Қазақ халқының СƏулет өнері ежелгі қҰрылыстар
жүктеу/скачать 4,98 Mb. Pdf көрінісі
|
СЕН БІЛЕСІҢ БЕ 501-600
- Бұл бет үшін навигация:
- Шашубай Қошқарбаев Əсет Найманбайұлы
| ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ ШЕШЕНДІК
ЖƏНЕ АҚЫНДЫҚ ӨНЕРІ Шашубай Қошқарбаев (1865 – 1952) – қазақтың белгілі айтыскер ақыны, сазгер, əнші, гармонь, домбыра аспаптарында шебер орындаушы. Ол Қарағанды облысы Балқаш қаласындағы «Қызыл шоқы» деген жерде дүниеге келіп, ғасырға жуық ғұмыр кешті. Жасынан өнерге құштар, зерек Шашубай Қошқарбаев көптеген қисса, дастандарды жатқа білген. Біржан салды өзіне ұстаз санап, оның əндерін ел арасында айтып, насихаттаған. Бірнеше əннің авторы, өзгеше талант иесі Шашубай халықтың еркесі атанған. Өмірінің 76 жылын жыр төгіп, əн шырқауға арнаған. Ол тек əн шығарып қоймай, тойлар мен жиындарда өткізілетін айтыстарға қатысқан. Суырып салма ақын атанған Шашубай Қошқарбаев қазақ музыка өнеріне өшпес із қалдырған. Шашубайдың «Майда қоңыр», «Жетім қыз», «Кедейлік», «Ақ қайың» т.б. əндері халықпен бірге жасап, өнер əлемінен ерекше орын алды. Шашубай Қошқарбаев Əсет Найманбайұлы Əсет Найманбайұлы (1861 – 1922) – ақын, əнші-композитор. Ол қазіргі Шығыс Қазақстан облысы Үржар ауданының Бақты ауылында дүниеге келген. Əсет кедей шаруа отбасынан шыққанымен, ескіше оқыған, көзі ашық адам болған. Əсет – негізінен, айтыс ақыны. Ол Ырысжан, Əріп, Бақтыбай, Кəрібай, Қали, Сəмбет деген ақындармен жəне Мəлике қызбен айтысқан. Əсет Найманбайұлының «Салиха – Сəмен», «Ағаш ат», «Перизат», «Үш жетім қыз», «Нұғман – Нағым», «Мəлік – Дарай», «Жəмсап», «Кешубай» атты қисса-дастандары, «Жас жігіт надандықпен алданады», «Өсиетнамада», «Сүйенген, жаным, жалғыз өзің», «Сеніспей, уағдалы серттен қайтпа», «Қарақұрсақ Күшік болысқа», «Ақырғы сөз», «Жас шама» т.б. көптеген шығармалары бар. Ол А.С. Пушкиннің «Евгений Онегин» романын аударып (еркін аударған), оны өзі қисса етіп жырлаған. Əсет мұраларының ішінде халыққа кеңінен тарағаны – оның əндері. Ол Біржан сал, Ақан серіден дəуірлеген Арқа əнінің дəстүрін жалғастырып дамыта түсті. Оның «Кіші Ардақ», «Үлкен Ардақ», «Қарагөз», «Мақпал» əндерінде психологиялық тереңдік пен адамның жан дүниесін қозғайтын нəзік лирика, Ақан əндерінің əсері байқалады. Ақын шығармаларының тұңғыш жинағы 1968 жылы Б.Адамбаевтың құрастыруымен басылды. Жинаққа Əсеттің 34 өлеңі (əнін қоса), 4 айтыс-қағысы, 4 дастан-қиссасы жарияланса, 1988 жылғы Б.Нұржекеевтің «Əсет» атты жинағына 29 əн мəтіні, 71 өлеңі, 10 айтыс-қағысы, 8 қисса-дастаны енгізілген. |