтылып – бұлқынып (2,94)

Ұмтылып – үзіп-жұлып, қылып (1,72)

Ұмыт – суыт (1,108)

Ұмыт сен – айтқанмен (2,94)

Ұмытсын – жұтсын, жылытсын (2,107)

Ұмытып – жылытып (1,219); жылытып (2,99)

Ұнасымы – жарасымы, таласуы (1,69)

Ұнатса – шулатса (1,134)

Ұрам деп – қырам деп (1,62)

Ұрла-қарла – шарла (1,152)

Ұрлап-қарлап – алшаңдап, “жау мұнда” лап (1,67)

Ұрлық – зорлық (1,90)

Ұры-қар – алар (1,91)

Ұрылар – құрғылар (2,122)

Ұрыс– қырыс, тыныс (163)

Ұсатпақ – сатпақ,уатпақ (2,146)

Ұста – тұста, қапылыста (1,175)

Ұстасаң – нұсқасаң (1,249)

Ұшты – құшты, түсті (1,260)

Ұялмай жүр – тыя алмай, сыналмай жүр (1,34)

Ұялып – именіп (1,115); жанып (2,74)

Ұяттан – хаттан (2,74)
Ү
Үй – күй (2,130)

Үйде – елде, жерде (1,281)

Үйлі ме – тиді ме (2,131)

Үйренерсің – жиренсең, сен білген (1,45)

Үйі – күйі, сыйы (1,72)

Үйіне – күйіне (2,123)

Үлкен іс – білмес, күлмес (1,39)

Үмітпен – жүріппін, көп күн (1,239)

Үнмен – сұлу ең (2,135)

Үнін – жөнін (1,92)

Үніңіз – көзіңіз (2,138)

Үңілдім – түңілдім (1,92)

Үстірттер – күңгірттер (1,224)

Үшін – түсін, ішін (1,266); ішіи (2,86)

Форманың – сорлымның (2,86)

Хабардың – назарын (1,216)

Хақ – бақ, шақ (1,245)

Хал жоқ – қан жоқ (1,101-102)

Халқына – талпына (1,113)

Халықта жоқ – артта жоқ (1,108)

Ханға – санға, құйылғанда (1,263)

Хан емеспін – жан емеспін, шал емеспін (1,265)

Хат – айт (2,76); жат (2,77)

Хатым – затым, апатым (1,15)

Затымды – татымды (1,171)
Ш

Шабандап – табандап, жамандап (1,67)

Шабылса да – тағылса да, қағынса да,жабылса да, тап ұрса да, таңылса да (1,111)

Шай да жоқ – қайда жоқ (2,123)

Шақ – қожақ (1,90); бақ (1,133)

Шақта – аулақта (1,205)

Шақырды – жасырды (2,132)

Шақырмай – шатылмай, япырмай (1,118)

Шал – мал, ал (1,273); сал (2,116)

Шалдан көп – қалды деп (1,183)

Шамасы – қарашы (2,140)

Шапты – ақты, апты (1,259)

Шаптығып – жан шығып (2,141)

Шап-шақ – алшақ, салтақ, аппақ, жалтақ (1,35)

Шартарапқа – шақта, құлаққа (1,202)

Шаруа боп – әуре боп (1,109)

Шатақты – матапты, жатақты, атақты (1,186)

Шатпай ма – сатпай ма, ат қайда, бақ қайда (1,160)

Шауып – тауып (1,88)

Шаһбаз – баж, мұхтаж (1,103); құлаш, аш, тоймас, шалмас (1,137-138); қаш, бас (1,149)

Шашпақ – ашпақ, баста-ақ (1,70)

Шашты – ашты, басты (2,150)

Шәрбәтті – тербетті, бермепті, сермепті, кернепті, көрмепті, өрнекті, жерлепті, көрмекті, ермекті, келмепті, бөлмепті, көнбекті, өлмекті, керекті (1,179)

Шәргез – әр кез, тез (2,97)

Шәріп – кәрәп, сарып (1,16)

Шебер – төгер, төнер, сенер, көтерілер, өнер, сүйкенер (1,131)

Шеберлік – дерлік, ерлік (2,104)

Шермен тең – жермен тең, көрмен тең (1,105)

Шеттен – тіккен, бүккен (2,153)

Шетіне – еркіне, дертіне, өртіне (1,191-192)

Шешілсе – кесілді (1,42)

Шиге – түлкиге, нигә (1,12)

Шикі – күйді (1,114)

Шорқақтай – қорқақтай (1,63)

Шошқаның – басқанын (1,85)

Шошынып – қосылып (2,75)

Шөлдеп – міндеп, іздеп (1,227)

Шу – ду-ду, су (1,122)

Шуақтап – мақтап, шайқақтап (2,117)

Шулар – аунап-қунап, қулар (1,123)

Шығады – ұғады (1,219)

Шығады аңға – аңдығанға, аңшы адамға, із шалғанда, аңдағанда, самғағанда, шықса аспанға, құр қашқанға, шыбын жанға, жығылғанға, қыран паңға, ертең таңға, құйылғанда, қан майданда, қызыл қанға, шомылғанға, сыйпағанда, жасырғанда, жолғасқанға, дәл басқанда, түлкі алғанда, байлағанда, жайлағанда, әр қанғанда, құс салғанда, сұм жалғанда, ойлағанда (1,22-23)

Шығар – зар (2,95)

Шығарған – құмарлан (1,145)

Шығындап – тығындап, мығымдап, шыбындап, қырындап, суылдап, жымыңдап (1,79)

Шыдар – шығар, құмар, қымсынар, ұмсынар, тынар (1,139)

Шыдармын – қылармын (2,126)

Шыдатпай – жылатпай (1,93)

Шыққанша – ұққанша, өз халқынша (1,38)

Шыққаны – баққаны (1,89)

Шықпай – бұқпай (1,89)

Шықпаса – ұқпаса (1,127)

Шықылдаған – ұрлаған, заман (1,201)

Шылбыр – ұрғыр, құрғыр (1,199)

Шылдақана – шулап, жана, байқап қара (1,69)

Шырағым – құданың, құлағын (1,125)

Шілік күйік, кемшілік (2,120)
Ы

Ықтиярлы – зарлы (2,83)

Ықылас – рас, тоймас (1,103)

Ықыласыңды – басымды, жасырды (2,106)

Ылағы ем – тырнағын (2,85)

Ынтазар – ойы бар (1,125)

Ып-ықшам қып – аңдып, қаңғып (1,175)

Ыржаң – қылжаң (1,89)

Ысқырды – кірді, жүрді (1,275)

Ысып – шошып (1,77); пысып, құшып (1,165)

Ізде – кезде (1,89)

Іздеген – өзгеден (2,99)

Іздегенім – дегенім, үзбегенім (2,117)

Іздейсің – бермейсің (1,145)

Іздеп – көздеп (1,92)

Ілмек – үйренбек, сенбек (1,26)

Ілімнен –білімнен, тілімнен, күнімнен, мінімнен (1,148)

Іргелі – өз елі (1,113)

Іс – тегіс, жеміс (1,245); түс (2,101)

Іс болып – күш болып (1,115)

Істейміз – “түс” дейміз (1,109)

Істі – күшті, демес-ті (2,108)

Ісі жоқ – күші жоқ (1,63)

Ісіне – кісіге (1,144)

Ісінен – кісіден (1,58)

Ісініп – қысылып (1,135)

Ісің бар ма – түсің бар ма, кісің бар ма (1,222)

Ішіме – кісіге (1,100)

Ішінде екен – түсінде екен, күшінде екен (2,118)

Я

Язарға – базарға (2,94)

Япырым – ақырын (1,115)