Қазақ тіліндегі эмоционалды


Дауысы жасып, аянышты шықты



Pdf көрінісі
бет202/218
Дата08.11.2023
өлшемі57,39 Mb.
#190142
1   ...   198   199   200   201   202   203   204   205   ...   218
Байланысты:
Снимок экрана 2023—10—21 в 15.40.19

Дауысы жасып, аянышты шықты.
 

 
Не керек, тоз
-
тоз болдық қой (С. Мұратбеков). 
 

Мен сенімен қас емеспін, –
 
деді келіншек 
жабырқау 
үнмен. Енді 
бірдеңе десе жылап жіберетін түрі бар
(С. Мұртабеков).

 
Ұзақжан
-
ау, қайда жүрсің, қарағым, уақытымен тамағыңды 
ішпей, –
 
деді апасы 
дағдылы үнмен мүсіркеп
 
(С. Мұратбеков).
 
Әуен, қарқын, ұзақтылық, пауза, интенсивтілік, тембр интонация
-
ның негізгі компоненттері болып табылады. Интонацияның компо
-
ненттері просодикалық тәсілдер деп аталады. Эмоциялық мағыналы 
сөйлемдердің көпшілігі тоналды диапазон арқылы ажыратылады. 
Оның үш түрі бар: көлемді (кең), көлемсіз (тар), орташа. Ашу, ыза, 


233 
кек, қарғыс немесе бұйыру мәнді сөйлемдер мен қуаныш, шаттық, 
алғыс мәнді сөйлемдердің тоналды диапазоны көлемді мәндермен 
сипатталады. Зерттеушілердің пікірінше: «Сөйлеу тіліндегі тоналды 
контурдың жалпы бағыты түрлі
-
түрлі болады. Олар көтерілу, 
бәсеңдеу, көтеріңкі
-
бәсең, бәсең
-
көтеріңкі немесе бірқалыпты болуы 
мүмкін. Тоналды контурдың жалпы бағытынан басқа интонацияны 
сипаттауда орын алатын ерекшеліктер болып, оның интервалы мен 
диапазоны саналады. Бұлар ең алдымен интонацияның негізгі тон 
жиілігімен тығыз байланыстылығының үстіне әуеннің бәсеңдеу не 
көтерілу мөлшерін қамтиды» [9, 109]. Төменде келтірілген микро
-
мәтіннен адам эмоциясының әсерінен жоғары тонмен басталған 
сөйленістің аяғына қарай қалай төмендеп кеткендігін байқауға болады.
Жұмағұлдың ойын кемпірінің 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   198   199   200   201   202   203   204   205   ...   218




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет